Boskovice

	Boskovice
	germane Boskowitz, jide: בוסקוויצ
	urbo
	Vido al Boskovice kun juda kvartalo
Flago	Blazono
	Oficiala nomo: Boskovice
Ŝtato	Ĉeĥio
Regiono	Sudmoravia regiono
Distrikto	Distrikto Blansko
Administra municipo	Blansko
Historia regiono	Moravio
Montaro	Drahana montetaro
Memorindaĵoj	5
Situo	Boskovice
- alteco	381 m s. m.
- koordinatoj	49° 29′ 15″ N 16° 39′ 36″ O / 49.48750 °N, 16.66000 °O (mapo)
Areo	27,83 km² (2 783 ha)
Loĝantaro	11 996 (2023)
Denseco	431,05 loĝ./km²
Geologia konsisto	Moravia karsto
Sulko	Boskovica sulko
Unua skribmencio	1222
Horzono	MET (UTC+1)
- somera tempo	MET (UTC+2)
Poŝtkodo	680 01
NUTS 3	CZ064
NUTS 4	CZ0641
NUTS 5	CZ0641 581372
Katastraj teritorioj	5
Partoj de urbo	5
Bazaj setlejunuoj	19
	Situo enkadre de Ĉeĥio Situo enkadre de Ĉeĥio
	Vikimedia Komunejo: Boskovice
	Retpaĝo: www.boskovice.cz
	Portalo pri Ĉeĥio

Koordinatoj: 49° 29′ 15″ N 16° 39′ 36″ O / 49.48750 °N, 16.66000 °O (mapo)

Boskovice (germane Boskowitz, jide בוסקוויצ‎) estas urbo en Ĉeĥio situanta en distrikto Blansko. Vivas ĉi tie 11 996 loĝantoj (2023).

La najbaraj municipoj de la setlejo estas Vážany, Okrouhlá, Sudice, Valchov, Skalice nad Svitavou, Chrudichromy, Vísky, Lhota Rapotina, Velenov, Újezd u Boskovic kaj Míchov.

Historio redakti

Avantaĝa geografia situo de teritorio de la hodiaŭa Boskovice ebligis loĝigon de la regiono ekde tempoj de pratempo, kion pruvas arĥeologiaj trovaĵoj. En la tempo de slavaj burgejoj ekzistis en la teritorio de la urbo minimume kvin slavaj vilaĝoj, kies loĝantaro vivtenis sin per terkulturado. La terkulturado restis ĉefa vivtenado ĝis komenco de la 20-a jarcento.

En la 13-a jarcento, kiam ĉi tie estis fondita gotika burgo, estiĝas staplovilaĝo sub burgo. Kiel urbeto Boskovice prezentiĝas en skribdokumentoj ekde la 2-a duono de la 15-a jarcento. En malfacila tempo post forpelo el moraviaj reĝaj urboj ĉi tie estiĝas ankaŭ juda vilaĝo, kiu en la paso de plua jarcento fariĝis unu el la plej signifaj en Moravio. Pri ties graveco atestas krom alia ekzisto de tri sinagogoj, fama jeŝivo, en kiu agadis signifaj rabenaj aŭtoritatecoj, ampleksa tombejo el duono de la 17-a jarcento, banloko ktp.

Escepte de la jaroj 1398–1458, kiam la sinjorujo apartenis al sinjoroj el Kunštát, ĝis duono de la 16-a jarcento posedantoj de la urbo kaj de la burgo estis sinjoroj el Boskovice, signifa moravia familio. En la jaro 1567 la sinjorujo fariĝas posedaĵo de familio Morkovský-idoj. Dum la tempo de ilia posedado okazis renesancaj reguligoj de la burgo, paroĥeja preĝejo de sankta Jakobo en placo, urbaj domoj, en la jaro 1698 estis alikonstruita sinagogo en juda geto, en la jaro 1682 estis konstruita dominikana monaĥejo. Fine de la 17-a jarcento la boskovican sinjorujo akiras familio de Ditriĥŝtejnoj, kiuj konstruas en la 20-aj jaroj de la 18-a jarcento anstataŭ la ne plu taŭga burgo, kiu malrapide troviĝas en ruinoj, novan sidejon, la t.n. rezidencon (nun sidejo de Muzeo de ĉirkaŭaĵo de Boskovice).

Boskovice oni konsideras urbon ekde la dua duono de la 18-a jarcento, eĉ kiam ekde antaŭ longe ĝi havis gorĝan juĝon kaj aliajn privilegiojn. En la 13-a jarcento, post la fondo de la gotika burgo, ĝi ekkreskis kiel staplovilaĝo sub la burgo. En la jaroj 1819–1826 per alikonstruo de la nuligita monaĥejo estiĝis empira kastelo, sidejo de lastaj posedantoj de la sinjorujo, de familio Mensdorff-Pouilly, kiu transprenis la boskovican sinjorujon en la 50-aj jaroj de la 19-a jarcento.

Ekde duono de la 19-a jarcento Boskovice fariĝas industria centro, ĉi tie evoluas metalindustrio, ŝuoindustrio, produktado de vestoj, konstrumaterialoj. Peligmotoro de la industriigo estis precipe entreprenista spirito de la juda deveno. Post la jaro 1848 okazis emancipado de judoj, kiu montriĝis ankaŭ per estiĝo de memstara Juda komunumo – urbo kun propra aŭtonomio. En la jaro 1919 okazis administra kuniĝo de Boskovice kun Juda urbo. En marto de 1942 la juda loĝantaro estis deportita el Boskovice kaj ties ĉirkaŭaĵo. El preskaŭ kvin cent transportitaj homoj revenis nur dek kvar.

Boskovice estas tradicia ekonomia, socia kaj kultura centroj de norda parto de distrikto Blansko. Post la jaro 1989 la historia kerno de la urbo inkluzive de torso de la juda geto estis proklamita urba memoriga zono. Boskovice estas komplekso de malnovaj objektoj, kiuj estas miksitaj kun modernaj konstruaĵoj.

Loĝantaro redakti

Evoluo de nombro de loĝantoj

La datoj devenas el datumbazo de Vikidatumoj

Jaro	Loĝantoj
1869	6 204
1880	6 119
1890	6 443
1900	6 547
1910	7 306
1921	7 322

Jaro	Loĝantoj
1930	7 595
1950	7 244
1961	8 235
1970	8 837
1980	11 045
1991	11 290

Jaro	Loĝantoj
2001	11 359
2014	11 478
2016	11 566
2017	11 639
2018	11 635
2019	11 622

Jaro	Loĝantoj
2020	11 681
2021	11 919
2022	11 661
2023	11 996

Lokaj partoj redakti

Boskovice estas kreata de kvin lokaj partoj:

Bačov (ekde 1981)
Boskovice
Hrádkov (ekde 1976)
Mladkov (ekde 1968)
Vratíkov (ekde 1976)

En pasinteco konsisto de Boskovice estis ankaŭ hodiaŭ memstaraj municipoj Chrudichromy (1976–1991), Lhota Rapotina (1980–1991), Ludíkov (1986–1992), Němčice (1986–1991), Sudice (1980–1991), Újezd (1981–1992), Valchov (1986–1991) kaj Velenov (1986–1992).