Teksaso
Teksaso (angle Texas) estas usona subŝtato. Ĝi estas geografie lokita en la suda centra parto de Usono, ĝi kunhavas internacian limon kun la Meksikaj ŝtatoj de Chihuahua, Coahuila, Nuevo León, kaj Tamaulipas al sudo. Ĝi limas la usonaj ŝtatoj de Nov-Meksiko al okcidente; Oklahomo al norde; Arkansaso al nordoriente, kaj Luiziano al oriente. Teksaso estas la dua plej multhoma (post Kalifornio) kaj la dua plej granda (post Alasko) de la 50 ŝtatoj de la Unuiĝintaj Ŝtatoj de Ameriko. Teksaso estas la plej granda ŝtato en la 48 apuda Usono.
| Teksaso | |||
|---|---|---|---|
| Ŝtato | |||
  | |||
 |  | ||
| Flago | Blazono | ||
| subŝtato de Usono [+] | |||
| Lando | Usono | ||
| Supermara alteco | 520 m [+] | ||
| Ĉefurbo | Aŭstino | ||
| - koordinatoj | 31° N, 100° U (mapo)31-100Koordinatoj: 31° N, 100° U (mapo) [+] | ||
| Plej alta punkto | Guadalupe Peak [+] | ||
| Plej malalta punkto | Meksika Golfo [+] | ||
| Areo | 696 241 km² (69 624 100 ha) [+] | ||
| Loĝantaro | 29 145 505 [+] (1-a de aprilo 2020) | ||
| Denseco | 41,86 loĝ./km² [+] [+] | ||
| Guberniestro | Greg Abbott | ||
| Horzono | UTC-06:00, centra horzono de Nordameriko, Ameriko/Ĉikago [+] | ||
| ISO 3166-2 | US-TX | ||
|
|||
|
|||
 |
|||
| Teksaso | |||
 Vikimedia Komunejo: Texas [+] |
|||
| En TTT: Oficiala retejo [+] | |||
Teksaso estis antaŭe parto de Meksiko (sub la prononco teĥas), sed poste disiĝis. Ĝi estis la Respubliko de Teksaso inter 1836 kaj 1845. Ĝi fariĝis la 28-a ŝtato de Usono la 29-an de decembro, 1845.
Teksasanoj havas reputacion de granda aplombo (kaj fieras pro tio).
Historio redakti
Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Historio de Teksaso.La historio de Teksaso kiel parto de Usono komencis en 1845, sed homa ĉeesto en tiu regiono datiĝas de la fino de la paleolitika periodo, ĉirkaŭ la jaro 10 000 a.K. La historio de Teksaso estis sinsekve influita de ses sendependaj ŝtatoj : Hispanio, Francio, Meksiko, la Respubliko de Teksaso, Usono, la Konfederaciitaj Ŝtatoj de Ameriko kaj denove Usono.
Kiam en 1821 Meksiko definitive sendependiĝis de la Hispana Monarkio, Teksaso estis teritorio en la nordo de tiu nova amerika ŝtato. Cele provizi per loĝantaro tiun regionon, Meksiko favorigis la alvenon de novaj kolonianoj, plejmulte el ili usonanoj. En la jaro 1836 la teksasanoj ribeliĝis kontraŭ Meksiko kaj en tiu jaro Teksaso fariĝis nova sendependa ŝtato. Sur la unua teksasa flago, kiel sendependa ŝtato, aperis sola flava stelo sub blua fono. En la jaro 1838 teksasa senatano William H. Wharton prezentis leĝon kun la celo adopti novan flagon. Tiu nova flago baziĝis sur la jam ekzistanta usona flago, kvankam sur ĝi aperis nur unu stelo, kompreneble ĉar temis pri sola ŝtato. La uzo de tiu nova flago jam anoncis la estonton de la sendependa Teksaso, tio estas, ties integriĝo en la najbaran Usonon, kio okazis fine en la jaro 1846.[1]
Geografio redakti
Demografio redakti
- Loĝantaro: 20 851 820 (2000)
- Blankuloj: 71,0 %
- Nigruloj: 11,5 %
- Azidevenuloj: 2,7 %
- Indianoj kaj Alaskaj Indiĝenoj: 0,6 %
- Aliaj rasoj: 11,8 %
- Du aŭ pli da rasoj: 2,5 %
Urboj redakti
- Ĉefurbo: Aŭstino
- Urbegoj: Dalaso, Hjustono, kaj San Antonio
- Konteaj Ĉefurboj: Beaumont, Fredericksburg, Ŝermano, Tyler
- Aliaj urboj: Texas City
Registaro redakti
La nuna ŝtatestro de Teksaso estas Respublikano Greg Abbott (de decembro 2015); la usonaj senatanoj de Teksaso estas ambaŭ Respublikanoj: John Cornyn (de 2002) kaj Ted Cruz (de 2013)
Kantonoj redakti
La ŝtato Teksaso dividiĝas en 254 kantonojn. Ĉiu kantono havas apartan demokratie elektitan registaron. Pro tio ke kantonoj formis dum la setlado de Teksaso, la konstitucie postulitaj oficoj de la kantono estas minimumaj. Ĉiu kantono devas havi elektitajn Kantonan Jugiston, Prosekutiston (prokuroron), Ŝerifon, kaj Aktuaron. La kantono ankaŭ devas havi Kantonan Komisionon kun kvar ĝis ok Komisiitoj. La Kantona Juĝisto estas ankaŭ la prezidanto de la Kantona Komisiono. La Kantona Komisiono samtempe faras lokajn leĝojn kaj administras la Kantonon. La Ŝerifo ankaŭ povas esti Impost-kolektisto. Kantonoj en Teksaso ankaŭ havas kvar aŭ pli da elektitaj Juĝistoj de la Paco. Ili ne devas esti trejnitaj.
La kutima teksasa kantono estas kvadrato de 50 km x 50 km (2 500 km2). Tiu formo troveblas precipe en la nordo. Sed multaj ne havas tian formon. La plej malgranda havas 381 km2 kaj la plej granda havas 16.079 km2
Pedagogio redakti
Universitatoj: Universitato de Teksaso, Teksasa A&M, Teknologia Universitato de Teksaso, kaj Rice-Universitato
Vidu ankaŭ redakti
Notoj redakti
Eksteraj ligiloj redakti
- Oficiala retpaĝaro de la ŝtata registaro de Teksaso Arkivigite je 2008-05-29 per la retarkivo Wayback Machine
