Borne Sulinowo
Borne Sulinowo (germane Groß Born, historie Linde) estas urbeto de iom pli ol 4000 loĝantoj en la provinco Okcidenta Pomerio de Pollando.
| Borne Sulinowo | |||
|
| |||
| Blazono | |||
.jpg) | |||
| urbo | |||
|---|---|---|---|
| |||
|
| |||
| Genitivo de la nomo | Bornego Sulinowa | ||
| Provinco | Okcidenta Pomerio | ||
| Distrikto | Distrikto Szczecinecki | ||
| Komunumo | Komunumo Borne Sulinowo | ||
| Speco de komunumo | Urbo-kampa | ||
| Urborajtoj | 15-a de septembro 1993 | ||
| Koordinatoj | 53° 34′ N, 16° 32′ O (mapo)53.56666666666716.533333333333Koordinatoj: 53° 34′ N, 16° 32′ O (mapo) | ||
| Areo | 18,15 km² | ||
| Loĝantaro | 4044 (en 2006) | ||
| Loĝdenso | 222,8 loĝ./km² | ||
| Poŝtkodo | 78-449 | ||
| Telefona antaŭkodo | 94 | ||
| Aŭtokodo | ZSZ | ||
| TERYT | 4324415044 | ||
| Estro | R. Pietkiewicz - Chmyłkowska | ||
| Titolo de estro | Urbestro | ||
| Adreso de estraro | al. Niepodległości 6 | ||
| Retpoŝto de estraro | burmistrz@bornesulinowo.pl | ||
| Poŝtkodo de estraro | 78-449 | ||
| Telefono de estraro | 94 373-35-90 | ||
| Fakso de estraro | 94 373-35-95 | ||
| Komunuma retejo | http://umig.bornesulinowo.ibip.pl | ||
Ĝi apartenas al komunumo Borne Sulinowo en distrikto Szczecinecki.
Historio redakti
Historio de la ĉirkaŭaĵo de Borne Sulinowo de la antikveco ĝis la Mezepoko redakti
La unuaj ŝpuroj de homo en tiu regiono devenas de la ŝtonepoko, t.e. neolitiko (ĉirkaŭ 10 000 da jaroj a.K.). Był to okres, kiedy ludzie stopniowo przechodzili od myślistwa i zbieractwa do hodowli i uprawy. Ziemie te zawsze znajdowały się na styku różnych kultur i wpływów. W okresie brązu (1500-1000 lat p.n.e.) były to: antaŭluzacia kulturo kaj poste la kulturo de Luzacio kiu estis ligita kun la kulturo de praslavoj kaj la kulturon de Pomerio, kiu disvolviĝis en la orienta Pomerio kiel parto de la Kulturo de Luzacio kaj etne ligita kun la gentoj de slavoj. Dum la komenco de la ferepoko (ĉirkaŭ 700 jaroj a.K.) na mieszkające tu ludy słowiańskie zaczęły nacierać plemiona germańskie. Posuwając się ku wschodowi, w ostatnim stuleciu przed naszą erą doszły one do linii Parsęty. Dum la Romia Imperio zjawili się tu najeźdźcy skandynawscy, Gotoj kaj Gepidoj. Podbita ludność słowiańska trwała tu nadal. Najstarsza wzmianka o Słowianach, nazwanych Wenedami pochodzi z przełomu I oraz II wieku. Kultura ta trwała do wczesnego średniowiecza, to jest do VI wieku, zastąpiona następnie kulturą prapolską. W zasięgu tejże kultury wenedzkiej, a później prapolskiej znajdowały się tereny obecnego miasta. Kultura prapolska obejmuje okres przedpiastowski (lata 400-950). W tym czasie, tereny te zamieszkiwało słowiańskie plemię Pomorzan. We wczesnym średniowieczu ziemie te, znajdując się pod władzą książąt pomorskich, podlegała tym samym kolejom losu, jakie były udziałem całego Pomorza Zachodniego. Wpływy polskie, niemieckie, duńskie i separatystyczne dążenia pomorskich książąt powodowały ciągłe zmiany przynależności i podległości tych terenów. W XII wieku obszar ten został zdominowany przez Polskę. Dum la 13a jc okazis la unua veno de la germanaj koloniistoj.
(la artikolo de esperantisto Mariusz Borysiewicz, doktoriĝ-kandidato el Pomeria Akademio en Slupsko / Słupsk)
Historio de Borne Sulinowo de la 16a jc ĝis la 19a jc redakti
Dum la sekvontaj jarcentoj tiuj teritorio estis che la limoj de du ŝtatoj kaj havis ĉi tie siajn influojn regantoj de Pollando, Germanio kaj Skandinavio. Nie sprzyjało to rozwojowi gospodarczemu. Ustawiczne wojny i przemarsze wojsk powodowały zniszczenia i dziesiątkowanie miejscowej ludności. XVI wiek to okres intensywnej kolonizacji niemieckiej. Na tereny dzisiejszego miasta przybyli osadnicy z Dolnej Saksonii i Westfalii. W miejscu dzisiejszego miasta Borne Sulinowo istniała mała wioska Linde (Lipa). Obszar jej ówczesnych zabudowań to niewielki skrawek zachodniej części miasta. Osada była biedna, co było efektem słabej jakości gleby w okolicy. Kilka kilometrów na południowy wschód od miejscowości Linde znajdowała się wieś Gross Born. W 1587 roku jej sołtysem był Andreas Wegener. W 1590 roku wieś ta liczyła 14 chłopów na 2 włókach i 5 po 1 włóce Nie rozwijano w tym rejonie przemysłu na większą skalę z powodu oddalenia od większych ośrodków przemysłowych. Tiu stato daŭris ĝis la 20a jc.
(la artikolo de esperantisto Mariusz Borysiewicz, doktoriĝ-kandidato el Pomeria Akademio en Slupsko / Słupsk)
Historio de Borne Sulinowo dum la 20a jc redakti
Dum la 30aj jaroj de la 20a jc la du sidlokojn ligis komuna nomo kaj historio. Na obszarze wsi Linde zbudowano militarne miasteczko garnizonu Gross Born. Był to jeden z najważniejszych okresów w dziejach Bornego Sulinowa. Rząd III Rzeszy podjął decyzję o utworzeniu na obszarze dzisiejszej południowej części gminy, wielkiego poligonu wojskowego. W związku z tym, władze niemieckie wykupiły tereny oraz wysiedliły część ludności. W latach 1933-1938 zbudowano od podstaw dzisiejsze Borne Sulinowo, czyli bazę wojskową będącą zapleczem poligonu wraz z koszarami i miejscem lokalizacji szkoły artylerii. La 18an de aŭgusto 1938 roku, persone ĉeestis Adolfo Hitlero, dum la oficiala malfermo de la militbazo en Borne Sulinowo. Borne Sulinowo nie posiadało wówczas statusu i funkcji miasta. Garnizon Gross Born miał bardzo duże znaczenie w strukturze wojskowej III Rzeszy. We wrześniu 1939 roku zorganizowano tu obóz jeniecki. Do połowy 1942 roku przebywali tu jeńcy francuscy, a później polscy.
Komence de 1945 germanaj soldatoj forlasis la lokon, post kiam okupis ĝin Ruĝa Armeo, daŭrigante ties militistan karakteron. Post la fino de Dua Mondmilito la urbo eniris Pollandon laŭ la decido de la Potsdama konferenco kaj ankaŭ laŭ la decidoj de la konferenco komenciĝis la procedo de translokiĝo de la germana popolo kaj anstataŭigo de ili per poloj de la centra Pollando kaj de orienta Pollando de post la Curzon-linio (vidu la apudan mapon). Malgraŭ tio, ke la areo en 1945 estis formale enkorpigita al Pollando, ĝi tamen fakte estis apartigita de la teritoria strukturo de la lando. Rusa armeo forlasis Borne Sulinowo nur la 12-an de oktobro 1992. Borne Sulinowo ricevis la urborajtojn la 15-an de septembro 1993 kaj ekestis unu el la plej novaj urboj en Pollando.
(la artikolo de esperantisto Mariusz Borysiewicz, doktoriĝ-kandidato el Pomeria Akademio en Slupsko / Słupsk)
Elstaruloj redakti
- Ernst A. Schmidt, klasika filologo (urbokvartalo Piława)
Referencoj redakti
Literaturo redakti
- Jolanta Aniszewska, Renata Kobylarz-Buła, Piotr Stanek, Zwykły żołnierski los. Jeńcy wojenni na Pomorzu Zachodnim (1939-1945), Opole: Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach, 2011.
- Jarosław Ellwart, Wał Pomorski, Gdynia: Wydawnictwo Region, 2014.
- Norbert Maczulis, Poniemiecki poligon pomorski Gross Born (Borne Sulinowo), Kartuzy: Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Kaszubskiego im. Franciszka Brzezińskiego, 2005.
- Jerzy Rostkowski, Znikające miasta, Varsovio: Agencja Wydawnicza CB, 2004.