Niels Henrik Abel
norvega matematikisto
 | Ĉi tiu artikolo temas pri matematikisto. Por tipo de grupo (abela aŭ komuta) rigardu la paĝon Komuta grupo. Koncerne aliajn signifojn aliru la apartigilon Abelo (apartigilo). |
Niels Henrik Abel [Abel] (naskiĝis la 5-an de aŭgusto 1802 en Finnøy (Norvegio), mortis la 6-an de aprilo 1829 en Froland (Norvegio)) estis norvega matematikisto.
| Niels Henrik Abel | |
|---|---|
| |
| Persona informo | |
| Naskiĝo | 5-an de aŭgusto 1802 en Nedstrand |
| Morto | 6-an de aprilo 1829 (26-jaraĝa) en Froland |
| Mortokialo | tuberkulozo |
| Lingvoj | norvega • franca |
| Loĝloko | Universitato de Francio |
| Ŝtataneco | Norvegio |
| Alma mater | Universitato de Francio • Osla Katedrala Lernejo |
Subskribo 
| |
| Familio | |
| Patro | Søren Georg Abel |
| Edz(in)o | – |
| Amkunulo | Christine Kemp |
| Okupo | |
| Okupo | matematikisto • universitata instruisto |
| Verkoj | dunomialo-teoremo de Abel komuta grupo Abel elliptic functions teoremo de Abel |
Abel faris gravajn kontribuojn al la teorioj de elipsaj funkcioj kaj de grupoj. Laŭ li oni nomas grupon, kiu plenumas la komutecon, "abela". En 1824 li pruvis, ke la solvojn de ĝeneralaj polinomoj kvina-gradaj ne eblas kalkuli aŭ esprimi per algebra formulo.
Abel mortis, eĉ ne 27-jara, pro pulma tuberkulozo. Honore al li la norvega registaro je lia 200-a naskiĝtagreveno en 2002 fondis sciencan premion, la Abel-Premion, ĉiujare donatan al meritplena matematikisto.
