La bona lingvo
La bona lingvo [1] estas titolo de libro verkita de Claude Piron. Tiun ĉi 109-paĝan eseon eldonis Pro Esperanto en Vieno, en 1989, kaj Internacia Esperanto-Muzeo de la Aŭstria Nacia Biblioteko, en 1997 (2-a eld.) (ISBN/ISSN 3901752117). Nova eldono aperis en 2015 ĉe Monda Asembleo Socia.
| La bona lingvo | ||
|---|---|---|
 | ||
| Aŭtoro | Claude Piron | |
| Eldonjaro | 1989 | |
| Aliaj eldonoj | en 1997 | |
| Urbo | Vieno | |
| Eldoninto | Pro Esperanto | |
| Paĝoj | 111 | |
| ISBN | 978-2-36960-006-0 | |
Subdialektoj parolataj de partizanoj pri lingva ideologio, kian pretendas Piron estas, laŭ Norma Esperantologio, iu variaĵo misinterpreta de la Fundamento:
 |
|
La Tezo de la libroRedakti
La bona lingvo referencas samtempe la lingvon Esperanto mem, kaj ankaŭ la subjektivan perspektivon pri kiel la lingvo estu parolata, laŭ la aŭtoro. Ĝi defendas verve, pasie kaj konvinke unu specifan manieron uzi nian lingvon: ĝi estu klara, kun maksimuma ekspluato de la bazaj ecoj de la klasika lingvo, la fundamentaj radikoj, kaj la kombinoj de la prefiksoj kaj sufiksoj, por krei ĉiujn necesajn nuancojn de la skriba kaj la parola lingvaĵo. Probable, ĝia sukceso montras la emon de granda fluo de la parolantoj, kiuj petas simplecon, kaj ne ŝatas la daŭran uzon de vortaroj kaj glosaroj al kiu ilin devigas kelkaj niaj aŭtoroj. Piron traktas Esperanton de pluraj facetoj, konkludinte sian preferon por originalaj kunmetaĵoj anstataŭ unuradikaj vortoj internaciaj. Tiel paroli, laŭ li, konsistigas "bonan" Esperanton. Kunmetado estas natura kvalito de aglutina lingvo kia Esperanto, sed la kreinto de la lingvo avertas kontraŭ troa aplikado de la konsiloj de Piron:
| |
|
Piron skizas la bazajn lingvosciencajn kaj sociajn aspektojn de Esperanto. Li tezas, ke Esperanto pli senĝene kaj libere, pli "pens-ekonomie" ebligas esprimadon, ĉar ĝi respegulas bazajn mensajn principojn rilate al lingva lernado, inter alie kaj plej grave la ĝeneraligo de gramatikaj formoj kaj reguloj (analogio). Tio povas, tamen, krei Prokrustan liton.
En la plej polemika parto de la libro la aŭtoro forte esprimas sian malŝaton de radikoj kiujn li nomas neologismoj sed, inter kiuj, pluraj estas novaj vortoj laŭ la Zamenhofa difino. Tiusence, Piron proponas kontraŭfundamentan reformon al la lingvo. Li kritikas francojn pro tiu, kiun li perceptis esti ilia tendenco preferi pseŭdoprecizajn, intelektajn vortojn. Kontraste, li almontras povon sin esprimi per baza vortprovizo kun imagema kunmetado. Piron postulas, ke estas eble esprimi eĉ la plej komplikajn sentojn pere de simpla vortprovizo.
La libro ne nur helpas klarigi la diversajn kriteriojn laŭ kiuj oni povas nomi Esperanton la "bona" lingvo, sed ĝi ankaŭ donas ian pli profundan rigardon al la maniero kiel esperantistoj povas enkonduki novajn vortojn en Esperanton.
Post elĉerpiĝo de ĉiuj antaŭaj eldonoj, la Monda Asembleo Socia (MAS) reeldonis ĝin en 2015, kun antaŭparolo de Renato Corsetti: Claude Piron: La bona lingvo, kun antaŭparolo de Renato Corsetti, Monda Asembleo Socia (MAS), kunlabore kun la grupo La bona lingvo ĉe www.bonalingvo.org 2015, 104 p., ISBN 978-2-36960-006-0.
VendadoRedakti
La bona lingvo tre bone vendiĝis. De la unua eldono (1989) vendiĝis ĉiuj 2 000 ekzempleroj, kaj de la dua eldono (1997) vendiĝis 600 ekzempleroj ĝis 2007. Krom vortaroj kaj lerniloj, malmultaj libroj en Esperanto vendiĝis tiakvante.
RebatoRedakti
La plej elstaran rebaton al la libro de Piron donis Jorge Camacho, en sia artikolo “La mava lingvo”, aperinta en la kolektiva libro Lingva arto. Jam en la titolo Camacho montras la lingvouzon kiun li sentas sin devigita defendi kontraŭ la tezo de Piron: ni uzu ĉiujn vortojn kiujn la jam longa historio de Esperanto donis al ni, kaj specife tiujn kies jam delonga apero igas sensence ke oni nomu ilin neologismoj. Ni eĉ ne timu krei novajn terminojn, kiam ni konsideras ke la nun ekzistantaj ne plenumas la postulojn de esprimriĉeco kiun nia lingvo bezonas.
Prilingva grupoRedakti
La verko de Piron iĝis programo de samnoma neformala grupo, iniciatita de Anna Löwenstein kaj Renato Corsetti, kelkfoje kromnomata bonlingvismo aŭ bonalingvismo. Ĝi provas apliki principojn kiuj favoras al lingva purismo.
Iuj bonlingvistoj agas kiel pledantoj por sia kaŭzo per prelegoj, artikoloj, kaj rimarkoj en blogoj, kritikantaj tiujn, kies opinioj estas diferencaj.
La grupo laboras en propraj retejoj kaj konstruas la vortliston "Simplaj samsignifaj vortoj", kiu proponas alternativojn por vortoj kiuj ne plaĉas al ili.
BibliografioRedakti
- Renato Corsetti (sub la respondeco de) ; Laborgrupo La Bona Lingvo) : Faciliga vortaro por Fundamenta Esperanto, 2-a eld., MAS, 2015, 112 p., ISBN 978-2-36960-025-1
- Ŝulco, Rikardo. Pirono Klaŭdjo kaj la Malbona Lingvo. Paderborno: Esperanto-Centro 1990, 27 p. (kritika eseo el vidpunkto de la Analiza Skolo).
- Ragnarsson, Baldur. recenzo en: Esperanto (UEA), 1990/2 (1010), p. 32
- Farjon de Lagatinerie, J.-F., recenzo en: Esperanto aktuell (GEA), 1990/2, p. 17-22.
- Farjon de Lagatinerie, J.-F., recenzo en: Esperanto, 1990/2 (1010), p. 34
- Maron, Meva. recenzo en La Gazeto n-ro 28 (30-a de aprilo 1990), p. 11-12
- Goodheir, Albert. Recenzo en Esperanto en Skotlando 1990, n-ro 151, p. 25-27
Vidu ankaŭRedakti
- La Mava Lingvo, eseo, parte respondo al La bona lingvo, fare de Jorge Camacho
- La Normala Lingvo, eseo pri sama temo, fare de Toño del Barrio
Eksteraj ligilojRedakti
- La bona lingvo : unua eldono en PDF
- La bona lingvo : dua eldono en PDF.
- Recenzo, fare de Don Harlow
- La bona lingvo, en katalogo de UEA
- La Mava Lingvo, de Jorge Camacho
- La Normala Lingvo, de Toño del Barrio
- Retmesaĝa diskutlisto, en kiu oni praktike aplikas la ideojn de La bona lingvo
- Diskut-grupo en Facebook
- La bona lingvo, de Anna Löwenstein kaj Renato Corsetti. Enhavas interalie vortaron de Simplaj samsignifaj vortoj.
- Katalogo de CDELI
- Katalogo de Esperantomuzeo kaj Kolekto por Planlingvoj
- Katalogo de Heredaĵbiblioteko Hendrik Conscience
ReferencojRedakti
- ↑ En la anglalingvo libro de Sutton, Geoffrey estas "La Bona Lingvo". Oni ofte majuskligas titolojn tiel en la angla, sed ne en Esperanto. (Vidu: Original Literature of Esperanto, Mondial, New York, p. 435, ISBN 978 1 59569 090 6, paĝo 435)
- ↑ Berlina Komentario pri la Fundamento de Esperanto, vol.I, 2015, pp. 385-6.
- ↑ Lingva Respondo 4, L.L. Zamenhof, Esperantisto, 1891, pg.23.