Joost van den Vondel
Joost van den Vondel (17-a de novembro 1587 en Köln – 5-a de februaro 1679 Amsterdamo) estis Nederlanda poeto kaj dramisto.
| Joost van den Vondel | ||
|---|---|---|
| ||
| Persona informo | ||
| Joost van den Vondel | ||
| Naskiĝo | 17-an de novembro 1587 en Kolonjo | |
| Morto | 5-an de februaro 1679 (91-jaraĝa) en Amsterdamo,  Respubliko de la Sep Unuiĝintaj Provincoj
| |
| Tombo | Nederlando vd | |
| Religio | katolika eklezio vd | |
| Etno | nederlandanoj vd | |
| Lingvoj | nederlanda vd | |
| Ŝtataneco | Respubliko de la Sep Unuiĝintaj Provincoj vd | |
Subskribo 
| ||
| Profesio | ||
| Okupo | poeto • dramaturgo • tradukisto • verkisto • rhetorician vd | |
| vd | Fonto: Vikidatumoj | |
Vivo redakti
Vondel estis naskita en Köln. Liaj gepatroj estis menonitoj kaj fuĝis al la multe malpli danĝera Antverpeno. En 1597 ili transloĝis al Amsterdam. Vondel laboris en ŝtrumpo-butiko en fama strato en la malnova urbocentro, la Warmoesstraat. Ambaŭ liaj infanoj mortis junaj.
Li fariĝis membro de retoriko-klubo kaj en 1613 li eklernis la Latinan por legi Senekon. En 1625 li eklernis la Grekan por legi tragediojn.
Li verkis tragedion Palamedes pri la antagonismo inter princo Maurits kaj Oldenbarneveldt. Temis pri la teologiaj kvereloj kiuj kondukis al la estiĝo de la Remonstrantoj.
En 1641 Vondel transiris de la Remonstrantoj al la Katolikoj, kion en la respubliko de la Nederlandoj oni ne akceptis grandanime. Superregis tie ja la Kalvinismo.
Verkoj redakti
Poezio redakti
- Den Gulden Winckel der Konstlievende Nederlanders (1613)
- Hymnus ofte Lofgesangh over de wijdberoemde scheepvaert der Vereenigde *Nederlanden (1613)
- Vorstelijcke warande der dieren (1617)
- Op de jongste Hollantsche Transformatie (1618)
- De Helden Godes (1620)
- Het lof der zeevaert (1623)
- Geboortklock van Willem van Nassau (1626)
- Bruyloftbed van P.C. Hooft en Helionora Hellemans (1627)
- Rommelpot van 't Hane-kot (1627)
- Verovering van Grol door Frederick Henrick, Prince van Oranje (1627)
- De Rynstroom (1630)
- Roskam (1630)
- Harpoen (1630)
- Een otter in 't bolwerck (1630)
- Geuse-vesper (1631)
- Decretum horribile (1631)
- Op Huygh de Groots verlossing (1632)
- Inwying der doorluchtige Schoole t'Amsterdam (1632)
- Kinderlijck (1632)
- Uitvaert van mijn dochterken (1633)
- Lyckklaght aan het Vrouwekoor, over het verlies van mijn ega (1635)
- Brieven der Heilige Maeghden, Martelaressen (1642)
- Aen de Beurs van Amsterdam (1643)
- J.J. Vondels Verscheide Gedichten (1644)
- Altaergeheimenissen (1645)
- Poezy (verzamelbundel) (1650)
- Inwijdinge van 't Stadhuis t'Amsterdam (1655)
- Het stockske van Joan van Oldenbarnevelt (1657)
- Zeemagazyn (1658)
- Wildzang (1660)
- Toneelschilt oft Pleitrede voor het toneelrecht (1661)
- Bespiegelingen van Godt en Godtsdienst (1662)
- Joannes de Boetgezant (1663)
- De Heerlijckheid der Kercke (1663)
- Uitvaert van Maria van den Vondel (1668)
Teatro redakti
- Het Pascha ofte de Verlossing Israels uit Egypten (1610)
- Hiërusalem verwoest (1620)
- Palamedes oft Vermoorde Onnooselheijd (1625)
- De Amsteldamse Hecuba (1626)
- Jozef of Sofompaneas (1635)
- Gijsbrecht van Aemstel (1637)
- Maeghden (1639)
- Gebroeders (1640)
- Joseph in Dothan (1640)
- Joseph in Egypten (1640)
- Peter en Pauwels (1641)
- Maria Stuart of Gemartelde Majesteit (1646)
- Leeuwendalers, lantspel (1647)
- Salomon (1648)
- Lucifer (1654)
- Salmoneus (1657)
- Jeptha of Offerbelofte (1659)
- David in Ballingschap (1660)
- David hersteld (1660)
- Samson of Heilige wraak (1660)
- Adonias of Rampsalighe kroonzucht (1661)
- Batavische gebroeders of Onderdruckte vryheit (1663)
- Faëton of Reuckeloze stoutheit (1663)
- Adam in Ballingschap of Aller treurspelen Treurspel (1664)
- Zunchin of Ondergang der Sineesche heerschappije (1667)
- Noah of Ondergang der eerste wereld (1667)
Porokazaj poemetoj redakti
- 1627 - Bruyloftbed van Pieter Cornelisz. Hooft en Helionora Hellemans
- 1633 - Kinder-lyck (naar aanleiding van het overlijden van zijn zoon Constantijn)
- 1668 - Uitvaert van Maria van den Vondel
Literatura eseo redakti
- 1650 - Aenleidinge ter Nederduitsche dichtkunste
Tradukoj redakti
- Herkules in Trachin (Traĥinioj de Sofoklo) (1668)
Anekdoto redakti
Laŭ Guinness-libro de rekordoj Vondel verkis la plej mallongan Nederlandan poemon, eble la plej mallongan de la mondo, per kiu en 1620 li gajnis konkurson:
- U
- Nu!
En Esperanto redakti
- Gysbreght van Aemstel; la detruo de la urbo kaj lia ekzilo; tragedio - tradukis Ir. J. R. G. Isbrücker, Zutphen, 1932.
- Josef en Dotan; Biblia Dramo - traduko de la katolika esperantista klubo "Suda Kruco" en Eindhoven, 1937.
Kelkaj poemoj redakti
- Birdkantado (trad. G.F. Makkink)
- Konsolo al Gerardo Vossius (trad. Jan Holzer)
- Ĥoro de Klarisoj (trad. J. Isbrücker)
- Ĥoro de burĝoj (trad. J. Isbrücker) - ĉiuj ĉi en Nederlanda Antologio, NEA, Hago 1987.