Barlinek
Barlinek (kaŝube: Berlënkò; la aliaj nomoj dum historio: Nova Berlyn 1278, Berlyn 1300, Nigenberlin 1364, Berlin 1413, Berlinichen 1499, Barlyn 1508, Kleinen Berliniken 1608, Berlinecken 1618, Berlinchen 1789, Berlinchen 1833; germane: Berlinchen) - estas urbo en Okcidenta Pomerio en Pollando. Ĝi apartenas al komunumo Barlinek en distrikto Myśliborski.
| Barlinek | |||||
|
| |||||
| Blazono | |||||
 | |||||
| urbo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| |||||
|
| |||||
| Genitivo de la nomo | Barlinka | ||||
| Provinco | Okcidenta Pomerio | ||||
| Distrikto | Distrikto Myśliborski | ||||
| Komunumo | Komunumo Barlinek | ||||
| Speco de komunumo | Urbo-kampa | ||||
| Urborajtoj | 1278 | ||||
| Koordinatoj | 53° 0′ N, 15° 12′ O (mapo)5315.2Koordinatoj: 53° 0′ N, 15° 12′ O (mapo) | ||||
| Areo | 17,54 km² | ||||
| Loĝantaro | 14385 (en 2005) | ||||
| Loĝdenso | 810,9 loĝ./km² | ||||
| Poŝtkodo | 74-320 | ||||
| Telefona antaŭkodo | 95 | ||||
| Aŭtokodo | ZMY | ||||
| TERYT | 4324310014 | ||||
| Estro | Zygmunt Siarkiewicz | ||||
| Titolo de estro | Urbestro | ||||
| Adreso de estraro | Niepodległości 20 | ||||
| Poŝtkodo de estraro | 74-320 | ||||
| Telefono de estraro | 95 746-17-04 | ||||
| Fakso de estraro | 95 746-17-04 | ||||
| Ĝemelaj urboj | (Germanio) Schneverdingen (Svedio) Eksjö (Francio) Courrieres (Pollando) Gryfino | ||||
| Komunuma retejo | http://www.barlinek.pl | ||||
Historio redakti
Historio de Barlinek de la 10a jc ĝis la 17a jc redakti
En la frua Mezepoko rejon obecnego Barlinka porastała puszcza rozdzielająca ziemie Polan i Pomorzan. W połowie X wieku obszary te weszły w skład monarchii wczesnopiastowskiej (de Mjeŝko la 1-a kaj ĝis la Boleslavo la 3-a Kurbabuŝa).
La urbo Barlinek de Grandpolio estis en la dua duono de la 13a jc aneksita de Nova Markio kiu poste troviĝis en la Margraflando Brandenburgio (vidu la apudan mapon). Barlinek (germane: Neu Berlin, poste: Berlinchen) został założony przez młynarza H Toyte. Akt lokacyjny wydali 25 stycznia 1278 roku brandenburscy margrabiowie Otto V i Albrecht III. Miasto miało charakter grodu obronnego, otoczonego murami, które wyrosły do połowy XIV wieku. Barlinek, zasiedlony przez osadników z głębi Niemiec, posiadał wówczas dwie bramy: Myśliborską (Soldiner Tor) i Młyńską (Mühlentor). Miasto nawiedzały liczne klęski żywiołowe, pożary (odnotowano aż siedem takich przypadków) i zarazy. Podstawowe zajęcie mieszkańców stanowiło rolnictwo i hodowla bydła. Jednak z czasem rozwinęły się tu także rzemiosła: tkactwo, sukiennictwo i lniarstwo, prosperujące aż do XIX wieku. W latach 1402-1454 należało do państwa krzyżackiego, by ostatecznie powrócić do Brandenburgii. De tiu tempo la urbo senropmpe estas sub la rego de la dinastio de Hohencolernoj ĝis la jaro 1918, troviĝante de la jaro 1701 ene de Prusio, kaj ekde la jaro 1871 ene de Germana Imperiestra Regno.
(la artikolo de esperantisto Mariusz Borysiewicz, doktoriĝ-kandidato el Pomeria Akademio en Slupsko / Słupsk)
Historio de Barlinek de la 18a jc ĝis la 20a jc redakti
-de.svg)
La ekonomia prospero pliboniĝis nue fine de la 18a jc. W tamtym czasie w Barlinku powstały pierwsze zakłady przemysłowe, takie jak papiernia, fabryka pługów oraz garbarnia. Pod koniec XIX wieku zbudowano linię kolejową łączącą Barlinek z Choszcznem i Myśliborzem. Naturalne położenie Barlinka w centrum kompleksu leśnego sprawiło, że przemysł dający zatrudnienie wielu robotnikom w dużym stopniu związany był z gospodarką leśną. Pierwotne barlineckie bukowe knieje, w których sporadycznie spotkać można było pojedyncze dęby, zaczęto zagospodarowywać na początku XIX wieku. Wówczas to pozyskanie drewna nabrało cech planowej gospodarki. Początkowo obróbką drewna zajmowały się małe rodzinne zakłady ulokowane na wsi w pobliżu wyrębu. Dalsza obróbka odbywała się w także niedużych miejskich zakładach rzemieślniczych. Z biegiem lat zapotrzebowanie na produkty tartaczne stale wzrastało, a konieczność transportu drewna do tartaków wymuszała budowę dróg. Stąd w XIX i XX wieku powstało na terenie lasów w okolicy Barlinka wiele utwardzonych dróg. W 1895 roku w okolicy Barlinka działało 16 tartaków zatrudniających 177 pracowników. W 1907 roku z uwagi na użycie nowocześniejszych maszyn tartacznych liczba ich zmniejszyła się do 14, zaś liczba zatrudnionych pozostała praktycznie ta sama. Wynosiła ona 175 pracowników. Pod koniec XIX wieku mieściła się niewielka gmina żydowska. Jednak nasilające się procesy emigracyjne ludności doprowadziły do tego, że przestała ona odgrywać jakiekolwiek znaczenie w życiu miasta. 31 stycznia 1945 roku miasto zdobyte zostało przez oddziały radzieckie, a dokładnie XII Korpus Pancerny Armii Czerwonej. W wyniku walk oraz umyślnych podpaleń zniszczeniu uległo wówczas ponad 50% zabudowy.
Post la fino de Dua Mondmilito la urbo eniris Pollandon laŭ la decido de la Potsdama konferenco kaj ankaŭ laŭ la decidoj de la konferenco komenciĝis la procedo de translokiĝo de la germana popolo kaj anstataŭigo de ili per poloj de la centra Pollando kaj de orienta Pollando de post la Curzon-linio (vidu la apudan mapon). La nomo Barlinek ekestas de la 12a de novembro 1946. La rekonstruita urbo nun estas la centro de industrio kaj turismo.
(la artikolo de esperantisto Mariusz Borysiewicz, doktoriĝ-kandidato el Pomeria Akademio en Slupsko / Słupsk)
Bibliografio redakti
- Ivo Franz, Historische Sägeindustrie in Brandenburg: Entwicklung von 1850 bis 1990, Hamburg: Diplomica-Verl, 2009.
- Błażej Skaziński, Grzegorz Przybylski, Katarzyna Mielcarek, Barlinek na szlaku młynów, Szczecin: Wydawnictwo ZAPOL, 2014.
- Stanisław Kozierowski, Atlas nazw geograficznych Słowiańszczyzny Zachodniej, Poznano: Nauka i Praca, 1934.