Toruń
Toruń, esperante foje kiel Toruno (germane Thorn) estas urbo en Pollando. Ĝi apartenas al la vojevodio Kujavio-Pomerio kaj estas urbo kun rajto de distrikto (eksterdistrikta urbo): tamen ĝi funkcias kiel administra centro por la samnoma distrikto Toruń, kiu plene ĉirkaŭas la urban komunumon. Fine de 2021 en la urbo vivis 198 273 loĝantoj.Antaŭ ol la grandurbo ekzistis, ekzistis setlejo en Toruń kiu estis parto de Piast Pollando. La urbo fondiĝis dum la jaro 1231 kaj estis la unua urbofondo de la ordeno de germanaj kavaliroj. Dum la Mezepoko, la urbo apartenis al la komerca ligo Hanso. En 1454, la loĝantoj de Toruń estis konstruitaj kontraŭ la teŭtona regado, kiu petis la polan reĝon ligi la urbon al Pollando, kio kaŭzis la militon inter poloj kaj germanaj kavaliroj en 1454-1466 (la loĝantoj de la urbo forte subtenis kaj financis la pola flanko). En 1466, Toruń troviĝis en la Krono de la Regno de Pollando. Ĝi estis unu el la plej grandaj polaj urboj. Post la dua dispartigo de Pollando en 1793, la urbo estis okupita de la germanoj. En la jaroj 1807-1815 ĝi estis parto de la Duklando de Varsovio, kaj en 1815. ĝi estis re-alkroĉita al Germana Prusio. En 1919, la Traktato de Versajlo resendis Toruń al Pollando, kiu reakiris sian sendependecon. Inter 1939 kaj 1945, Toruń estis okupita fare de Nazia Germanio kiel rezulto de la okupo de la pola ŝtato. En 1945, la grandurbo estis konkerita fare de la sovetianoj kaj resendita al Pollando.
| Toruń germane Thorn | |||||
|
|
| ||||
| Flago | Blazono | ||||
| Devizo: Durabo (latine, Mi restos) | |||||
 | |||||
| eksterdistrikta urbo en Pollando • urbo • Hansa urbo • urbego | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| |||||
|
| |||||
 Mapo
| |||||
| Genitivo de la nomo | Torunia | ||||
| Provinco | Kujavio-Pomerio | ||||
| Distrikto-rajta | Jes | ||||
| Distrikto | distrikto Toruń | ||||
| Speco de komunumo | Urba | ||||
| Urba komunumo | Jes | ||||
| Aglomeraĵo | 305000 | ||||
| Urborajtoj | 1233 | ||||
| Koordinatoj | 53° 2′ N, 18° 37′ O (mapo)53.03333333333318.616666666667Koordinatoj: 53° 2′ N, 18° 37′ O (mapo) | ||||
| Alto super la marnivelo | 30 … 50 m | ||||
| Areo | 117,72 km² | ||||
| Loĝantaro | 198273 | ||||
| Loĝdenso | 1 798 loĝ./km² | ||||
| Poŝtkodo | 87-100 do 87-120 | ||||
| Telefona antaŭkodo | + (48) 056 | ||||
| Aŭtokodo | CT | ||||
| Estro | Michał Zaleski | ||||
| Titolo de estro | Prezidanto de Urbo | ||||
| Adreso de estraro | Wały Gen. Sikorskiego 8 | ||||
| Retpoŝto de estraro | prezydent@um.torun.pl | ||||
| Poŝtkodo de estraro | 87-100 | ||||
| Telefono de estraro | (0-56) 6118777, 6118772 | ||||
| Fakso de estraro | (0-56) 6221670 | ||||
| Komunuma retejo | http://www.torun.pl | ||||
Partneraj urboj de Toruń redakti
Toruń havas partnerajn rilatojn kun sep urboj:
Čadca, Slovakio – ekde 1996
Filadelfio, Usono – ekde 1976
Göttingen, Germanio – ekde 1978
Hämeenlinna, Finnlando – ekde 1989
Kaliningrado, Rusio – ekde 1995
Leiden, Nederlando – ekde 1988
Swindon, Anglio – ekde 2003
Famuloj redakti
- Koperniko – pola astronomo, matematikisto, kanoniko, autoro la libron De revolutionibus orbium coelestium (pole: Pri la turno de ĉielaj sferoj), en kiu li tezis la suncentran teorion
- Samuel Thomas Sömmerring – germana paleontologisto, membro de Reĝa Sveda Akademio de Sciencoj
- Samuel Bogumił Linde – autoro de Słownik języka polskiego, unua pola vortaro
- Tony Halik – pola vojaĝisto, ĵurnalisto, autoro vojaĝlibrojn
- Elżbieta Zawacka – kurierino la Ĉefa Komandejo de Pola Enlanda Armeo, unua virino en Mutobskuruloj
- Aleksander Wolszczan – pola astronomo, malkovristo unuaj ekstersunsistemaj planedoj
Dua Mondmilito redakti
27.04.1941: En Nov-Jorko "Nowy Świat" informis, ke germana juĝejo kondamnis en Toruń al 5 jaroj de mallibero 60-jaran judon de Bydgoszcz, akuzitan pri komercado per naziaj broŝuroj kaj portretoj de Hitler.
Notoj kaj referencoj redakti
Vidu ankaŭ redakti
- Bydgoszcz - dua ĉefurbo de Kujavio-Pomerio, sidejo de provincestro
- Majstro de la Toruna Madono
- Tramtransporto en Toruń
