Domanaro

Domanaro aŭ Hejmdomanaro estas baza ekonomia unuo, kutime tre malgranda, kiu inkluzivas almenaŭ unu personon funkciigantan ĝin. Domanaro estas la baza unuo por analizo en multaj ekonomiaj, sociaj kaj registaraj modeloj, kun difinoj por domanaro variantaj en malsamaj lokoj depende de la celoj de la modeloj. Grava karakterizaĵo de domanaro estas, ke ĝi estas aŭtonoma unuo - ĝiaj agoj ne dependas de eksteraj faktoroj al ĝi, kvankam ĝi povas esti influita de ili.

Ĉiutagaj hejmaj agadoj

Domanaraj roloj

La ĉefa rolo de la domanaro estas kontentigi la personajn kaj bazajn bezonojn de la domanaroj: manĝaĵo, vestaĵo, taŭgaj kondiĉoj por dormo kaj persona pureco. Preter tio, en multaj okazoj domanaroj kontentigas diversajn kromajn bezonojn:

• Komencaj socialigaj procezoj.
• Transdoni diversajn kapablojn.
• Krei ekonomian bazon por establi novajn domanarojn.

Vivnivelo

En la kunteksto de domanaroj, la termino vivnivelo rilatas ĉefe al la konsumanta konduto de la domanaro, do al la kvanto, vario kaj kvalito de la produktoj kaj servoj kiujn la domanaro bezonas. Produktoj kaj servoj estas konsideritaj kiel rilataj al la domanaro ĉu ilia fina konsumanto estas ununura domanaro aŭ ĉu pluraj domanaroj konsumas ilin komune.

Produktoj

Domanaroj konsumas ampleksan gamon da produktoj. Estas produktoj por kiuj hejmoj estas preskaŭ la solaj konsumantoj, ekzemple bebaj produktoj, vestaĵoj por infanoj kaj junularoj. Por multaj aliaj produktoj, domanaroj estas gravaj konsumantoj aŭ konsistigas gravan merkatparton. Ekzemple en la kampo de manĝaĵoj, hejmaj aparatoj kaj loĝejo.

Servoj

Ankaŭ en la kampo de servoj estas kelkaj, kiuj karakterizas pli da hejmoj ol aliaj sektoroj. Tiaj servoj estas medicinaj servoj, personaj prizorgaj servoj kiel frizaĵo, kosmetikaĵoj kaj gimnastikejoj, enhavaj servoj por distro kaj libertempo, kaj pli. Kelkaj el la servoj bezonataj de la domanaro estas provizitaj de la privata sektoro, kaj iuj de la publika sektoro.

Laborpostenoj kaj hejmaj laboristoj

Hejmlaboristo.

Hejmlaboro implikas multajn taskojn, la plej oftaj el kiuj estas jenaj:

• Butikumado - Renovigo de la inventaro de produktoj necesaj por la ĉiutaga funkciado de la domanaro.
• Manĝpreparo - prepari la ingrediencojn por manĝi ĉu en la hejmo (ekzemple per kuirado) aŭ ekster ĝi (ekzemple, fari sandviĉojn por manĝi en la lernejo).
• Purigado - ĝenerala purigado de la areoj kaj enhavoj de la domanaro, je nivelo, kiu dependas de la funkcio de la aĵoj purigitaj. Ekzemple, manĝilaroj estos plene purigitaj post ĉiu manĝo, dum mebloj estos purigitaj unufoje dum periodo.
• Vestaĵoj kaj ŝuoj - regula alĝustigo de la vestaĵo kaj vestaĵsistemo al la bezonoj de la domanaro laŭ la sezonoj, kresko kaj aliaj ŝanĝoj, inkluzive de prizorgado de la vestaĵo kiel ŝu-brosado, kudrado kaj aliaj riparoj.
• Lavejo - ĝisfunda purigado de vestaĵoj. Iuj vestaĵoj ankaŭ povas ricevi gladon.
• Mastruma aranĝo - movi neuzatajn erojn por stokado en loko difinita kiel ilia permanenta loko.
• Prizorgi la bezonojn de domanaranoj, kiuj ne kapablas memzorgi (kiel beboj, kaj foje maljunuloj kaj handikapuloj).
• Ĝardenado - en domanaroj, kiuj inkluzivas la uzon de la korto, sed ankaŭ kiam temas pri florpotoj.
• Zorgo de dorlotbestoj.

Homo, kies nura okupo estas plenumi ĉi tiujn agojn parte aŭ tute ene de sia domanaro, estas nomita dommastro. Estas taskoj de la domanaro kiuj estas subkontraktitaj (vidu malsupre) - tio estas, plenumitaj regule de persono, kiu ne estas unu el la membroj de la domanaro, kaj estas konsiderata dungita domlaborist(in)o.

Memproduktado kaj subkontraktado

Teknike, domanaroj povas mem plenumi multajn el siaj roloj. Malgraŭ tio, domanaroj malsamas en la postenoj, kiujn ili elektas plenigi sin kaj en tiuj, kiujn ili elektas subkontrakti. Ĝenerale, ju pli eksterkontraktitaj produktoj kaj servoj konsumas domanaro, des pli alta la vivnivelo estas konsiderata. En la sama tempo, multaj konsideras la verkojn kaj produktojn produktitajn en la domanaro esti de pli alta kvalito. Elstara ekzemplo de tio estas manĝaĵo preparita en la domanaro, kiu estas konsiderata pli sana kaj pro la strikta aliĝo al kvalitaj krudaĵoj, freŝeco kaj la neuzo de konserviloj.

La plej oftaj subkontraktitaj hejmaj taskoj hodiaŭ estas:

• Vestaĵproduktado - Tre malmultaj domanaroj produktas la vestaĵojn kiujn ili uzas mem, kaj la plej multaj el tiuj kazoj estas limigitaj al trikado de produktoj. Ekde la komenco de la 21-a jarcento, la vasta plimulto de vestaĵoj estas produktitaj en industria produktado, kaj aĉetita de domanaroj kiel konsuma produkto.
• Produktado de krudaĵoj por preparo de manĝaĵoj (ekz. faruno) kaj agrikulturaj produktoj.

Hodiaŭ estas tre malofte por domanaroj plenumi ĉi tiujn agojn.

Aliaj laboroj, kiuj estas vaste subkontraktitaj, sed sufiĉe multaj domanaroj ankoraŭ plenumas ilin estas ĝardenado, purigado kaj prizorgado de maljunuloj, kiuj inkluzivas flegadon.

Ekonomio

La principoj de la hejma domanara ekonomio estas fundamente similaj al la principoj de pli grandaj ekonomioj, sed estas okulfrapaj kaj gravaj diferencoj. La principoj skizitaj malsupre estas plejparte veraj de la plej multaj domanaroj en la 21-jarcento sed ne nepre karakterizas domanarojn kiel ili ekzistis ĝis 20-a jarcento kaj eĉ en ĝia komenco.

Enspezoj

La bazo por la ekzisto de domanaro hodiaŭ estas ĝia enspezo. Domanara enspezo havas plurajn eblajn fontojn:

• Salajra laboro estas uzata por la bezonoj de la domanaro.
• Subtenaj pagoj, ĉu de privataj estaĵoj, ekzemple gepatroj, kiuj transdonas monon al siaj plenkreskaj posteuloj inkluzivitaj en aparta domanaro, aŭ ĉu de publikaj estaĵoj kiel transpagoj.
• Pasiva enspezo de havaĵoj apartenantaj al la domanaro.

Havaĵo kaj valoraĵoj

Posedata de domanaro havas ĝenerale privatan proprieton, kiu povas troviĝi eĉ aktivojn. Kvankam domanaro estas konsiderata nek korporacio nek ento aŭ jura ento, por analizi ĝian agadon kiel domanaro, ĉi tiuj aktivoj estas konsiderataj ĝiaj aktivaĵoj. Kutime, tiaj valoraĵoj estas registritaj en la nomo de unu aŭ pluraj specifaj personoj en la domanaro. Komuna posedaĵo kaj aktivaĵoj en domanaroj estas:

• Kontanta mono.
• Kreditekvilibroj per diversaj financaj rimedoj kiel ŝparaĵoj.
• Investoj en la kapitalmerkato.
• Inventaro de produktoj, maŝinoj kaj aparatoj.
• Nemoveblaĵo.

Elspezoj kaj ŝuldoj

Al domanaro estas tipaj hejmaj elspezoj. Kvankam la elspezproporcio ne estas fiksita por ĉiuj domanaroj, la sekvaj elspezoj estas la plej oftaj. Kelkaj estas plejparte karakterizaj de domanaroj kaj estas preskaŭ neekzistantaj en aliaj ekonomiaj unuoj:

• Loĝado - Elspezoj pri luo aŭ hipoteko. Estas domanaroj kiuj posedas posedaĵon uzitan de la domanaro por loĝejo kaj loĝespezo ne ekzistas.
• Manĝaĵo.
• Infrastrukturo - Elspezoj pri elektro, akvo, gaso, kaj komunikadoservoj.
• Transporto - Elspezoj por veturilo, unu aŭ pluraj posedataj de la domanaro kaj uzata por ĝiaj bezonoj, same kiel pri publika transporto.
• Imposto de proprieto.
• Mastruma laboro (vidu supre).
• Aparatoj, ekipaĵoj kaj mebloj.
• Vestoj.
• Edukado kaj profesia trejnado, inkluzive de pago por klasoj kaj helpmaterialoj.
• Sano, inkluzive de medikamentoj, dentokuracado, helpaj aparatoj (kiel okulvitroj) kaj pli.
• Higieno.
• Hejma bontenado
• Kulturo, distro kaj libertempo.
• Donacoj kaj donacoj.

Kelkaj el ĉi tiuj elspezoj, kiel ekzemple elspezoj por loĝado, transportado kaj sanservo povas inkluzivi komponenton de asekuro.

Kiam hejma elspezo superas ĝian enspezon, ŝuldoj estas kreitaj por la domanaro, tiele estonta enspezo estas uzata por financi aktualajn elspezojn. Ĉi tiu situacio povas esti kreita pro granda unufoja elspezo, aŭ pro negativa spezfluo. Ŝuldoj, kiel aktivaĵoj, ankaŭ estas laŭleĝe konsideritaj personaj, sed kiel parto de la ekonomia modelo de la domanaro ili estas konsideritaj ŝuldoj de la tuta domanaro. Oftaj ŝuldoj estas pruntoj kiel hipotekoj kaj kreditkartoj.

La kreado de ŝuldoj dependas de la konsento de eksteraj financaj estaĵoj al la domanaro por doni monpruntojn. La ekonomia konduto de domanaro, kiu kondukas al la kreado de altiĝantaj ŝuldoj, povas igi la financajn entojn ne doni sian konsenton al la kreado de pliaj ŝuldoj, kaj eĉ agi por kolekti ŝuldojn per ekzekucio. En tia situacio, la vivnivelo kaj aŭtonomio de la domanaro povas malpliiĝi.

Domanara administrado

Administri domanaron implicas fari decidojn pri kio estos la elspezoj, kio estos farita sendepende kaj kio estos subkontraktita, kiam ĉiu ago estos farita, ktp., kun respondeco por fari la decidojn kaj iliajn rezultojn.

Male al ekonomiaj estaĵoj kiel ekzemple Negocoj, entreprenoj kaj korporacioj, domanaro ne havas difinitan administranton. En praktiko, ekzistas malsamaj modeloj de decidigo koncerne domanaradministradon. En domanaro kiu inkluzivas nur unu personon, ĉiuj decidoj estas faritaj de tiu, kiu portas plenan respondecon pri ilia efektivigo kaj rezultoj. En domanaroj kun pli ol unu persono, procezo de labordivido okazas, inkluzive de roloj, potencoj kaj respondecoj, kiu devenas de multaj kaj ŝanĝiĝantaj faktoroj inter domanaroj, kiel ekzemple aĝo, personecstrukturo, kapabloj, profesia scio kaj pli.

Historio

Vidu ankaŭ

• Hejma ekonomio
• La libro de sinjorino Bitton pri mastrumado
• Pupdomo (ludilo)