Dze

cirila konsonanta litero; parto de makedona alfabeto
(Alidirektita el Dzelo)

Dze (Ѕ, ѕ, kursive: Ѕ, ѕ; ekzistinaj variantoj: Ꙅ ꙅ, kursive: Ꙅ ꙅ kaj Ꙃ ꙃ, kursive: Ꙃ ꙃ) estas litero de cirila alfabeto. Ĝi ĉeestis en ĉiuj malnovaj cirilaj alfabetoj, sed nun restas nur en la makedona alfabeto, en kiu ĝi estas la dek unua litero kaj signifas la voĉan alveolaran afrikaton [d͡z].[1]

La litero Ѕ en la aboco-libro fare de Karion Istomin, 17-a jarcento
Dze
Cirila alfabeto
Slavaj literoj
А Б В Г Ґ Д Ђ
Ѓ Е Ѐ Ё Є Ж З
Ѕ И Ѝ І Ї Й Ј
К Л Љ М Н Њ О
П Р С Т Ћ Ќ У
Ў Ф Х Ц Ч Џ Ш
Щ Ъ Ы Ь Э Ю Я
Neslavaj literoj
Ӑ Ӓ Ә Ӛ Ӕ Ғ Ҕ
Ӻ Ӷ Ԁ Ԃ Ӗ Ӂ Җ
Ӝ Ԅ Ҙ Ӟ Ԑ Ӡ Ԇ
Ӣ Ҋ Ӥ Қ Ӄ Ҡ Ҟ
Ҝ Ԟ Ԛ Ӆ Ԓ Ԡ Ԉ
Ԕ Ӎ Ӊ Ң Ӈ Ҥ Ԣ
Ԋ Ӧ Ө Ӫ Ҩ Ԥ Ҧ
Ҏ Ԗ Ҫ Ԍ Ҭ Ԏ Ӯ
Ӱ Ӳ Ү Ұ Ҳ Ӽ Ӿ
Һ Ԧ Ҵ Ҷ Ӵ Ӌ Ҹ
Ҽ Ҿ Ӹ Ҍ Ӭ Ԝ Ӏ
Arĥaikaj literoj
Ҁ Ѻ Ѹ Ѡ Ѿ Ѣ
Ѥ Ѧ Ѫ Ѩ Ѭ
Ѯ Ѱ Ѳ Ѵ Ѷ
     Ԫ      
            Ԙ
Listo de cirilaj literoj
vdr

Historio redakti

En Slavono ĝia nomo estas ѕѣлѡ̀ (dzelozelo), kio signifas "tre". En kirilico la litero Ѕ aspektas kiel   kaj inter la cirilaj ciferoj havas valoron 6, en glagolico al ĝi respektivas la litero  , kiu havas la valoron 8.[2]

La deveno de la cirila litero Ѕ estas malklara. Eble ĝi devenas de la greka litero stigmo Ϛ, kiu estas ligaturo de la literoj sigmo kaj taŭo. En la greka stigmo havas la saman valoron 6.

En malnovaj manuskriptoj ekzistas diversaj variantoj por skribado de Ѕ. La reflektita skribo Ꙅ ꙅ troviĝas jam en la epitafo fare de la bulgara caro Samuilo — la plej frua specimeno de kirilico, en kiu oni indikis la daton (993). Tie ĝi estas uzata reflektite ne kiel ordinara litero, sed kiel cifero 6. Alia varianto estas Ꙃ ꙃ.[3]

Kodoj redakti

Signo Ѕ ѕ
Unikoda nomo CYRILLIC CAPITAL LETTER DZE CYRILLIC SMALL LETTER DZE
Enkodigo dekume deksesume dekume deksesume
Unikodo 1029 U+0405 1109 U+0455
UTF-8 208 133 D0 85 209 149 D1 95
HTML Ѕ Ѕ ѕ ѕ
Nomita referenco en HTML Ѕ ѕ
CP855 137 89 136 88
Windows-1251 189 BD 190 BE
ISO-8859-5 165 A5 245 F5
MacCyrillic 193 C1 207 CF

Aliaj variantoj:

Signo
Unikoda nomo CYRILLIC CAPITAL LETTER
REVERSED DZE
CYRILLIC SMALL LETTER
REVERSED DZE
CYRILLIC CAPITAL LETTER
DZELO
CYRILLIC SMALL LETTER
DZELO
Enkodigo dekume deksesume dekume deksesume dekume deksesume dekume deksesume
Unikodo 42564 U+A644 42565 U+A645 42562 U+A642 42563 U+A643
UTF-8 234 153 132 EA 99 84 234 153 133 EA 99 85 234 153 130 EA 99 82 234 153 131 EA 99 83
HTML Ꙅ Ꙅ ꙅ ꙅ Ꙃ Ꙃ ꙃ ꙃ


Referencoj redakti

  1. Ager, Simon (ed.). Macedonian. Omniglot: writing systems & languages of the world. Alirita 2019-12-12.
  2. La artikolo Зело en la Enciklopedia vortaro de Brockhaus kaj Efron.
  3. Карский, Е.Ф.. (1928) Славянская кирилловская палеография (ruse). Leningrado: Издательство Академии наук СССР, p. 189–190., ekzistas reeldono de 1979, Moskvo, la eldonejo "Наука".