La dormanta belulino
La dormanta belulino estas fama eŭropa rakonto. Ĝi devenas el la folkloro, do ekzistas malsamaj versioj.
Oni diras, ke en la Volsunga sagao estas la ĝermo de ĉi tiu rakonto, kiam Sigurdo forlasas lian mentoron, la valkirion Sigrdrifan, kaj li promesas reveni por edziĝi al ŝi.
Dum Renesanco, verkistoj skribis la fabelojn el parola tradicio. La versio de la fratoj Grimm estas nomata Dornröschen (Dorna Rozeto). La versio de Charles Perrault estas nomata La Belle au bois dormant (La Belulino en la dormanta arbaro). Sur ĝi estis bazita la filmo Sleeping Beauty de Walt Disney (1959)
Resumo redakti
La baza skemo de tiu ĉi rakonto estas:
- Reĝo kaj Reĝino deziras havi filon.
- Naskiĝas bela filino. Ĉiuj festas.
- Feinoj de la reĝolando donas kapablojn al la bebino.
- Neinvitita feino ĵetas ensorĉon.
- Alia feino interŝanĝis la fatalan ensorĉon kontraŭ dormo ĝis jarcento.
- Kiam la princino estas adoleska, ŝi pikas sian fingron per ŝpinilo. Tiam la decido de la feino efektiviĝas.
- Princineto dormas sur sia lito dum cent jaroj.
- Tre poste, princo aŭdas la rakonton.
- Li decidas iri al ŝi malgraŭ dornoj, kiuj kovras la kastelon.
- Kiam li alvenas al la princino, li kisas ŝin kaj la princino vekiĝas.
- Ili geedziĝas kaj vivas feliĉe ĉiam.
Komento redakti
Tiel en germana rakonto kiel en franca rakonto la historio okazas same. Nur detaloj kiel la kvanto da feinoj (13 en la unua, 8 en la dua) aŭ la donitaĵoj, kiujn ricevas la princino estas malsamaj.
Tamen, kvankam la rakonto de la fratoj Grimm estas simpla (ĉar ĝi estas por infanoj), Perrault aldonas klarigojn kaj humurajn klarigojn. Ekzemple, li diras, ke la vestoj de la princino estas antikvaj. Poste kiam la princino vekiĝas, li diras:
- Fine dum kvar horoj ili interparoladis, kaj ili diris nur la duonon de la aferoj, kiujn ili deziris rakonti al si reciproke.
Alia grava afero en verko de Perrault havas rilaton al la maĉismo. Ekzemple, inter la donitaĵoj el la feinoj, la franco ne aldonas “inteligenteco” kaj ankaŭ li diras ke la pikado okazis ĉar ŝi estas “petolema”.
Adaptiĝoj redakti
Parodioj redakti
Multaj parodioj turnas la haltitan tempon en la groteskaĵon kun modernaj referencoj. La poemo Die scheintote Prinzessin (La ŝajne mortinta princino) de 1932 de Erich Kästner celas retrorigardan germanan publikon, kiu ne vere volas vekiĝi. Michael Eisig montras la rudimentan, platigitan komprenon de fabeloj de manaĝero kiu pikas sian fingron dum plukado de beroj. Erich Ödipus feliĉe lasas ĉiujn ekdormi kaj veki denove. Erno Scheidegg parodias la postmilitan periodon kiel la fino de 12-jara dormado. Anne Sexton skribis la fabelon kiel poemo en Transformations, 1971. Günter Kunert imagas kiel la princo renkontas maljunan Dormantan Belulon malantaŭ labirinto de dornoj anstataŭ sentempa utopio. Franz Fühmann ankaŭ pripensas pri princoj kiuj venis tro frue kaj tro malfrue. Mädchen, pfeif auf den Prinzen (Knabino, ne zorgu pri la princo de Josef Reding el 1974 instigas al emancipiĝo ("... filo de neniu reĝo / el la kuirpoto alportos vin al la trono de la reganto ..."). Ĉe Irmela Brender, la kuiristo kaj la kuireja knabo kverelis pri hakado de cepoj, kaj ili fariĝas post vekiĝo. Martin Walser vidas fabelon de la prematoj por la premato: Kiel ĉe la loterio, ne estas komunumo kiu venkas, sed unu en cent jaroj, kaj ĉiuj kuras en la dornoj heĝo. La princo de Wolfram Siebeck tranĉas sian vojon per ĉensegilo, kaj ĉiu vekiĝas de ĝi. Li portas brakhorloĝon kaj sunokulvitrojn, la Dormanta Belulino fadas apud revuosteluloj, kaj la geedziĝo baldaŭ estas divorcita. La resurekto de Ruth Schweizer en 1980 estas rezignaciata al sekretaj deziroj. Günter Grass, kiel Kästner, resendas la kison de savo al la doombringer ("... kiu estus liberigita por timi."). La aliens in Dornrösia (1994) de Imre Török ŝatas dormi tra eonoj antaŭ la plej novaj modoj, ĝis ĉiuj endormiĝas ĉar la Ĉarma Princo ne estas en la humoro. La princo de Robert Coover ankaŭ ne sentas tion fine kaj saltas reen en la heĝon. Fabelo kaj infanradia aŭtoro Christian Peitz publikigis novan version de la fabelo en 2009, kaj la sama libro ankaŭ enhavas lian parodion de la temo, Rosdörnchen. La pacienca princo de Karen Duve atendas 100 jarojn, ĉiuj repaciĝas, la feino rejunigas lin. Dormanta belulino aperas en la mangao Ludwig Revolution de Kaori Yuki, la "manhwa" The Tale Of the Child Pedlar estis publikigita en 2004 fare de Lee Jeong-a, kaj mangao en 2012 de Misaho Kujiradou.
Vidaj artoj redakti
La fabelo estis ilustrita por sennombraj fabellibroj de la 19-a kaj 20-a jarcentoj. Ĝi iĝis historia alegorio en la murpentraĵoj de la Kaisersaal en Goslar de Hermann Wislicenus (ĉirkaŭ 1880). La plurparta ciklo de la Dormanta Belulino staras tie por la longa "dormo" kaj la revekiĝo de la Germana Imperiestra Regno. La fabelfontano en Wuppertal montras la Dormantan Belulon kun la princo. La fabelfontano en Volkspark Friedrichshain ankaŭ montras la Dormantan Belulon.
Muziko redakti
Dornröschen war ein schönes Kind (La dormanta belulino estis bela infano) estas infanluda kanto de Margarethe Löffler el la 1890-aj jaroj. En 1995 la grupo dornRöSCHEN publikigis debutalbumon de la sama nomo. La Dresdena grupo tauReif publikigis la kanton Dornröschen en sia albumo Zwei Welten (2001). Das Dornröschen de Brice Pauset estas por arĉa kvarteto, du korusgrupoj kaj orkestro (2012). La kanto de Faun Thalia rilatas al la fabelo de Perrault.
Teatro redakti
La aktoro Robert Bürkner kreis teatran version de la fabelo en 1920, kiu estas plejparte bazita sur la originalo. Robert Walser verŝajne verkis fabeldramon Dornröschen (1920).
Dormanta Belulino de Disney redakti
Walt Disney adaptis la rakonton Sleeping Beauty en 1959. Li parte bazis sin sur la verko de Perrault.
Vidu ankaŭ redakti
- Maleficent
- En Doce cuentos peregrinos de Gabriel García Márquez, El avión de la bella durmiente (La aviadilo de la dormanta belulino).