Frederik Dreier
Frederik Dreier estis dana socikritika verkisto. Li naskiĝis je la 16-a de decembro 1827 en Kopenhago kaj mortis je la 9-a de majo 1853 en Kopenhago. Li estis nomita "la unua socialisto de Danio".
| Frederik Dreier | |
|---|---|
| |
| Persona informo | |
| Naskiĝo | 16-an de decembro 1827 en Kopenhago |
| Morto | 9-an de majo 1853 (25-jaraĝa) en Kopenhago |
| Lingvoj | dana |
| Ŝtataneco | Danio |
| Okupo | |
| Okupo | verkisto • asesoro • kuracisto |
Jam kiel lernejano, Dreier skribis kontribuojn al "Corsaren" (dane por "korsaro", kaperisto), unua grava satira revuo de Danio, fondita fare de la laŭ deveno juda filozofia eldonisto Meïr Aron Goldschmidt. Li studentiĝis en 1844, en aĝo de 16 jaroj, kaj komencis studi medicinon, natursciencon, ekonomikon kaj lastatempan socialisman literaturon. En la jaroj 1849–1851 li servis kiel subkuracisto en la dana armeo, sed mortis 25-jara antaŭ ol li finis sian medicinan diplomon.
Plena de entuziasmo por la progreso de la homaro kaj tute sendependa de konsidero por tradicio kaj kredo je aŭtoritato, Dreier aperis kiel la proparolanto de la revolucia, socialisma kaj liberpensa tendenco kiu ekestis en Francio, kaj publikigis serion de bone verkitaj pamfletoj, Folkenes Fremtid, af en Friténker ("La estonteco de la homaro, de liberpensulo") kaj Fremtidens Folkopdragelse, af en Socialist ("La publika eduko de la estonteco, de Socialisto", ambaŭ en 1848), Aandetroen og den fri Tænkning ("Spiritismo kaj libera pensado", 1852) same kiel la kontribuojn por la semajna revuo "Samfundets Reform" ("reformo de socio", 24 eldonoj de aprilo 1852 ĝis februaro 1853).
Dreier postulis la transformon de la socio laŭ socialismaj principoj, konsideris kosmopolitismon super la nacieco (li volis universalan lingvon), batalis kontraŭ religio kiel malnova superstiĉo kaj geedziĝo kiel nepra devigo kaj volis kolektivan infanedukadon sub la ŝtata administrado. Li aktive partoprenis en la Håndværkerdannelsesforeningen ("La Metiista Trejnado-Unuiĝo", 1847) kaj la Foreningen por Arbejdsklassens Vel ("Asocio por la Bonfarto de la Laborista Klaso") kaj volis fondi reformsocieton, kiu ankaŭ estus konsumanta asocio laŭ la angla modelo. Sub la nomo "Peter Vandal" li publikigis en 1851 Et Blik paa det wendershistoriske Værk "Clara Raphael" ("'Rigardo al la mondhistoria verko 'Clara Raphael'", pri la debuta verko de la dana feminista verkistino Mathilde Fibiger) kaj en 1852 direktis amaran atakon kontraŭ Meïr Aron Goldschmidt (vidu supre en la teksto).
Esperantlingve, Jens Stengaard Larsen en unu el la eseoj de la festlibro En la mondon venis nova lingvo el 2018 prezentis Frederik Dreier kaj sian kritikan lingvokoncepton.
Vidu ankaŭ redakti
Fonto redakti
En la unua versio de tiu ĉi teksto interalie uziĝis la sveda vikipedia teksto pri li, en la versio de la 8-a de decembro 2022.
