Kito

	Kito
	hispane Quito
	urbo
	Fotomontaĵo
Flago	Blazono
	Oficiala nomo: San Francisco de Quito
Lando	Ekvadoro
Provinco	Provinco Pichincha
Distrikto	Kantono Kito
Historia regiono	Inkaa imperio
Montaro	Andoj
Rivero	Guayllabamba
Situo	Kito
- alteco	2 850 m s. m.
- koordinatoj	00° 15′ 00″ S 78° 35′ 00″ U / 0.25000 °S, 78.58333 °U (mapo)
Areo	324,0 km² (32 400 ha)
- de metropolo	4 204,0 km² (420 400 ha)
Loĝantaro	1 978 376 (2019)
- de metropolo	2 700 000
Denseco	6 106,1 loĝ./km²
- de metropolo	642 loĝ./km²
Orogenenezo; montariĝo	Pichincha
Parko	Parko Arbolito
Fondo	6-a de decembro 1534
- fondinto	Sebastián de Belalcázar
Horzono	EKT (UTC-5)
Poŝtkodo	EC1701
Telefona antaŭkodo	(0)2
	Loko de Monda heredaĵo de UNESKO
Nomo	Historia centro de Kito
Tipo de heredaĵo	kultura heredaĵo
Jaro	1978 (#2)
Regiono	Latina Ameriko
Kriterioj	ii, iv
	Situo enkadre de Ekvadoro Situo enkadre de Ekvadoro
	Situo enkadre de Sud-Ameriko Situo enkadre de Sud-Ameriko
	Vikimedia Komunejo: Quito
	Retpaĝo: www.quito.gob.ec

Koordinatoj: 00° 15′ 00″ S 78° 35′ 00″ U / 0.25000 °S, 78.58333 °U (mapo)

Kito (hispane: Quito) estas universitata urbo kaj ĉefurbo de Ekvadoro, en la provinco de Pichincha (piĈINĉa). Ĝi enhavas ĉirkaŭ 1,6 milionojn da loĝantoj. Ĝia nomo signifas 'centro (Qui) de la mondo (To)' en la keĉua lingvo. UNESKO antaŭfoje nomis Kiton kiel Monda Kulturheredaĵo dum 1979 pro ĝia kolonia arĥitekturo.

Situo redakti

Kito troviĝas en montaro Andoj en valo de rivero. De la nordo suden, la urbo kovras distancon de 20 kilometroj ĉe alteco de 2 850 metroj, sur la flanko de la vulkano Pichincha (piĈINĉa). La ekvatoro troviĝas je 35 km.

Historio redakti

Kito fondiĝis proksimume en 1000. La fondintoj estis nomadoj. En la 16-a jarcento inkaoj akiris la setlejon. En 1533 hispanoj alvenis, sekve la inkaoj bruldetruis Kiton. Post unu jaro la hispanoj refondis la urbon, kies nomo estis Santiago de Quito. Oficiale ĝi urbiĝis en 1541, kiel „Muy Noble y Muy Leal ciudad de San Francisco de Quito”. En 1660 kaj ankaŭ en 1999 vulkana polvo kovris la urbon. En 1797 kaj en 1987 tertremoj okazis. En 1849 ĝi iĝis ĉefepiskopejo. En 1809 tie komenciĝis la sendependa movado, kiu plenumis en 1822. Ĝis 1830 Kito apartenis al Kolombio, poste oni proklamis sendependecon de Ekvadoro, kies ĉefurbo estis Kito. Longe ofte okazis politikaj bataloj, ribeloj.