Karolo Teodoro (Palatinato kaj Bavario)

Karolo Filipo Teodoro (naskiĝis la 11-an de decembro 1724 ĉe Bruselo; mortis la 16-an de februaro 1799 en Munkeno), el la vitelsbaĥa dinastio, estis ekde la 31-a de decembro 1742 kun la nomo "Karolo la 4-a" palatinata grafo kaj princo-elektisto de Elekto-Palatinato kaj duko de Jülich-Berg. Ekde la 30-a de decembro 1777 li estis kun la nomo "Karolo la 2-a" ankaŭ princo-elektisto de Bavario. Lia regado gravegis por la kultura, ekonomia kaj infrastruktura evoluo de suda Germanio en la dua duono de la 18-a jarcento.

Karolo Teodoro
Blazono de Karolo Teodoro ĉe Zeughaus en Mannheim
Persona informo
Naskiĝo	11-an de decembro 1724 (1724-12-11) en Drogenbos, Aŭstra Nederlando
Morto	16-an de februaro 1799 (1799-02-16) (74-jaraĝa) en Palaco Nymphenburg
Tombo	Theatiner-preĝejo, Munkeno vd
Etno	Germanoj vd
Ŝtataneco	Elektoprinclando Bavario vd
Subskribo
Familio
Dinastio	Vitelsbaĥoj vd
Patro	Johano Kristiano de Palatinato-Sulzbach vd
Patrino	Maria Henriette de La Tour d'Auvergne vd
Edz(in)o	Countess Palatine Elisabeth Auguste of Sulzbach • Archduchess Maria Leopoldine of Austria-Este vd
Amkunulo	Josepha von Heydeck vd
Infanoj	Karoline Franziska Dorothea von Parkstein • Eleonore von Bretzenheim • Karoline von Bretzenheim • Karl August Friedrich Joseph von Bretzenheim • Friederike von Bretzenheim vd
Parencoj	Count Palatine Joseph Charles of Sulzbach • Countess Palatine Elisabeth Auguste of Sulzbach vd
Profesio
Okupo	dignitary • artkolektanto vd
Aktiva en	Bruselo • Mannheim • Loveno • Leiden • Munkeno vd
Postenoj Postenoj Princo-elektisto • duko • Princo-elektisto • margrafo • duko • duko • duko vd
Honorigoj Honorigoj Kavaliro de la Ordeno de la Ora Ŝaffelo • Ordeno de Sankta Huberto • Membro de la Reĝa Societo de Londono vd
Membrecoj Membrecoj Reĝa Societo de Londono vd
Princo-elektisto de Palatinato
Karolo la 4-a
Dum	1742–1777
Antaŭulo	Karolo la 3-a Filipo
Sekvanto	Elekto-Palatinato unuigita kun Bavario
Princo-elektisto de (Palatinato-)Bavario
Karolo la 2-a
Dum	1777–1799
Antaŭulo	Maksimiliano la 3-a Jozefo
Sekvanto	Maksimiliano la 4-a Jozefo
Duko de Jülich-Berg
Dum	1742–1795
Antaŭulo	Karolo Filipo
Sekvanto	aneksita de Francio
vd	Fonto: Vikidatumoj

Princo-elektisto de Elekto-Palatinato

Karolo Teodoro, el la branĉo Pfalz-Sulzbach de la Vitelsbaĥoj, heredis la Elekto-Palatinaton post la morto de sia antaŭulo kaj malproksima parenco, Karolo la 3-a Filipo, la lasta ano de la branĉo Pfalz-Neuburg.

Karolo Teodoro efektivigis multajn reformojn en klerisma spirito kaj estis malavara mecenato. Sub lia regado floris ekonomio, kulturo kaj scienco. La palatinata ĉefurbo Mannheim iĝis centro de eŭropa baroko. La kulturan vivo riĉigis interalie nomoj kiel Mozart, Voltaire kaj Schiller.

Princo-elektisto de Palatinato-Bavario

Tiu ĉi "ora erao" de Mannheim ĉesis subite en la jaro 1777, kiam formortis la bavara linio de la Vitelsbaĥoj kun Maksimiliano la 3-a Jozefo. Karolo Teodoro nun heredis la bavaran tronon kaj princo-elektistecon. Li tamen ne fariĝis duobla princo-elektisto – ekzistis jam antaŭa interkonsento por ĝuste tiu heredo-kazo, ke la nun kunigita lando "Palatinato-Bavario" nur havu unu princo-elektistan voĉon.

Karolo Teodoro komence ne volis akcepti la heredaĵon kaj provi interŝanĝi la bavarajn teritoriojn kun Jozefo la 2-a kontraŭ aliaj. Tiun interŝanĝon tamen malhelpis Prusio, kaj li devis kontraŭvole akcepti iĝi bavara reganto. En 1778 li translokigis sian rezidejon de Mannheim en Palatinato al Munkeno en Bavario, kien li ankaŭ alportis siajn palatinatajn konsilistojn.

La nova situacio ne estis populara en Palatinato, nek en Bavario. La kultura vivo en Palatinato perdis gravan subtenanton, ĉar Karolo Teodoro pli multe okupiĝis pri la nova, pli granda, regno-parto Bavario. En Bavario li estis multe malpli ŝatata ol en Palatinato, kie oni konsideris lin kaj liajn konsilistojn fremdaj regantoj. En 1784 kaj 1785 li forte malpermesis ĉiajn asociojn sen eksplicita oficiala permeso, kaj aparte forte agadis kontraŭ iluminatoj kaj framasonoj.

Ankaŭ en Bavario li efektivigis reformojn kaj subtenis arton, sciencon, bonfarton kaj edukadon, sed lia regado iĝis pli kaj pli aŭtoritara.

En 1799 li mortis pro apopleksio.

Familio

Karolo Teodoro edziĝis dufoje:

• En 1742 kun sia kuzino Elisabeth Auguste, kiu post 20 jaroj naskis unusolan filon, kiu mortis la postan tagon.
• En 1795, post la morto de sia unua edzino, kun Maria Leopoldine von Österreich-Este (1776–1848). Ili ne havis gefilojn.

Krom tio, li tamen havis plurajn eksteredzecajn gefilojn kun diversaj amatinoj.

Pro manko de tronheredontoj el liaj du edzecoj, lin postsekvis alia parenco, Maksimiliano la 4-a Jozefo el la dinastia branĉo Pfalz-Zweibrücken.