Vikipedio

Listo de plej grandaj vulkanaj erupcioj

Listartikolo en Vikipedio

La listo de plej grandaj vulkanaj erupcioj entenas kaj eksplodajn kaj elfluajn erupciojn. Dum erupcio de vulkano estas elsputata lafo, piroklasto, vulkanaj bomboj, lapiloj, cindroj kaj multaj diversaj gasoj. Multaj erupcioj reprezentas danĝeron nur al la tute ĉirkaŭa areo. Sed la plej grandaj erupcioj sur tero havis regionan aŭ eĉ tutmondan efikon, kelkaj el ili afektis la klimaton kaj kontribuis tiel al amasmalaperoj.[1][2] Vulkanaj erupcioj estas ĝenerale aŭ eksplodaj erupcioj, tio estas subitaj elsputoj de rokoj kaj cindroj, aŭ elfluaj erupcioj, tio estas elfluoj de lafo.[3] Apartan liston estas donitan sube por ambaŭ tipoj.

La erupcio de la monto Pinatubo en 1991, la plej granda erupcio ekde 1912, estas nana rilate al la erupcioj de tiu ĉi listo
Polurinda artikolo
 Ĉi tiu artikolo bezonas poluradon, ĉar ĝi montras stilajn kaj/aŭ gramatikajn kaj/aŭ strukturajn problemojn, kiuj ne konformas al stilogvido.
La priskribo de la problemo troviĝas ĉi tie. Bonvolu ŝanĝi la enhavon por plibonigi la artikolon.

Eksplodaj erupcioj redakti

Vulkano—erupcio[4] Epoko (Ma)[5] Loko Volumeno (km3)[6] Notoj Ref.
Guarapuava —Tamarana — Sarusas 132  Fendego de Parana kaj Etendeka 8.600 [7]
Santa Maria — Fria ~132  Fendego de Parana kaj Etendeka 7.800 [7]
Guarapuava — Ventura ~132  Fendego de Parana kaj Etendeka 7.600 [7]
Sam Ignimbrite kaj Green Tuff 29.5  Jemeno 6.800 Volumo inkluzivas 5550 km³ de tofo. Tiu taksado estas necerta je faktoro de 2 aŭ 3. [8]
Vulkana centro de Goboboseb–Messum — Springbok quartz latite unit 132  Fendego de Parana kaj Etendeka, Brazilo kaj Namibio 6.340 [9]
Caxias do Sul — Grootberg ~132  Fendego de Parana kaj Etendeka 5.650 [7]
Kaldero La Garita — Fish Canyon tuff 27.8  Vulkana kampo de San Juan, Koloradio 5.000 Kutime taksita la plej larĝa tofo iam ajn mezurita surtere, aŭ la plej vasta konfidente mezurita tufo surtere. Ĝi estas parto de almenaŭ 20 grandaj kalderoformantaj erupcioj de la vulkana kampo de San Juan kaj de la ĉirkaŭa areo formita inter ĉirkaŭ 26 kaj 35 Ma. [10][11]
Jacui — Goboboseb II ~132  Fendego de Parana kaj Etendeka 4.350 [7]
Ourinhos — Khoraseb ~132  Fendego de Parana kaj Etendeka 3.900 [7]
Jabal Kura'a Ignimbrite 29.6  Jemeno 3.800 Voluma taxado estas necerta je faktoro de 2 aŭ 3 [8]
Windows Butte tuff 31.4  William's Ridge, central Nevado 3.500 Parto de la meztercia ignimbrite flare-up [12][13]
Anita Garibaldi — Beacon ~132  Fendego de Parana kaj Etendeka 3.450 [7]
Kaldera komplekso de Indian Peak — Wah Wah Springs tuff 29.5  Orienta Nevado / okcidenta Utaho 3.200 [14][15]
Oxaya ignimbrites 19  Ĉilio 3.000 Regiona rilataĵo de multaj unue distinkta taksitaj ignimbrites [16]
Lund Tuff 29  Granda Baseno, Usono 3.000 Simila al la Fish Canyon Tuff [17]
Lake Toba — Youngest Toba Tuff 0.073 Sunda Arc, Indonezio 2,800 La plej granda erupcio okazinta sur tero dum almenaŭ la 25 lastaj milionoj da jaroj, respondeca pri la teorio pri la Toba-katastrofo, genetika botelkolo de la homa specio [18]
Kaldero Pacana — Atana ignimbrite 4  Ĉilio 2,800 Formis revenintan kalderon. [19]
Iftar Alkalb — Tephra 4 W 29.5  Afriko-Arabio 2,700 [7]
Kaldero Yellowstone — Huckleberry Ridge Tuff 2.059 Varma makulo de Yellowstone 2,450 La plej vasta registrita erupcio de Yellowstone [20]
Whakamaru 0.254 Vulkana regiono de Taupo, Novzelando 2,000 La plej granda en la suda duonsfero en la malfrua kvaternaro [21]
Palmas BRA-21 — Wereldsend 29.5  Fendego deParana kaj Etendeka 1,900 [7]
Kilgore tuff 4.3  Ĉe Kilgore, Idaho 1,800 La lasta de la erupcioj de la vulkana kampo de Heise [22]
Sana'a Ignimbrite — Tephra 2W63 29.5  Afriko-Arabio 1,600 [7]
Erupcioj ĉe Millbrig — bentonitoj 454  Anglujo, ekspozitaj en norda Eŭropo kaj orienta Usono 1,509[23] Unu el la plej maljunaj grandaj erupcioj prezervitaj [4][24][25]
Blacktail tuff 6.5  Blacktail, Idaho 1,500 La unua el pluraj erupcioj de la vulkana kampo de Heise [22]
Kaldero Emory — Kneeling Nun tuff 33  Sudokcidenta Novmeksikio 1,310 [26]
Timber Mountain tuff 11.6  Sudokcidenta Nevado 1,200 Inkludas ankaŭ 900 kubokilometran tufon kiel dua membro en la tufo [27]
Paintbrush tuff (Topopah Spring Member) 12.8  Sudokcidenta Nevado 1,200 Korespondas al 1000 kubokilometra tufo (Tiva Canyon Member) kiel alia membro de la Paintbrush tuff [27]
Bachelor — Carpenter Ridge tuff 28  Vulkana kampo de San Juan 1,200 Parto de almenaŭ 20 grandaj kalderoformaj erupcioj en la vulkana kampo de San Juan kaj ties ĉirkaŭaĵo, kiu estiĝis antaŭ ĉirkaŭ 26 ĝis 35 Ma [11]
Bursum — Apache Springs Tuff 28.5  Suda Novmeksikio 1,200 Korespondas al 1050 km3 tufo, la Bloodgood Canyon tuff [28]
Vulkano Taupo — erupcio Oruanui 0.027 Vulkana regiono de Taupo, Novzelando 1,170 La plej lasta erupcio VEI 8 [29]
Huaylillas Ignimbrite 15  Bolivio 1,100 Antaŭas duonon de la superiĝo de la centroj Andoj [30]
Bursum — Bloodgood Canyon tuff 28.5  Suda Novmeksikio 1,050 Korespondas al 1200 km3 tufon, la Apache Springs tuff [28]
Kaldero Yellowstone — Lava Creek Tuff 0.639 Varma makulo de Yellowstone 1,000 La plej lasta granda erupcio en la regiono de la Nacia Parko Yellowstone [31]
Cerro Galan 2.2  Katamarkio, Argentino 1,000 Elipsa ~35 km larĝa kaldero [32]
Paintbrush tuff (Tiva Canyon Member) 12.7  Sudokcidenta Nevado 1,000 Korespondas al 1200 km3 tufo (Topopah Spring Member) kiel alia membro de la Paintbrush tuff [27]
San Juan — Sapinero Mesa Tuff 28  Vulkana kampo de San Juan 1,000 Parto de erupcioj formintaj almenaŭ 20 larĝajn kalderojn en la vulkana kampo de San Juan kaj ties ĉirkaŭo, kiu formiĝis antaŭ ĉirkaŭ 26 ĝis 35 Ma [11]
Uncompahgre — Dillon & Sapinero Mesa Tuffs 28.1  Vulkana kampo de San Juan 1,000 Parto de erupcioj formintaj almenaŭ 20 larĝajn kalderojn en la vulkana kampo de San Juan kaj ties ĉirkaŭo, kiu formiĝis antaŭ ĉirkaŭ 26 ĝis 35 Ma [11]
Platoro — Chiquito Peak tuff 28.2  Vulkana kampo de San Juan 1,000 Parto de erupcioj formintaj almenaŭ 20 larĝajn kalderojn en la vulkana kampo de San Juan kaj ties ĉirkaŭo, kiu formiĝis antaŭ ĉirkaŭ 26 ĝis 35 Ma [11]
Monto Princeton — Wall Mountain tuff 35.3  Vulkana regiono de Thirtynine Mile, Kolorado 1,000 Kunestigis la ejon de Florissant Fossil Beds National Monument [33]

Elfluaj erupcioj redakti

Vidu ankaŭ redakti

Referencoj redakti

  1. ↑ Roy Britt, Robert. Super Volcano Will Challenge Civilization, Geologists Warn. LiveScience (2005-03-08). Alirita 2010-08-27.
  2. ↑ Self, Steve. Flood basalts, mantle plumes and mass extinctions. Geological Society of London. Alirita 2010-08-27.
  3. ↑ Effusive & Explosive Eruptions. Geological Society of London. Alirita 28 August 2010.
  4. ↑ 4,0 4,1 (Datumoj de tiu tabelo estas de Ward (2009) krom alia noto) Ward, Peter L. (2 April 2009). “Sulfur Dioxide Initiates Global Climate Change in Four Ways”, Thin Solid Films 517 (11), p. 3188–3203. doi:10.1016/j.tsf.2009.01.005. Alirita 2010-03-19..  Arkivigite je 2010-01-20 per la retarkivo Wayback Machine Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2010-01-20. Alirita 2011-10-06. Supplementary Table I: Supplementary Table to P.L. Ward, Thin Solid Films (2009) Major volcanic eruptions and provinces. Teton Tectonics. Arkivita el la originalo je 2012-02-22. Alirita 8 September 2010. Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2012-02-22. Alirita 2011-10-06. Supplementary Table II: Supplementary References to P.L. Ward, Thin Solid Films (2009). Teton Tectonics. Arkivita el la originalo je 2012-02-22. Alirita 8 September 2010. Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2012-02-22. Alirita 2011-10-06.
  5. ↑ Datoj estas averaĝo de la datoj de vulkanoj listitaj je annum, kie Ma signifas antaŭ 1 miliono da jaroj.
  6. ↑ Tiuj volumenoj estas takso de la totalaj ellasaĵoj. Kiam la fontoj raportos nur pri densa roka volumeno, la nombro estas klinita, sed ne konvertita al tuta volumeno.
  7. ↑ 7,00 7,01 7,02 7,03 7,04 7,05 7,06 7,07 7,08 7,09 Scott E. Bryan; Ingrid Ukstins Peate, David W. Peate, Stephen Self, Dougal A. Jerram, Michael R. Mawby, J.S. Marsh, Jodie A. Miller (2010). “The largest volcanic eruptions on Earth”, Earth-Science Reviews 102, p. 207. doi:10.1016/j.earscirev.2010.07.001. Alirita 20 September 2010.. 
  8. ↑ 8,0 8,1 Ingrid Ukstins Peate (2005). “Volcanic stratigraphy of large-volume silicic pyroclastic eruptions during Oligocene Afro-Arabian flood volcanism in Yemen”, Bulletin of Volcanology 68, p. 135–156. doi:10.1007/s00445-005-0428-4. Alirita 20 September 2010.. 
  9. ↑ (1998) “Etendeka Volcanism of the Goboboseb Mountains and Messum Igneous Complex, Namibia. Part II: Voluminous Quartz Latite Volcanism of the Awahab Magma System”, Journal of Petrology 39 (2), p. 227–253. doi:10.1093/petrology/39.2.227. Alirita 29 August 2010.. 
  10. ↑ . La Garita Caldera. Northern Arizona University (22 September 1997). Arkivita el la originalo je 2011-05-19. Alirita 5 August 2010. Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2011-05-19. Alirita 2011-10-06.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 (2 November 2007) “Geologic Map of the Central San Juan Caldera Cluster, Southwestern Colorado”. Alirita 6 August 2010.. 
  12. ↑ . 4. Petrology – The Mid-Tertiary Ignimbrite Flare-Up. University of Colorado at Boulder. Alirita 5 August 2010. Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2012-10-13. Alirita 2011-10-06.
  13. ↑ (1993) “Oligocene–Miocene caldera complexes, ash-flow sheets, and tectonism in the central and southeastern Great Basin”, Field Trip Guidebook for Cordilleran/Rocky Mountain Sections of the Geological Society of America, p. 285–312. Alirita 18 August 2010.. 
  14. ↑ (1989) “Oligocene caldera complex and calc-alkaline tuffs and lavas of the Indian Peak volcanic field, Nevada and Utah”, GSA Bulletin 101 (8), p. 1076–1090. doi:[[doi:10.1130%2F0016-7606%281989%29101%3C1076%3AOCCACA%3E2.3.CO%3B2|10.1130/0016-7606(1989)101<1076:OCCACA>2.3.CO;2]]. Alirita 5 August 2010.. 
  15. ↑ Woolf, Kurtus S. (2008). “Pre-Eruptive Conditions of the Oligocene Wah Wah Springs Tuff, Southeastern Great Basin Ignimbrite Province”. Alirita 2010-08-18.. 
  16. ↑ (2000) “Geochronology (40Ar/39Ar, K-Ar and He-exposure ages) of Cenozoic magmatic rocks from Northern Chile (18–22°S): implications for magmatism and tectonic evolution of the central Andes”, Revista geológica de Chile 27 (2). Alirita 5 August 2010..  Arkivigite je 2011-07-07 per la retarkivo Wayback Machine Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2011-07-07. Alirita 2011-10-06.
  17. ↑ (March 2002) “The Oligocene Lund Tuff, Great Basin, USA: a very large volume monotonous intermediate”, Journal of Volcanology and Geothermal Research 113 (1–2), p. 129–157. doi:10.1016/S0377-0273(01)00256-6. Alirita 5 August 2010.. 
  18. ↑ (June 1998) “Late Pleistocene human population bottlenecks, volcanic winter, and differentiation of modern humans.”, Journal of Human Evolution 34 (6), p. 623–651. doi:10.1006/jhev.1998.0219. Alirita 5 August 2010..  Arkivigite je 2010-09-28 per la retarkivo Wayback Machine Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2010-09-28. Alirita 2011-10-06.
  19. ↑ (April 2001) “La Pacana caldera, N. Chile: a re-evaluation of the stratigraphy and volcanology of one of the world's largest resurgent calderas”, Journal of Volcanology and Geothermal Research 106 (1–2), p. 145–173. doi:10.1016/S0377-0273(00)00270-5. Alirita 23 August 2010.. 
  20. ↑ Topinka, Lyn. Description: Yellowstone Caldera, Wyoming. USGS (2009-06-25). Alirita 2010-08-06.
  21. ↑ (13 February 1986) “An exceptionally large late Quaternary eruption from New Zealand”, Nature 319 (6054), p. 578–582. doi:10.1038/319578a0. Alirita 23 August 2010.. 
  22. ↑ 22,0 22,1 (March 2005) “Timing and development of the Heise volcanic field, Snake River Plain, Idaho, western USA”, GSA Bulletin 117 (3–4), p. 288–306. doi:10.1130/B25519.1. Alirita 22 August 2010.. 
  23. ↑ Ankaŭ la ejo de 972 km3 kaj 943 km3 erupcioj.
  24. ↑ Stetten, Nancy. Plate Tectonics from the Middle of the Plate. Alirita 2010-08-05.
  25. ↑ (October 1992) “Gigantic Ordovician volcanic ash fall in North America and Europe: Biological, tectonomagmatic, and event-stratigraphy significance”, Geology 20 (10), p. 875–878. doi:[[doi:10.1130%2F0091-7613%281992%29%E2%80%8B020%3C0875%3AGOVAFI%3E%E2%80%8B2.3.CO%3B2|10.1130/0091-7613(1992)​020<0875:GOVAFI>​2.3.CO;2]]. 
  26. ↑ (2004) “The size and frequency of the largest explosive eruptions on Earth”, Bulletin of Volcanology 66 (8), p. 735–748. doi:10.1007/s00445-004-0355-9. Alirita 20 September 2010..  [rompita ligilo]
  27. ↑ 27,0 27,1 27,2 (May 2003) “Rapid generation of both high- and low-δ18O, large-volume silicic magmas at the Timber Mountain/Oasis Valley caldera complex, Nevada”, GSA Bulletin 115 (5), p. 581–595. doi:[[doi:10.1130%2F0016-7606%282003%29115%3C0581%3ARGOBHA%3E2.0.CO%3B2|10.1130/0016-7606(2003)115<0581:RGOBHA>2.0.CO;2]]. Alirita 18 August 2010.. 
  28. ↑ 28,0 28,1 (27 January 1984) “Calderas and Ash Flow Tuffs of the Mogollon Mountains, Southwestern New Mexico”, Journal of Geophysical Research 89 (B10), p. 8713–8732. doi:10.1029/JB089iB10p08713. Alirita 18 August 2010.. 
  29. ↑ (2006) “The 26.5 ka Oruanui Eruption, Taupo Volcano, New Zealand: Development, Characteristics and Evacuation of a Large Rhyolitic Magma Body”, Journal of Petrology 47 (1), p. 35–69. doi:10.1093/petrology/egi066. 
  30. ↑ (April 6, 2003) “EGS-AGU-EUG Joint Assembly, held in Nice, France”, p. 641–644. Alirita 5 August 2010.. 
  31. ↑ Morgan, Lisa. The floor of Yellowstone Lake is anything but quiet: Volcanic and hydrothermal processes in a large lake above a magma chamber. National Park Service and United States Geological Survey (2004-03-30). Alirita 2010-08-05.
  32. ↑ How Volcanos Work: Cerro Galan. San Diego State University. Alirita 5 August 2010. Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2012-02-06. Alirita 2011-10-06.
  33. ↑ Wall Mountain Tuff. National Park Service. Alirita 2010-08-05.

References redakti

Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Listo_de_plej_grandaj_vulkanaj_erupcioj&oldid=8402473"