Risto Ryti

Risto RYTI [ˈristɔ ˈhɛi̯kːi ˈryti] (naskiĝis la 3-an de februaro 1889, mortis la 25-an de oktobro 1956) estis finna juristo kaj politikisto. Li estis direktoro de la Finnlanda Banko (Suomen Pankki), ĉefministro de Finnlando de la 1-a de decembro 1939 ĝis la 21-a de decembro 1940, do dum la Vintra Milito, kaj prezidento de Finnlando inter 1940 kaj 1944.

Risto Ryti
Persona informo
Risto Ryti
Naskonomo	Risto Heikki Ryti
Naskiĝo	3-a de februaro 1889 en Huittinen, Okcidenta Finnlando
Morto	25-a de oktobro 1956 en Helsinko
Tombo	Tombejo Hietaniemi vd
Religio	luteranismo vd
Lingvoj	finna vd
Ŝtataneco	Finnlando vd
Alma mater	Universitato de Oksfordo • Imperial Alexander University • Pori Lyceum vd
Partio	Nacia Progrespartio vd
Subskribo
Familio
Gefratoj	Elsa Ryti vd
Edz(in)o	Gerda Ryti vd
Infanoj	Eva Saxén • Henrik Ryti • Niilo Ryti vd
Profesio
Okupo	politikisto • advokato • ekonomikisto • bankisto vd
Aktiva en	Helsinko vd
Postenoj Postenoj membro de la finnlanda parlamento • Prezidanto de Finnlando • Ĉefministro de Finnlando • membro de la finnlanda parlamento • Minister of Finance • Minister of Finance • Governor of the Bank of Finland • Governor of the Bank of Finland vd
Honorigoj Honorigoj Kavalira Komandoro de la Reĝa Viktorina Ordeno • Grand Cross of the Order of the Cross of Liberty • Ordeno de la Germana Aglo • Knight Grand Cross with Collar of the Order of Carol I • Order of the Crown of King Zvonimir • Grand Cross with Collar of the Order of the White Rose of Finland • Komandoro Grandkruca de la Ordeno de la Finna Leono • Grand Cross of the Order of the White Rose of Finland • Order of Civil Merit • Order of the Polar Star - Commander's Grand Cross • Grand Knights with Star of the Order of the Falcon • Grand Cross of the Order of Merit of the Kingdom of Hungary • Granda Oficiro de la Ordeno de Oranĝo-Nasaŭo • Grand Cordon of the Supreme Order of the Chrysanthemum • Commander First Class of the Order of the White Rose of Finland • Memorial medal of the Winter War vd
ĉefministro de Finnlando
Dum	1-a de decembro 1939 – 21-a de decembro 1940
prezidento de Finnlando
Dum	1940 – 1944
vd	Fonto: Vikidatumoj

En junio 1944 Risto Ryti kun Joachim von Ribbentrop, la ministro pri eksteraj aferoj de Nazia Germanio, subskribis traktaton, kiu sekurigis liveradon de armiloj kaj greno el Germanio al Finnlando por la milito de la finna armeo kontraŭ Sovetunio. Kompense Risto Ryti promesis ne interkonsenti apartan packontrakton kun Sovetunio, nur en bloko kun Nazia Germanio. Post kiam la finna armeo helpe de la materia subteno repuŝis la amason atakon de la Ruĝa Armeo de Sovetunio al Finnlando, prezidento Risto Ryti demisiis el la ofico de ŝtata prezidento sub la preteksto de sanproblemoj. Ĉar laŭjure ne la finna ŝtato, sed Risto Ryti kiel privatulo subskribis la traktaton, ĝi ne ligis la novan prezidanton Carl Gustaf Emil Mannerheim. Tio ebligis al Finnlando kontraŭ la volo de Nazia Germanio en septembro 1944 interkonsenti armisticon kun Sovetunio.

En 1945 pro forta premo de la stalinisma Sovetunio komenciĝis proceso kontraŭ Risto Ryti pri kunlaboro kun nazia Germanio. Li estis kondamnita je 10 jaroj da malliberiĝo, sed jam en 1949 pro sanproblemoj reliberiĝis en amnestio fare de la tiama ŝtata prezidento Juho Kusti Paasikivi.

Vidu ankaŭ

• la liston de la ĉefministroj de Finnlando.