Kőszeg
Kőszeg [kOseg] (germane Güns, kroate Kiseg, historie ankaŭ latine Ginsium) estas limurbo kun titolo vinvilaĝo en Hungario, en regiono Okcidenta Transdanubio, en departemento Vas (Hungario), en la distrikto Kőszeg, kies administrejo ĝi estas. Laŭ la stato de 2024 en la urbo vivis 11 757 loĝantoj sur areo de 54,65 kvadrataj kilometroj, kio rezultigas loĝdenson de 215 loĝantoj/km².
Kőszeg · Kiseg · Güns | |||||
---|---|---|---|---|---|
Hungaria urbo vd | |||||
Flago | Blazono | ||||
Administrado | |||||
| |||||
Poŝtkodo | 9730 | ||||
Telefonkodo | 94 | ||||
En TTT | Oficiala retejo [+] | ||||
Demografio | |||||
Loĝantaro | 11 757 (2024) [+] | ||||
Loĝdenso | 215 loĝ./km² | ||||
Geografio | |||||
Geografia situo | 47° 23′ N, 16° 33′ O (mapo)47.38166666666716.551944444444Koordinatoj: 47° 23′ N, 16° 33′ O (mapo) [+] | ||||
Areo | 55 km² (5 500 ha) | ||||
Horzono | Mezeŭropa tempo [+] | ||||
| |||||
Alia projekto | |||||
Vikimedia Komunejo Kőszeg [+] | |||||
Geografio
redaktiKőszeg situas ĉe piedo de montaro laŭ landlimo de Aŭstrio. Szombathely troviĝas 18, Vieno 110, Budapeŝto 260 km.
Historio
redaktiPri la ejo estas la fruaj mencioj pri fortikaĵo, kiu gardas la limon kontraŭ la aŭstroj. Familio Kőszegi fondis la urbon iomete for de la fortikaĵo. Poste ankaŭ en la urbo konstruiĝis aparta fortikaĵo. Dum la historio la urbo apartenis foje al Aŭstrio, foje al Hungario. En 1328 la urbo ricevas hungaran rangon reĝa urbo.
En 1532 la urba fortikaĵo kontraŭstaris la turkojn. La urbo tiutempe apartenanta al Aŭstrio, ricevis senimpostiĝon. Sekvis pli pacaj jaroj, la komerca vojo inter Vieno kaj Adriatiko trairis la urbon. Ekde la 19-a jarcento la urbo konstante apartenis al Hungario.
Fine de la 19-a jarcento la finkonstruita fervojo inter Szombathely kaj Sopron ne tuŝis la urbon, sed la riĉa Kőszeg konstruis rivalan fervojon trairintan la urbon. En 1920 la komunumo iĝis limpasejo al Aŭstrio. En 1945 la urbo ne ricevis bombatakon, ĉar angla pilotestro pli frue lernis en Kőszeg, tial li gvidis la atakon kontraŭ la najbara arbaro. Post la 2-a mondmilito la ĉirkaŭaĵo estis parto de ferkurteno. La komunumo dormis. Tiutempe Kőszeg estis la plej malgranda hungara urbo. En 1989 la ferkurteno malkonstruiĝis, la urbo iĝis turisma centro. Ekde 2008 ambaŭ landoj apartenas al interna zono de Schengen, sekve la limo estas ie ajn trapasebla senkontrole.
Vidindaĵoj
redaktiSakralaj vidindaĵoj
redakti- Preĝejo de Sankta Jakobo (Kőszeg)
- Preĝejo de Koro de Jesuo (Kőszeg)
- Preĝejo de Emeriko de Hungario (Kőszeg)
- Preĝejo de Sankta Kruco (Kőszeg) sur montopinto
- Luterana kirko (Kőszeg)
- Kalvinana preĝejo (Kőszeg)
- Sinagogo (Kőszeg)
Profanaj vidindaĵoj
redakti- Fortikaĵo de Kőszeg, interne muzeo
- Urbodomo de Kőszeg
- historia urboparto
Famuloj
redakti- en Kőszeg naskiĝis kaj mortis:
- en Kőszeg naskiĝis:
- aktoroj Tibor Sipeki kaj Ádám Varga
- bestokuracisto László Tamás
- departementestro Jakab Szvetics
- drumisto László Hollósi
- futbalisto Gyula Lóránt
- Sándor Kárpáti (instruisto)
- jakobeno Jakab Sigray
- kanoniko József Tumpacher
- kemiisto Ferenc Szabadváry
- monaĥo Lipót Ferenc Bierbauer
- neŭrologo Hugó Richter
- oficiro József Csekonics
- operkantisto Valéria Berdál
- pastro József Fabchich
- poeto József Rájnis
- profesoroj Károly Frigyes Karner István Schneller
- redaktoro József Orosz
- teologoj Gusztáv Kovács, József Palotai kaj Keresztély János Horváth
- en Kőszeg mortis:
- bienulo Imre Festetics
- monaĥo László Bielek
- pastro-esteto József Beély Fidél
- ornitologo Jakab Schenk
Famaj nomportantoj
redakti- Attila Kőszeghy, arkitekto
- Ákos Kőszegi, aktoro
- Botond Kőszegi, ekonomo
- Edit Kőszegi, dramaturgo
- Gizella Kőszegi, esperantisto
- György Kőszegi, halterlevisto
- Imre Kőszegi, drumisto
- Péter Kőszeghy (komponisto)
- Péter Kőszeghy (literaturisto)
- Tamás Kőszegi, reĝisoro
- Teréz Kőszegi, operkantisto
Partneraj urboj
redaktiPartneraj urboj de la komunumo interalie estas (elektiĝis ĉiuj urboj pri kiuj jam estas esperantaj artikoloj - kontrolu en la informkesto)
- Altea, Valencilando, Hispanio
- Bad Kötzting, Bavario, Germanio
- Bellagio, Lombardio, Italio
- Chojna kaj Dębica, Pollando
- Ciudadela, Hispanio
- Granville, Normandio, Francio
- Holstebro, Danio
- Houffalize, Valonio, Belgio
- Judenburg, Stirio, Aŭstrio
- Karkkila (Högfors), Finnlando
- Marsaskala, Malto
- Meerssen, Nederlando
- Mödling, Aŭstrio
- Nitrianske Hrnčiarovce, Slovakio
- Offenbach, Germanio
- Prevezo (Πρέβεζα), Grekio
- Prienai, Litovio
- Senj, Kroatio
- Sherborne, Dorset, Anglio
- Sigulda, Latvio
- Siret, Rumanio
- Sušice, Ĉeĥio
- Vaihingen an der Enz, Germanio
- Zvolen, Slovakio