Panĉaratro
Panĉaratro aŭ Pancharatra (IAST: Pāñcarātra) estis religia movado en Hinduismo kiu originiĝis fine de la 3-a jarcento a.n.e. ĉirkaŭ la ideoj de Naraĝano kaj la variaj avataro de Viŝnu kiel ties centraj diaĵoj.[4][5] Tiu movado poste kuniĝis kun la antikva Bagavata tradicio kaj kontribuis al la disvolvigo de Vajŝnavismo.[5][6] La Panĉaratra movado kreis nombrajn literaturajn traktaĵojn en Sanskrito nome Panĉaratraj Samhitoj, kaj tiuj estis influaj "Agamaj" tekstoj ene de la teismaj movadoj de Viŝnuismo.[6][7]
Laŭvorte kun la signifo kvin noktoj (pañca: kvin, rātra: noktoj),[8] la termino Panĉaratra estis varie interpretita.[9][10] La termino estis atribuita al saĝilo Naraĝano kiu plenumis oferon por kvin noktoj kaj iĝis transcenda estaĵo kaj unu kun ĉiuj estaĵoj.[5][8][11] La Panĉaratraj Agamoj konstitutas kelkajn el la plej gravaj tekstoj de multaj Vajŝnavismaj filozofioj kiel la Madhva Sampradaĝa aŭ la Brahma Sampradaĝa de Madhvaĉarja kaj la Sri Vaiŝnava Sampradaĝa de Ramanuĝa.[11] La Panĉaratraj Agamoj estis komponitaj el pli ol 200 tekstoj;[9] plej verŝajne komponitaj inter la jaroj 600 ĝis 850 n.e.[9]
La Ŝandilja Sutroj (~100 n.e.)[12] estas la plej frua konata teksto kiu sistemigis la adoran "Bhakti" panĉaratran doktrinon kaj surskribaĵoj de la 2-a jarcento en Suda Barato sugestas, ke Panĉaratraj doktrinoj estis jam konataj tie tiam.[5] Kritikitaj elementoj de la 8-a jarcento Adi-Ŝankaro pri la Panĉaratra doktrino kun aliaj teismaj alproksimiĝoj asertante la Panĉaratran doktrinon estis kontraŭ monismaj spiritaj celoj kaj ne-Vedaj.[5][13] La filozofo de la 11-a jarcento Ramanuĝo, influa Vajŝnavisma fakulor, disvolvigis bonkvalitan monisman doktrinon kiu kunigis ideojn de la Panĉaratra movado kun tiuj de monismaj ideoj en Vedoj.[14] La Panĉaratra teologio estas fonto de unuarangaj kaj duarangaj avatar-rilataj doktrinoj en tradicioj de Hinduismo.[15]
Notoj redakti
- ↑ Vaikuntha Chaturmurti, Gujarat, 11th century, Prince of Wales Museum, Art and Archeology Magazine
- ↑ (1983) “On the Symbolism of Three- and Four-Faced Visnu Images: A Reconsideration of Evidence”, Artibus Asiae 44 (4), p. 297–307. doi:10.2307/3249614.
- ↑ Jitendra Nath Banerjea. (1968) Religion in Art and Archæology: Vaishṇavism and Saivism. University of Lucknow, p. 32–34.
- ↑ Constance Jones; James D. Ryan (2006). Encyclopedia of Hinduism. Infobase Publishing. pp. 321–322. ISBN 978-0-8160-7564-5.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Pancharatra: religious movement, Encyclopaedia Britannica
- ↑ 6,0 6,1 Jan Gonda. (1977) Medieval Religious Literature in Sanskrit. Harrassowitz, p. 39–41. ISBN 978-3-447-01743-5.
- ↑ Oriental Institute, Maharaja Sayajirao University of Baroda (1940). Gaekwad Oriental Series, Issue 86, p.7.
- ↑ 8,0 8,1 Jones, Constance kaj Ryan, James D. (2007). Encyclopedia of Hinduism, p.321-322. Infobase Publishing. (ISBN 0816075646)
- ↑ 9,0 9,1 9,2 Datta, Amaresh (1987). Encyclopaedia of Indian Literature: A-Devo, p.95. Sahitya Akademi. (ISBN 8126018038)
- ↑ (1962) “The Name "Pañcarātra"”, History of Religions 1 (2), p. 291–299. doi:10.1086/462449.
- ↑ 11,0 11,1 Sharma, C. D. (1991). Critical Survey Of Indian Philosophy, p.336. Motilal Banarsidass Publications. (ISBN 8120803655)
- ↑ (2006) Encyclopedia of Hinduism. Infobase Publishing. ISBN 978-0-8160-7564-5.
- ↑ Suthren Hirst. (2008) Nile Green: Religion, Language, and Power. Routledge, p. 107–108. ISBN 978-1-135-89287-6.
- ↑ Ariel Glucklich. (2008) The Strides of Vishnu: Hindu Culture in Historical Perspective. Oxford University Press, p. 178–180, 66–70. ISBN 978-0-19-971825-2.
- ↑ James G. Lochtefeld (2002). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: N-Z. The Rosen Publishing Group. p. 493. ISBN 978-0-8239-3180-4.