La origino de la familio, de la privata proprieto kaj de la ŝtato
La Origino de la Familio, Privata Posedaĵo kaj la Ŝtato: en la Lumo de la Esploroj de Lewis H. Morgan (germane Der Ursprung der Familie, des Privateigenthums und des Staats) estas filozofia traktato de Friedrich Engels de 1884. Ĝi estas parte bazita sur notoj de Karl Marx al la libro de Lewis H. Morgan Antikva Socio (1877). La libro estas frua verko pri historia materiismo kaj estas rigardita kiel unu el la unuaj gravaj verkoj pri familiaj ekonomikoj.
| Der Ursprung der Familie, des Privateigentums und des Staats | |
|---|---|
| |
| literatura verko | |
| Aŭtoroj | |
| Aŭtoro | Friedrich Engels |
| Lingvoj | |
| Lingvo | germana lingvo |
| Eldonado | |
| Eldondato | 1884 |
| Ĝenro | specialized literature |
Engels etendis la hipotezon de Morgan ke ekonomiaj faktoroj kaŭzis la transformon de la primitiva komunumo en klas-dividitan socion. La teorio de Engels pri kontrolo de resursoj, kaj poste tiu de Karl Marx, estis utiligita por klarigi la kialon kaj efikon de ŝanĝo en familia strukturo kaj funkcio. La populareco de tiu teorio estis nekomparebla ĝis la 1980-aj jaroj, kiam aliaj sociologiaj teorioj, precipe strukturisma funkciismo, akiris akcepton.
Evoluo de homa socio kaj familio redakti
Lewis Henry Morgan (1818-1881), kies pionira antropologia studo de indianaj popoloj estis adaptita fare de Frederich Engels. Ĉi tiu libro komenciĝas kun ampleksa diskuto de Ancient Society, en kiu Lewis Henry Morgan establas sekvencon de etnaj periodoj por kompreni la evoluon de homa civilizo ekde la origino de la homo ĝis la industriigitaj socioj de Eŭropo kaj Nordameriko en la 19-a jarcento. Kontraste kun aliaj nuntempaj eseoj pri tiu-ĉi punkto de homa evoluo, Engels emfazas la gravecon de sociaj potenco-rilatoj kaj kontrolo de materialaj rimedoj, faktoj rilataj al la evoluo de novaj teknologioj; la emfazo de Engels (kiu fakte estas koncepto de Morgan) flankenmetas la psikan evoluon de la homo kiel fenomenon kiu klarigus la evoluon.
Morgan —kies interpreto de homa antaŭhistorio estas akceptita fare de Engels— temigis antikvan socion en la unuaj du stadioj de la socia evoluo de la homaro, tio estas, tion, kion Morgan nomis sovaĝeco kaj barbareco, kaj nur avancis kelkajn hipotezojn pri la transiro de barbareco al la periodo de arkaika civilizacio. La esprimoj sovaĝeco kaj barbareco, kiel uzataj de Morgan, celis esti priskribaj de la vivmaniero de la plej antikvaj socioj kaj de popoloj, kiuj tiam estis konsiderataj malprogresintaj, kvankam oni devas diri, ke Morgan neniam malkvalifikas ne-okcidentajn popolojn, aŭ antaŭmoderna, kaj eĉ rekonas ke la rolo de barbaraj kaj sovaĝaj estis instrumenta en konstruado de la civilizo de la industriigitaj nacioj de la 19-a jarcento. Tial, al sovaĝeco kaj barbareco en la tekstoj de Morgan kaj Engels mankas la pejorativa signifo kiu estas kutime alkroĉita al ili en komuna parolado.
La origino de la Ŝtato redakti
Por marksistoj, la ŝtato ne ĉiam ekzistis. Estis tempo, kiam la ŝtato ne ekzistis, kie ĝeneralaj ligoj, socio mem kaj la organizo de la laboro estis konservitaj danke al la forto de la kutimo aŭ pro la respekto ekzercita super la komunumo de la estroj de la gento, aŭ la virinoj, kiuj ofte havis la samajn rajtojn kaj devojn kiel viroj. Same, ne estis speciala kategorio de homoj, kiuj respondecis pri regado. Engels dividas la historion de la homaro en sia verko La origino de la familio, la privata proprieto kaj la ŝtato en tri fazojn: sovaĝeco, barbareco kaj civilizo.
En sovaĝeco, homoj vivis per tio, kion ili ĉasis kaj kolektis; kun barbareco oni plibonigas la ilojn de ĉiutaga uzo kaj komenciĝas la malsovaĝigo de iuj vivestaĵoj; Ĝuste en la civilizacio kun la apero de agrikulturo pliiĝis la kvanto de laboro, kiu ĉiutage respondas al ĉiu membro de la hejma komunumo aŭ izolita familio. Jam estis oportune akiri pli da laborforto, kaj la milito provizis ĝin: la kaptitoj estis transformitaj en sklavojn. Konsiderante ĉiujn historiajn kondiĉojn de tiu tempo, la unua granda socia labordivido, per pliigo de la produktiveco de laboro, kaj sekve de riĉaĵo, kaj per vastigo de la kampo de produktiva agado, devis nepre kunporti sklavecon.
Post la primitivaj socioj, kun la apero de la unua formo de ekspluatado de la homo fare de la homo, sklaveco, aperas la unuaj ŝtatformoj. En ĉi tio, la posedantoj de la produktadrimedoj, estis siavice posedantoj de homoj, kiuj eĉ ne estis konsiderataj kiel tiaj.
Kun la apero de la feŭdismo, la kondiĉoj de la plej ekspluatataj estas modifitaj en certa maniero. Evoluiĝis la servuteca reĝimo, en kiu la kamparanoj povis alproprigi parton de sia laboro, kvankam ekzistis ankoraŭ rekta submetiĝo al la posedanto de la produktadrimedoj, nome de la agrikulturita tero.
Kun la evoluo de la komerco, en la feŭda socio, aperas nova socia klaso, la kapitalisto, "sensignifa minoritato de la loĝantaro, kiu disponas de la tuta laboro farita de la popolo kaj, sekve, havas sub sia ordono, subpremante kaj ekspluatante ĝin, al la tuta amaso da laboristoj" kaj en kiu ni nuntempe troviĝas. Kun la ekzisto de la klasa socio, en ĝiaj diversaj formoj (sklaveco, feŭdismo kaj kapitalismo), la Ŝtato kreiĝas kaj estas necesa por malgranda parto de la loĝantaro, kiu, kiel ni antaŭe menciis, uzas la ŝtatan aparaton por regi la popolon plej multe.
Tiel, la Ŝtato neniel estas potenco trudita de ekster la socio; nek ĝi estas "la realeco de la morala ideo", "nek la bildo kaj realeco de la racio", kiel Hegel asertas. Ĝi estas prefere produkto de socio kiam ĝi atingas certan gradon de evoluo; ĝi estas la konfeso, ke tiu socio implikiĝis en neriparebla kontraŭdiro kun si mem kaj estas dividita de nepacigeblaj antagonismoj, kiujn ĝi estas senpova deturni. Sed por ke ĉi tiuj antagonismoj, tiuj klasoj kun konkurantaj ekonomiaj interesoj, ne formanĝu sin kaj konsumu la socion en sterila lukto, potenco ŝajne lokita super la socio kaj vokita por mildigi la ŝokon estas necesa, por teni ĝin en la limoj de "ordo". Kaj tiu potenco, estas naskita de socio, Friedrich Engels (1884), The Origin of the Family, Private Property, and the State, p. 93
En Esperanto Aperis redakti
Frederiko Engelso: La origino de la familio, de la privata proprieto kaj de la ŝtato. Elgermanigita de Vilhelmo Lutermano, Monda Asembleo Socia (MAS), 2010, 204 p., ISBN 978-2-918300-16-8
Referencoj redakti
Eksteraj ligiloj redakti
- La Origino de la Familio, Privata Posedaĵo kaj la Ŝtato. Ernest Untermann, trans. Chicago: Charles H. Kerr & Co., 1909. —Identa al 1a angla lingva eldono.
- La Origino de la Familio, Privata Posedaĵo kaj la Ŝtato. alterna traduko. Nov-Jorko: Internaciaj Eldonejoj, n.D. [C. 1933].
- versio html en la germana
- versio html en la angla ĉe Marksisma Interreta Arkivo
- Sovetia studa broŝuro