Porinfana literaturo
Porinfana literaturo estas (en la kunteksto de lega kulturo) legaĵo destinita por infanoj, ĉu antaŭlernejaj, al kiuj kutime legas fabelojn kaj rimaĵojn plenkreskaj parencoj, ĉu por lernejanoj, kiuj jam legas mem.
La "tasko" de tia literaturo estas precipe eduka, kvankam la geknaboj mem legas pli por amuziĝi ol por edukiĝi. La legaĵo por infanoj laŭtradicie edukas al braveco, honesteco, verdiremo, sed ankaŭ konatigas kun la vivo. Tamen ankaŭ ekzistas infanlibroj kies sola celo estas amuzi aŭ eĉ - pro modernisma influo - ŝoketi. En la tradicia infanliteratura skolo, fabeloj estas unuaj lernolibroj de historio kaj moralo. El ili la homideto unuafoje ekscias, ke en la pasinteco la homoj vivis alimaniere ol hodiaŭ (ke ekzistis reĝoj kaj regatoj, sed ne aŭtoj, elektra lumo ktp.), kaj ke homoj simile alimaniere vivas en malsamaj kulturoj. La literaturon por infanoj oni povas dividi laŭ la aĝo de la infanoj. En la okcidenta civilizo kutima ordigo estas:
Por plej junaj fabeloj, por ĉirkaŭ 10-jaraj rakontoj pri aliaj infanoj, por pli aĝaj aventuraj romanoj. Ofte aventuraj libroj verkitaj origine por plenkreskuloj, estas nun opiniataj legaĵo por geknaboj (ekzemple Robinson Crusoe, Tri musketistoj). En multaj kazoj estas originalaj herooj pli famaj ol iliaj aŭtoroj (Pinokjo, Winnie-la-Pu).
Pri eldonado de libroj por infanoj kaj junularo zorgas internacia organizo ĉe Unesko IBBY.
TipojRedakti
Faldofigura libro estas porifana libro kies paĝoj entenas falditajn figurojn, kiuj ĉe malfermo de paĝoparoj leviĝas kaj formas 3-dimensiajn scenojn.
En EsperantoRedakti
Zsuzsanna Csiszár en sia eseo La lingvaĵo de porinfana literaturo [1994][1] vidas la staton de la esperantlingva porinfana literaturo iele kiel manko de Esperanto kompare kun la literaturo de multaj naciaj lingvoj. Male Esperanto estas eble lingvo ĉefe por plenkreskuloj, kaj tiele oni preteratentas la simplecon necesan por infanoj. La aŭtorino trakuras multajn ekzemplojn de porinfana literaturo.
Verkistoj por infanojRedakti
(Postmetita P indikas, ke la aŭtoro verkis ankaŭ por plenkreskuloj.)
El la anglalingva literaturoRedakti
- Edgar Rice Burroughs
- Lewis Carroll (rakontoj) P
- Anthony Horowitz
- Rudyard Kipling (rakontoj)
- Clive Staples Lewis (mirrakontoj) P
- Jack London
- A. A. Milne
- J. K. Rowling
- Robert Louis Stevenson (rakontoj)
- D-ro Seuss
- J.R.R. Tolkien (mirrakontoj kaj alispecaj) P
- Mark Twain (rakontoj)
El la ĉeĥlingva literaturoRedakti
El la danlingva literaturoRedakti
- Hans Christian Andersen (fabeloj) P
- Halfdan Rasmussen (rimaĵoj) P
- Ib Spang-Olsen (rakontoj)
El la esperanta literaturoRedakti
- Martin Burkert
- Ljuba Bojaĝieva
- A.C.E. Childs-Mee
- Helen Claesson
- Marie-France Conde Rey
- Miĥail Ĉobanov
- Leen Deij
- Paul Gubbins
- Hasan Jakub Hasan
- Ludmila Jevsejeva
- Sten Johansson
- Charlotte Kohrs
- A. López Luna
- Frédéric Le Magadure
- Zofia Mirska
- Franjo Modrijan
- Elma do Nascimento
- Leif Nordenstorm
- Elsa Otto
- Bertram Potts
- Edmond Privat
- B. Prokazov
- Nenjo Rimanto
- Jon Rømmesmo
- Tibor Sekelj
- Giorgio Silfer
- Mirka Tomečkova
- Trixini
El la franclingva literaturoRedakti
El la germanlingva literaturoRedakti
El la hispanlingva literaturoRedakti
El la hungarlingva literaturoRedakti
El la itallingva literaturoRedakti
El la nederlandlingva literaturoRedakti
El la pollingva literaturoRedakti
El la portugallingva literaturoRedakti
El la svedlingva literaturoRedakti
Famaj herooj el porinfanaj librojRedakti
Bolek kaj Lolek - Huckleberry Finn - Koziołek Matołek - Maŭglio - Nijntje - Pinokjo - Harry Potter - Tom Sawyer - Pipi Ŝtrumpolonga - Tarzano - Sinjoro Tau - Winnie-la-Pu - Zorro
PremiojRedakti
Vidu ankaŭRedakti
ReferencojRedakti
- ↑ Interlingvo inter Lingvoj. Prilingvaj Eseoj, diversaj aŭtoroj, UEA, Roterdamo, 2015. ISBN: 9789290171232. 271 paĝoj.