Krynica Morska (kaŝube Łysa Góra-Lipa; germane Kahlberg-Liep) estas urbo en Pomerio (provinco de Pollando) en Pollando. Ĝi apartenas al Krynica Morska en distrikto Nowodworski (Pomorski). La 31an de decembro 2014 en la urbo loĝis nur 1335 da loĝantoj (la oka la plej malgranda urbo en Pollando).

La panormo de Krynica Morska
Krynica Morska

Blazono

Blazono
urba municipo de Pollando
Krynica Morska (Pollando)
Krynica Morska (Pollando)
DMS

Map

Genitivo de la nomo Krynicy Morskiej
Provinco Pomerio (provinco de Pollando)
Distrikto Distrikto Nowodworski (Pomorski)
Komunumo Krynica Morska
Speco de komunumo Urba
Urba komunumo Jes
Urborajtoj 1991
Koordinatoj 54° 23′ N, 19° 27′ O (mapo)54.382519.444444444444Koordinatoj: 54° 23′ N, 19° 27′ O (mapo)
Areo 102,04 km²
Loĝantaro 1321 (en 2004)
Loĝdenso 12,9 loĝ./km²
Poŝtkodo 82-120
Telefona antaŭkodo 55
Aŭtokodo GND
TERYT 6222910011
Estro Andrzej Antoni Stępień
Titolo de estro Urbestro
Adreso de estraro ul. Górników 15
Poŝtkodo de estraro 82-120
Telefono de estraro 55 247-65-27
Fakso de estraro 55 247-65-66
Poŝto de estraro um@krynicamorska.pl
Komunuma retejo http://www.krynicamorska.pl
vdr
La lumturo en Krynica Morska, ebleco eniri turisme
La "pogezanoj" (unu el la triboj de praprusoj) loĝis ĉe la iama setlejo Lipa (hodiaŭa Krynica Morska); la pli singarda mapo de la prusaj triboj dum la 13-a jarcento; grize: la "galindoj" markitaj kiel baltoj, sed ne kiel praprusoj, la regionoj Sasnia kaj Lubavia markitaj kiel miksitaj praprusaj-slavaj regionoj
La dokumento de Prusia Konfederacio kiu oferas enkorporigon de la teŭtona Prusio al Krono de la Regno de Pollando al la pola reĝo Kazimiro la 4-a, 1454, (Pola Centra Arkivo de Historiaj Dokumentoj), la gvidanto de la Prusa Konfederacio estis Jan Bażyński kiu naskiĝis en la najbara urbeto Tolkmicko
La Ŝtato de Teŭtona ordeno post la Dektrijara Milito, la 1466 jaro
La lumturo en Krynica Morska, detruita dum la Dua Mondmilito
La foto de la Vistula Laguno
La haveno en Krynica Morska
La moleo en Krynica Morska
La plaĝo en Krynica Morska
La strato Gdańska en Krynica Morska
La strato Turystyczna en Krynica Morska
La strato Młodzieży en Krynica Morska
La preĝejo de Dipatrino Maria la Stelo de la Maro, en kvartalo Piask, Krynica Morska
La Preĝejo de Sankta Petro kaj Sankta Francisko en Krynica Morska
La vilao ĉe la strato Teleexpresu en Krynica Morska

Historio redakti

Historio de Krynica Morska de la 13a jc ĝis la 15a jc redakti

La unuaj ŝpuroj de la setlado sur la tereno de hodiaŭa Krynica Morska devenas de la jaroj 1258-1282. Temas pri la loko Lipa (Liep) (en la pola lipa estas tilio) kaj la nomo de la loko Lipa devenas de lima arbo tilio. Proksime de Krynica Morska iam estis la elfluejo de rivero Vistulo al la Balta Maro, tra la elfluejo kaj rivero en la jaro 890 (p.K. ŝipnavis al la praprusia urbo Truso la anglo-saksa vojaĝanto Wulfstan (Wulfstan la 1-a, ĉefepiskopo de Jorko /?). La setljo Lipa estis la limo inter slavaj gentoj kaj la praprusoj. O miejscu tym wspomniano w ugodzie z dnia 18 maja 1282 roku en Milicz inter la princo de Gdansko (de la jaro 1270) Mściwój la 2-a ('Mestwin la 2-a) kaj la Teŭtona Ordeno. Krzyżacy otrzymali od Mściwoja między innymi część Mierzei Wiślanej, na której znajduje się obecnie miasto Krynica Morska. Po 1309 roku Zakon Krzyżacki włączył Lipę w skład Komturii Elbląskiej. Klejną osadą, która w XX wieku posłużyła do stworzenia miasta Krynica Morska, była miejscowość Kahlberg, leżąca na szlaku handlowym z Gdańska do Sambii. Pierwszy raz wzmiankowana jest w 1424 roku na dokumencie Elbląskiego Komtura nadającego przywilej lokacyjny dla karczmy Mikołaja Wildenberga. Dum la polaj tempoj sur tiu tereno post la dektrijara milito (dum la jaroj 1466-1793) tiu tereno estis en la posedo de Gdansko.

(la artikolo de esperantisto Mariusz Borysiewicz, la doktoriĝ-kandidato en Pomeria Akademio en Slupsko / Słupsk)

Historio de Krynica Morska de la 16a jc ĝis la 18a jc redakti

La censo (popolregistrado) farita en la jaro 1660 laŭ la decido d la Urba Kopnmsilantaro de Gdansko montris, ke ke en la setlejo Kahlberg (Łysa Góra) estis 7 familiaj fiŝistejoj. W kolejnych latach na tym terenie powstało kilka mniejszych osad ulokowanych przy karczmach ĉe la vojo de Gdansko al Kenigsbergo. Na przełomie XVI i XVII wieku sur la Vistula Terlango intensywne i wyniszczające wyrąbywanie wiekowego lasu, zwłaszcza drzew liściastych, czyli dębów i buków. W XVII wieku miało to katastrofalne skutki dla tutejszej ludności, gdyż silne wiatry nanosiły na opustoszałe miejsca duże ilości piachu, który tworzył nowe wydmy, zasypywał odkryte domostwa a nawet całe osady. Stąd magistrat Gdańska podjął decyzję o ponownym zalesieniu nagich wydm. Jam fine de la 18a jc al la trenoj dela nuna urbo, i.a. al setlejoj Przebrno (Pröbbernau) kaj Kahlberg, ekkomencis navigadi velŝipoj de Elbląg / Elblongo kaj Braniewo kun la "turistoj" dezirantaj naĝi (bani) en la Balta Maro.

(la artikolo de esperantisto Mariusz Borysiewicz, la doktoriĝ-kandidato en Pomeria Akademio en Slupsko / Słupsk)

Historio de Krynica Morska de la 19a jc ĝis la 20a jc redakti

Komence de la 20a jc najbare de la disvolviĝanta banloko (kurorto, kuracloko) Kahlberg (Łysa Góra) etis ankaŭ fiŝista setlejo Liep (Lipa). W okresie międzywojennym osady zostały połączone pod nazwą Kahlberg-Liep. Późniejsza osada, a jednocześnie kąpielisko, Kahlberg to dzisiejsze (od 1991 roku) miasto Krynica Morska. W skład Krynicy Morskiej wchodzą trzy dawne osady rybackie: Młyniska, Przebrno i Nowa Karczma. Rozwój osady Kahlberg jako kurortu morskiego rozpoczął się dopiero w 1840 roku kiedy to pięciu zamożnych kupców elbląskich założyło konsorcjum pri la navigado tra Vistula Laguno (vidu la apudan aviadilan foton), speciale la navigad-linio Kenigsbergo-Elbląg. Rok później zaczęły się masowe wycieczki letników. Konsorcjum zachęcone powodzeniem wycieczek, wybudowało pierwszą willę. Powoli następował rozwój kąpieliska, przybywało nowych domów, wybudowano duże molo, na plaży zbudowano łazienki oraz uruchomiono zakład oferujący kąpiele w grzanej wodzie morskiej. 3 maja 1945 roku miejscowość zajęły jednostki de la Ruĝa Armeo. Krynica Morska funkcias kiel urbo kun urborajtoj de la 2a de aprilo 1991. Pli frue estis nomata kiel Łysa Góra (1945-1947) kaj Łysica (ĝis la jaro 1958).

(la artikolo de esperantisto Mariusz Borysiewicz, la doktoriĝ-kandidato en Pomeria Akademio en Slupsko / Słupsk)

Bibliografio:

Czesław Czubryt-Borkowski, Zygmunt Czarnocki (1988):Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939-1945, Wydawnictwo Sport i Turystyka, Warszawa.

Wiesław Długoke̜cki (1995):Mierzeja Wiślana od XIII do połowy XV wieku (1454 r.), Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.

Hubert Górnowicz, Zygmunt Brocki (1999): Nazwy miast Pomorza Gdańskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.

Eugen Gustav Kerstan (1967):Die Geschichte des Landkreises Elbing: auf wissenschaftl. Grundlage volkstümlich dargest, Elbinger Nachrichten, Oldenstadt.

Magdalena Łucja Krebs, Działalność Sióstr św. Katarzyny Dziewicy i Męczennicy w Krynicy Morskiej w latach 1920-2000, „Studia Warmińskie”, tom 37, 2000, s. 371-382.

Stanisław Kujot (1915): Dzieje Prus Królewskich. Część 1. Do roku 1309, nakładem Towarzystwa Naukowego, Toruń.

Apoloniusz Łysejko (2007): Latarnia w Krynicy Morskiej, Towarzystwo Przyjaciół Centralnego Muzeum Morskiego, Gdańsk.

Apoloniusz Łysejko (1998): Polskie latarnie morskie. Wydawnictwo ZET, Wrocław.

Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski (1882): Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, tom 3, nakładem Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, Warszawa.