Jangono
Ranguno (aŭ Jangono) estas la plej granda urbo de Birmo (Mjanmao) kaj ĝia ĉefurbo ĝis novembro 2006 kiam la militista reĝimo translokiĝis internen de la lando kaj anstataŭe difinis Pyinmana Naypyidaw kiel ĉefurbon.
| Jangono (Ranguno) | ||
| birme ရန်ကုန် rankun mrui | ||
| eksa ĉefurbo | ||
  Fotomontaĵo | ||
|
||
| Oficiala nomo: ရန်ကုန် | ||
| Ŝtato |  Birmo
| |
|---|---|---|
| Regiono | Regiono Jangono | |
| Konataj lokoj | Ŝvedagona pagodo Ora pagodo, Karaveiko | |
| Riveroj | Jangono, Iravadio | |
| Situo | Jangono | |
| - koordinatoj | 16° 48′ 44″ N 96° 10′ 29″ O / 16.81222 °N, 96.17472 °O (mapo) | |
| Areo | 598,75 km² (59 875 ha) | |
| Loĝantaro | 4 348 000 (2010) | |
| Denseco | 7 261,8 loĝ./km² | |
| Fondo | 6-a jarcento | |
| Horzono | UTC (UTC+6:30) | |
| Telefona antaŭkodo | 1, 80, 99 | |
  Situo enkadre de Birmo
| ||
 Situo enkadre de Azio
| ||
 Vikimedia Komunejo: Yangon
| ||
| Retpaĝo: www.yangoncity.com.mm | ||
| ||
Jangono estas alia formo de Ranguno. Laŭ la stato de 2022 en la urbo vivis 6 874 000 loĝantoj sur areo de 576 kvadrataj kilometroj, kio rezultigas loĝdenson de 11 934 loĝantoj/km². La urbo situas apud rivero Jangono, ĉ. 30 km de la marbordo (golfo de Martaban).
La vorto Jangono devenas de la birmaj vortoj jan kaj kun kiuj signifas "urbo sen malamikoj".
Kompare kun aliaj gravaj urboj de la sudorienta Azio, Ranguno ne estas tre disvolvigita, kvankam konstruado prosperas, ĉefe pro la influo de privata investado, ĉefe de Singapuro kaj Ĉinio. Centre de la urbo kaj en ĉirkaŭaĵo oni rekonstruis multajn altajn konstruaĵojn kaj komercajn centrojn (konataj kiel taik). Ranguno posedas la plej grandan nombron de koloniaj konstruaĵoj kiel la registaraj oficejoj, la Alta Kortumo, la Urbodomo aŭ la Ĝenerala Malsanulejo, ĉiuj renovigotaj. Periferiaj kvartaloj kiel Thaketa aŭ la "novaj urboj" (mjo-thit) estas malriĉaj areoj kun markita ĉirkaŭa eco.
Kulturo redakti
La propra lingvo de Ranguno estas la birma. La plej aĝaj kaj plej edukitaj loĝantoj parolas ankaŭ la anglan.
En la urbo troviĝas la universitato plej antikva de Birmo: la Universitato de Ranguno. Aligita komence al la Universitato de Kalkato, ĝi en 1920 sendependiĝis kiel Altlernejo. Du el la Institucioj pri Medicino en la lando troviĝas en Ranguno.
Kulturejoj redakti
- Shŭedagono: religia konstruaro kie elstaras la pagodo Shŭedagono
- Pagodo Sule: ok-angula kaj kun ora kupolo.
- Katedralo de Sankta Maria: katolika katedralo konstruita en 1895.
- Pagodo Ĉaŭĥtatgji: en kies interno troviĝas giganta statuo de Budho.
- Pagodo Ngahtatgji: situa en la interno de la monaĥejo Ashay Taŭja Kjaŭngo enhavas alian enorman statuon de Budho konata kiel la Budho de la kvin etaĝoj.
- Pagodo Botahtaŭngo: rekonstruita entute fine de la Dua Mondmilito.
Ekonomio redakti
La urbo estas la ekonomia centro de Birmo. La plej-parto de la importo kaj eksporto pasas tra Ranguno, ĉefe laŭ la rivero Jangono, kiu kuniĝas kun la rivero Iravadio, la ĉefa de la lando.
Servoj redakti
Partneraj urboj redakti
Inter la partneraj urboj de Jangono estas:
