Einar Adamson

sveda eldonisto, redaktoro kaj esperantisto

Einar Emanuel ADAMSON [Ejnar] (naskiĝis 4-an de aprilo 1894 en Mora, mortis 11-an de junio 1953 en Gotenburgo) estis sveda redaktoro kaj esperantisto. Li uzis pseŭdonomojn Eran, E-r kaj A-n. Adamson agis en la laborista movado 1916–1930, kaj traveturis la tutan landon per paroladoj. Li ankaŭ aŭtoris paco-rilatajn skribaĵojn dum la unua mondmilito.

Einar Adamson
Persona informo
Naskiĝo 4-an de aprilo 1894 (1894-04-04)
Morto 1-an de januaro 1953 (1953-01-01) (58-jaraĝa)
Lingvoj Esperantosveda
Ŝtataneco Svedio
Okupo
Okupo esperantisto • eldonisto • redaktisto
vdr

Post komence laborinta kiel montisto en Gävle – loko kun tiam vigla esperanto-grupo – 1912~1915, li poste studis, kaj iĝis gazetisto. 1917-1921 li estis ĵurnalisto ĉe la gazeto Nya Norrland. Poste tio, li iĝis redaktoro 1922–1930 por Väst-Svenska Kuriren en Gotenburgo, okzidentsveda organo de la komunisma partio Sveriges kommunistiska parti, nuntempe Vänsterpartiet.

Dum la 1920-aj jaroj li estis eksigita du fojoj, sed tamen daŭris kiel redaktoro ĝis 1930, eĉ post la forkiĝo de la partio en 1929. La parti-estro provis movigi Adamson al Folkets Dagblad kiam oni faros Väst-Svenska Kuriren al semajnogazeto. Adamson anstataŭe elektis akiri la sendependan kulturan semajngazeton Minareten, kaj estis ĝia redaktoro kaj proprulo 1931 ĝis 1937 aŭ 1938.[1] Ĝi estis socio-kritika komunism-vidpunkta gazeto, kaj enhavis regule artikolojn pri Esperanto (kredeble ekde la akiro de Adamson).

Adamson kunfondis la Svedan Laboristan Esperanto-Asocion en 1922 kaj ĝian gazeton Svenska Arbetar-Esperantisten. Li estis prezidanto kaj redaktis ĝis 1930. Li ankaŭ organizis la 8-an SAT-kongreson en Gotenburgo 1928, pri kiu li kompilis kongres-albumon. Poste Adamson prezidantiĝis de esperantoklubo en Gotenburgo.

Post la dua mondmilito la 19-an de novembro 1946 li fondis kune kun finno Niilo Kavenius kaj dano R. G. Nielsen la Tutmondan Esperantistan Ĵurnalistan Asocion.

Jam en 1913 li eldonis la hektografian gazeton La Folio, en 1914 la presitan gazeton de Sveda Esperanto-Asocio, La Espero. Li faris paroladojn pri Esperanto en proksime 300 lokoj, fondis 30 Esperanto-grupojn, kaj gvidis kursojn en multaj lokoj.

Adamson verkis propagandajn libretojn (1915, 1917, 1918, 1920 kaj 1924), lernolibron por maristoj, 1926, alian lernolibron kaj adresaron de svedaj Eistoj en 1928. Li verkis du verkojn pri la post-revolucia Sovet-Rusio: Studvojaĝo en Sovet-Rusio 1926 kaj Sub ruĝaj standardoj 1928.

Liaj gepatroj estis la vendisto Axel kaj Hilma Adamson.

Rememoro pri Einar Adamson redakti

 
 Okazis, ke antaŭ sesdeko da jaroj la nomo de, tiam de ni ne konata, urbo Gotenburgo aperis al mi, al mia familio, ĝuste kiel sinonimo de tiuj homaj rajtoj, kiel sinonimo de libereco.

Al ni, en Varsovio tiam sub okupacio, al ni enkarcerigitaj antaŭ la fi-famaj muroj, Gotenburgo egalis mondon fabelan, mondon el kiu, same kiel manao de ĉielo en tempoj bibliaj, alvenadis diversaj bongustaj manĝaĵoj kies ekzisto estis ĉe ni, tiutempe, jam de longe forgesita. Mi ĉiam memoros la nomon de la sendinto aperinta sur la pakaĵoj: la nomon de Einar Adamson, gotenburgano kaj esperantisto.

Mi havis la ŝancon, kelkajn jarojn pli malfrue, konatiĝi persone kun la karmemora Homo, okaze de la kongreso en Malmö, la sola kiun mi sukcesis partopreni dum postmilita jardeko. Tiam mi konatiĝis ankaŭ kun la urbo Gotenburgo, kaj amikiĝis kun la tuta familiaro Adamson; cetere la filino de Einar daŭre estas amikino tre kara. 
— Louis-Christophe Zaleski-Zamenhof, 88-a UK 2003, Gotenburgo

Verkoj redakti

 
Einar Adamson

Svede redakti

  • Världsspråket i kulturarbetet – Örnsköldsvik: Propagandaföreningen "Esperantovännerna", 1918. 31 p.
 
 Sveda propaganda broŝuro eldonita de Propaganda societo «Esperantovannerne» 
— Belga Esperantisto n077-078 (jul-aug 1921)
  • Bryggan mellan nationerna – Antaŭparolo Martin Dahlin, Göteborg: Svenska Arbetar-Esperantoförbundet, 1924. 22 p., ilustr.
  • Lärobok i Esperanto: tio lektioner – Göteborg: Svenska Esperanto-Byrån, 1928. 32 p.
  • De fem världsdelarna – Esperanto-svenskt agitationshopkok i en akt – Elma kaj Einar Adamson, Göteborg: Svenska Esperantobyrån, 1931, 40 p. : ilustr.

Esperante redakti

  • Sub ruĝaj standardoj – impresoj kaj travivaĵoj en Sovetio, Göteborg: Sveda Esperanto-Oficejo, 1928. 40 p., multaj ilustr.

Tradukoj redakti

  • La nomo en la arbŝelo, La Espero n-ro 12, decembro 1914.
  • Studvojaĝo en Sovetrusioraporto de la sveda ŝtatoficista delegacio pri la vojaĝo dum aprilo 1925, Stockholm, Sveda Ŝtatoficista Delegacio,[mankas fonto] 1926. 35 p. : ilustr.

Plua legado redakti

  • Nekrologo verkita de Niilo Kavenius aperis en la revuo Internacia Ĵurnalisto, januaro-marto 1967, p. 7.

Referencoj redakti

Vidu ankaŭ redakti