László Sólyom

La nacia formo de tiu ĉi persona nomo estas Sólyom László. Tiu ĉi artikolo uzas okcidentan ordon de la nomo.

---

SÓLYOM László [ŝojom laslo] (IFA [ˈlaːsloː ˈʃoːjom] * la 3-a de januaro 1942, en Pécs - la 8-an de oktobro 2023) juristo, koresponda ano de Hungara Scienca Akademio, ekde la 5-a de aŭgusto de 2005 prezidento de la Hungara Respubliko, post Ferenc Mádl.

László Sólyom
Persona informo
Sólyom László
Naskiĝo	3-an de januaro 1942 en Pécs, Reĝlando de Hungario
Morto	8-an de oktobro 2023 (2023-10-08) en Budapeŝto
Tombo	Malnova tombejo de Budapeŝto vd
Lingvoj	hungara • angla • germana • franca vd
Ŝtataneco	Hungario vd
Alma mater	Széchenyi István High School • Universitato de Pécs vd
Partio	senpartiulo
Familio
Edz(in)o	Erzsébet Sólyom
Infanoj	2
Parencoj	József Nagy vd
Profesio
Okupo	politikisto • bibliotekisto • juristo • universitata instruisto vd
Laborkampo	juroscienco • konstitucia juro • homaj rajtoj • personal rights • politiko • juro vd
Postenoj Postenoj President of the Constitutional Court of Hungary • Prezidanto de Hungario • justice of the Constitutional Court of Hungary • katedroprofesoro vd
Honorigoj Honorigoj Granda Meritkruco kun Stelo kaj Skarpo de la Federacia Respubliko Germanio • Imre Nagy Order of Merit • Grand Cross with Chain of the Order of Merit of the Republic of Hungary (civil) • Award for Hungarian Freedom • grandkruco de la Meritordeno de Hungario • Premio Humboldt • honorary doctor of University of Cologne • honorary doctorate of the Johann Wolfgang Goethe University Frankfurt • Algerian National Order of Merit, Atheer rank • Kolringo de la ordeno de Izabela la Katolikino • Granda Meritkruco kun Stelo de la Federacia Respubliko Germanio • Ordeno de Princo Jaroslavo la Saĝa, unua klaso • Hungarian Order of Merit • Ordeno de Izabela la Katolika • National Maltese Order of Merit • Ordeno de la Kruco de Terra Mariana • Ordeno de la Blanka Stelo de Estonio • Order of Vytautas the Great • Federacia Meritkruco • unuaklasa ordeno de amikeco • National Order of Merit • Ordeno de la Suno de Peruo • Order of the White Elephant • Ordeno de Blanka Aglo vd
Membrecoj Membrecoj Hungara Scienca Akademio vd
Prezidento de Hungario
Dum	5-a de aŭgusto 2005 – 5-a de aŭgusto 2010
Antaŭulo	Ferenc Mádl
Sekvanto	Pál Schmitt
vd	Fonto: Vikidatumoj

Prauloj

Lia patro venas el proleta familio: lia patro (avo de Sólyom) estis fervoja manovristo, la patrino (avino) estis ŝvaba. Lia patro studis komence folologion sed post tre jaroj ekstudi juron. Li laboris dum la studado kiel mueleja kontrolisto, poste eklaboris en Sopron kiel ĉefkonsislisto de la Financa Direktoraro.

La patrino de Sólyom venis bonhava metia-komerca, germandevena familio.

Kiam lia patro rifuzis alpaŝi la Komunistan Partion en 1945, perdis li la postenon. Li balotis en 1945 kaj poste por la Partio de Sendependaj Etbienuloj. La komunistoj ŝtatproprigis la familian vendejon, la domon de la geavoj malkonstruis por fari lokon por la larĝa Strato Stalin. La patro de Sólyom estis stiristo de aŭtomobilo, poste helpa manlaboristo, pli poste salajro-kalkulisto.

Studoj

Li volis iĝi pianisto, sed la troa ekzercado detruetis sian manon kaj li decidis ekstudi juron. Li diplomiĝis en jura fakultato de Scienca Universitato Janus Pannonius en 1964 kaj eĉ akiris bibliotekistan kvalifikon de Tutlanda Biblioteko Széchényi en 1965. Li studis per stipendio en multaj eksterlandaj universitatoj (Berkeley, Kolonjo, Frankfurt, Hamburg).

Profesia vivo

Li estis ĝis 1966 projuĝisto de la etpeŝta juĝejo, poste instruista helpanto ĉe la Universitato Friedrich Schiller en Jena, kie li doktoriĝis pri germana civitjuro. Inter 1969 kaj 1983 li laboris en la Ŝtat- kaj Jurscienca Instituto de la Hungara Scienca Akademio, same li estis inter 1970 kaj 1975 scienca esploristo de la parlamenta biblioteko.

Ekde 1983 li estas universitata instruisto ĉe ELTE JTK, ekde 1996 fakultatestra universitata instruisto ĉe la Katolika Universitato Pázmány Péter. Ekde 2002 li estas ankaŭ universitata instruisto ĉe Budapeŝta Germanlingva Universitato Andrássy Gyula.

Li estas ano ekde 1994 en Internacia Jurista Forumo. Inter 1999 kaj 2000 li estis gastprofesoro de la Kolonja Universitato. Oni elektis lin en 2001 koresponda ano de HSA.

Esplora tereno: historio de civitjuro, kompara civitjuro, konstitucia juro.

Publika agado

Li estis ekde de la 1980-aj jaroj jura konsilisto de la neoficialaj medioprotektaj movadoj, partoprenanto de Danuba Rondo (Duna Kör). Inter 1988 kaj 1989 li estis afergvidanto de „Klubo de Publiko” (Nyilvánosság Klub).

Li partoprenis en la lakiteleka renkontiĝo, kie li estis kunfondinto de MDF en 1987. En 1989 li estis eĉ ties prezidentara ano. Li partoprenis en la traktadoj de la Opozicia Rondotablo kaj la Nacia Rondotablo.

Li estis ano de la – dum la traktadoj kreita - Konstitucia juĝejo en 1989. Tiam li abdikis pri ĉiu politika kaj socia ofico. Li estis komence vicprezidanto, poste inter 1990 kaj 1998 la unua prezidento de la Konstitucia Juĝejo.

Li estis ano de la gvidantaro en la publika kaj medioprotekta asocio Védegylet (~Protekta Asocio), kies organizo proponis lin kiel Prezidenton de la Hungara Resbubliko jam en 2000.

Sólyom László estas konata kiel forta, pragmatika persono, por kiu gravas la Konstitucio (kiun ankaŭ li kunlaboris).

Oni elektis lin en 2005 prezidento de Hungario. Lin apogis en la parlamenta balotado la dekstra opozicio. La kunregantaj liberuloj ne balotis, tiel ili kaŭzis la sieĝon de la opozicia propono. Dum la sekretaj elektoj, la opozicianoj kontrolis multfoje la balotojn de la sampartianoj, kio kaŭzis iomete skandalon.

Sciencaj titoloj

• 1975 kandidato de ŝtat- kaj jursciencoj, en 1981 eĉ doktoro pri tiuj
• 1998 premio Humboldt
• 1999 honordoktoro de la kolonja universitato.
• 1999 granda kruco de Honorordeno de la Hungara Respubliko
• 2003 Honorordeno Nagy Imre.

Libroj

• A polgári jogi felelősség hanyatlása, 1977.
• Környezetvédelem és polgári jog, 1980.
• A személyiségi jogok elmélete, 1983.
• Verfassungsgerichtsbarkeit in Ungarn, 1995.
• Constitutional Judiciary in a new Democracy: The Hungarian Constitutional Court, 1999.
• Az alkotmánybíráskodás kezdetei Magyarországon, 2001.

Familio

Lia edzino laboras kiel instruisto pri la hungara lingvo kaj pri psikologio, ili havas du infanojn kaj naŭ nepojn.