Vikipedio

Romantikismo

arta, literatura kaj intelekta movado

Romantikismo estis arta, literatura kaj intelekta movado precipe en la unua duono de la 19-a jarcento en Eŭropo. Ĝi havis siajn originojn en la dua duono de la 18-a jarcento, kaj fortiĝis kiel reago al la Industria Revolucio. Parte la romantikismo estis ribelo kontraŭ aristokrataj sociaj kaj politikaj normoj de la klerismo kaj reago kontraŭ la scienca raciigo de naturo. Ĝi enkorpiĝis plej forte en la vidaj artoj, muziko, kaj literaturo, sed havis gravan efikon ankaŭ al historiografio, eduko kaj naturhistorio. La anoj de tiu ĉi arta tendenco nomiĝas romantikistoj.

Caspar David Friedrich, Promenanto antaŭ la maro de nebulo (1818)

Distanciĝante de la klasikismo, la romantikistoj volas liberiĝi el ties malvastaj reguloj, el la regado de intelekto kaj sobreco. La romantikismon karakterizas strebado al sento kaj fantazio. El tiuj du fontoj la romantikistoj ĉerpas inspiron. Koloron, pitoreskon, eĉ terurecon, svagajn kaj nekontentigeblajn sopirojn ili taksas pli valoraj ol enkapsuligon de nobla klareco kaj reguleco, drastigon kaj esprimivon pli ol moderecon.

Difini la ideon de la romantikismo ŝajnas neebla. La adeptoj de la romantikismo parolis pri ĝi preskaŭ nur per alegorioj. Kio estas nepalpebla, eĉ ne eldirebla, tio iĝis la objekto de la revadoj de la romantikistoj. La tutan spiriton de la romantikismo esprimas Jean Paul per jenaj vortoj: "En la homo estas granda deziro, kiu neniam spertis plenumon: ĝi ne havas nomon; ĝi serĉas sian objekton; sed ĉio, kion vi nomas, kaj ĉiuj ĝojoj ne estas tiu ĉi objekto. Sed ĝi revenas, kiam en somera nokto vi rigardas norden aŭ al foraj montaroj, aŭ kiam lunlumo estas sur la tero aŭ la ĉielo plena de steloj, aŭ kiam vi estas malfeliĉa." Sian klarigon de la romantika spirito daŭrigas la sama aŭtoro jene: "Tiu forta, grandega deziro supren levas nian spiriton, sed kun doloroj kuŝante - ho ve! - ni ĵetas nin alten kiel epilepsiuloj. Sed tiun deziron, kiu neniel estas eldirebla - niaj kordoj kaj tonoj nomas ĝin al la homa animo. Tiam la sopiranta animo ploras pli forte kaj en plendanta ĝojego enkrias inter la tonojn: Jes, ĉio, kion vi eldiras, tio mankas al mi."

Ĝia ĝermoj kaj praformoj estis en Germanio la skolo Sturm und Drang, en Anglio la poetoj William Wordsworth kaj Colerige, en Francio la kulto de la sentemo lanĉita de Jean-Jacques Rousseau kaj Bernardin de Saint-Pierre. Kiel patron de la franca romantikismo oni konsideras François René de Chateaubriand.

Ĉe multaj ĝi manifestiĝis kiel eterna ribelo de la junuloj kontraŭ la "maljunaj barbuloj".

Ŝatataj temoj de Romantikismo redakti

La tuta sekva listo, de majo 2005, aspektas tre dubinda, la enmetinto mem notis dubon, mankas referencoj, ne klaras de kie estas la ideoj: laŭ la diskutpaĝo proponiĝas forigi la liston. Eblas noti opiniojn en la diskutpaĝo.

Verkistoj redakti

Laŭalfabeta listo de verkistoj konsiderataj kiel reprezentantoj de Romantikismo:

Romantikismo en muziko redakti

  Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Romantikisma muziko.

En la muziko, la romantika skolo komenciĝis per Franz Schubert kaj liaj samtempuloj (kelkaj volas inkluzivi ankaŭ la finan periodon de Ludwig van Beethoven) kaj daŭris pli longe ol en la aliaj artoj, sur la eŭropa kontinento ĝis la komenca periodo de Arnold Schönberg, en norda Eŭropo ĝis kaj inkluzive Hugo Alfvén kaj Jean Sibelius.

 
La floso de la meduzo (1817) de Géricault.

Romantikismo en pentrarto redakti

Kiel reprezentantoj de Romantismo en pentrarto oni ofte inkludas la nomojn de Caspar David Friedrich, Eugène Delacroix, William Blake, Francisco de Goya, Johann Heinrich Füssli, Philipp Otto Runge, Piotr Michałowski, Joseph Mallord William Turner. Multaj artistoj kolektiĝis en Romo kaj pentris pejzaĝojn ĉe la Sabinaj Montoj.

Vidu ankaŭ redakti


Eksteraj ligiloj redakti

Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Romantikismo&oldid=8607096"