Nacia Biblioteko de Brazilo

|situo sur mapo= Brazilo Rio-de-Ĵanejro

Nacia Biblioteko de Brazilo
emblemo
nacia bibliotekobibliotekopublika bibliotekoorganizaĵo
Komenco 1810 vd
Geografia situo 22° 54′ 35″ S, 43° 10′ 32″ U (mapo)-22.909723-43.175501Koordinatoj: 22° 54′ 35″ S, 43° 10′ 32″ U (mapo)
Lando(j) Brazilo vd
Situo Rio-de-Ĵanejro
Adreso Avenida Rio Branco, 219, Centro, Rio de Janeiro
Poŝtkodo 24040-008
Nacia Biblioteko de Brazilo (Rio-de-Ĵanejro)
Nacia Biblioteko de Brazilo (Rio-de-Ĵanejro)
DEC
Nacia Biblioteko de Brazilo
Nacia Biblioteko de Brazilo
Map
Nacia Biblioteko de Brazilo
Membro de Monda RetbibliotekoABINIAInternacia Federacio de Bibliotekaj Asocioj kaj Institucioj vd
Notoj 10 milionoj da mediaj unuoj
Retejo Oficiala retejo
vdr

La Nacia Biblioteko de Brazilo (portugale Fundação Biblioteca Nacional, mallongigita FBN) estis fondita en 1810 kaj troviĝas en Rio de Janeiro, Brazilo. UNESCO konsideras ĝin la sepa plej granda nacia biblioteko en la mondo kaj la plej granda en latinameriko.[1]

Konstruaĵo redakti

 
Interno de la Biblioteko

En 1858 la biblioteko estis instalita en konstruaĵo sur Rua do Passeio, kie la Lernejo de Muziko de la Federacia Universitato de Rio-de-Ĵanejro nun situas. En 1902, en la numero 24 de la Analoj de la Nacia Biblioteko, direktoro Manuel Cícero Peregrino da Silva klarigis al siaj ĉefoj, en jarraporto, la bezonon de nova konstruaĵo por gastigi la ĉiam kreskantan kolekton de la Nacia Biblioteko.

La nuna konstruaĵo de la Nacia Biblioteko Fonduso havis sian bazŝtonon metita la 15-an de aŭgusto 1905 kaj kvin jarojn poste estis inaŭgurita, la 29-an de oktobro 1910. La konstruaĵo estis dizajnita fare de generalo Francisco Marcelino de Sousa Aguiar, kaj la konstruo estis direktita fare de la inĝenieroj. Napoleão Muniz Freire kaj Alberto de Faria. Integrita en la arkitekturon de la lastatempe malfermita Avenida Central, hodiaŭ Avenida Rio Branco, la konstruaĵo havas eklektikan stilon, en kiu neoklasikaj elementoj estas miksitaj. La instalaĵoj de la nova konstruaĵo plenumis ĉiujn teknikajn postulojn en la momento de ĝia malfermo: vitraj plankoj en la magazenoj, ŝtalaj kadroj kaj bretoj kun kapacito de 400 000 volumoj, grandaj ĉambroj kaj pneŭmatikaj tuboj por transporti librojn de la magazenoj al la legejoj.

En la mezo de la ĉefa fasado, la konstruaĵo havas enirhalon kun ses korintaj kolonoj, kiuj subtenas la frontonon ornamitan de grupo en bronzo, kun la figuro de la Respubliko en la centro, laŭflankita per alegorioj de la Gazetaro, Bibliografio, Paleografio, Kartografio, Ikonografio kaj Numismatiko. La aro estis efektivigita laŭ modelo fare de la nacia artisto Modesto Brocos. Sur la dekstra flanko de la Portada, bronza statuo, de Corrêa Lima, reprezentas Inteligentecon; alia, maldekstre, de Rodolfo Bernardelli, reprezentas la Studon. En la supra parto de la fasado, ĉiuflanke de la timpano, oni povas vidi, en bronzo, la jarojn de la fondo de la Biblioteko MDCCCX, kaj de la inaŭguro de la konstruaĵo, MCMX.

En la vestiblo, maldekstre kaj dekstre, estas du paneloj de la usona pentristo George Bidddle kaj du bronzaj bareliefoj de lia edzino, la skulptisto Helena Sardeau Biddle. Tiuj ĉi artaĵoj estas donaco de la registaro de Usono al Brazilo kaj estis inaŭguritaj la 8-an de decembro 1942. La interna ŝtuparo estas el marmoro kun protekta bronza balustrado kun nigra patina traktado kaj friso formanta la latunon, protektata de barilo de polurita oro. Sur la surteriĝo de la ŝtuparo inter la dua kaj tria etaĝoj, troviĝas la marmora busto de D. João la 6-a, skulptita en Romo en 1814 de Leão Biglioschi kaj kiu apartenis al la Reĝa Biblioteko.

Sub la kolora vitrala tegmento en la vestiblo, kaj kvazaŭ subtenante ĝin, videblas 12 gipsaj kariatidoj. La tuta konstruaĵa komplekso estas pintata de kvar koloraj vitralaj tegmentoj; unu en la centra kupolo super la vestiblo; unu super la flanka alo de la librostokejoj (maldekstre); alia sur la flanka alo de la periodaĵoj-stokejoj (dekstre), la kvara situas sur la halo de la Divizio de Rara Verkaro. Rimarkindaj estas la paneloj subskribitaj de renomaj artistoj, kiuj ornamas la trian kaj kvaran etaĝojn. En la tria, en la Divido de Maloftaj Verkoj, iama ĝenerala legejo, estas paneloj de Rodolfo Amoedo, titolita A Memória e A Reflection, kaj de Modesto Brocos, A Imaginação e A Observação. Sur la kvara etaĝo, kie situas la Oficejo de la Prezidanteco, ekzistas kvar pliaj paneloj, du de Henrique Bernardelli, La Regado de Homo super la Fortoj de Naturo kaj La Lukto por Libereco, kaj du de Eliseu Visconti, Progreso kaj Homa Solidareco. En spaco sur la teretaĝo (aŭ unua etaĝo) kun aliro de Rua México, moderna aŭditorio estis malfermita en 2000, kiu prenis la nomon de Machado de Assis kaj galerio por ekspozicioj kun la idealaj postuloj por lumo kaj temperaturo. Ĉi tiu spaco estis inaŭgurita per la grandioza ekspozicio "Brazilo 500 jaroj ĉe la Nacia Biblioteko".

Historio redakti

La origina kerno de ĝia potenca kolekto, taksita hodiaŭ je ĉirkaŭ naŭ milionoj da eroj, estas la malnova librovendejo D. José, organizita sub la inspiro de Diogo Barbosa Machado, Abato de Santo Adrião de Sever, por anstataŭigi la Reĝan Librejon, kies originoj devenas de reen. al la kolektoj de libroj de D. João la 1-a kaj lia filo D. Duarte la 1-a, kaj kiu estis konsumita per la fajro kiu sekvis la lisbonan tertremon de la 1-a de novembro 1755.

La komenco de la itinero de la Reĝa Biblioteko en Brazilo estas ligita al unu el la plej decidaj momentoj en la historio de la lando: la translokigo de la reĝino D. Maria la 1-a, de D. João, princo reganto, de la tuta reĝa familio kaj de la portugala kortego al Rio-de-Ĵanejro, dum la invado de Portugalio fare de la fortoj de Napoleon Bonaparte, en 1808.

La kolekto alportita al Brazilo, de sesdek mil pecoj, inkluzive de libroj, manuskriptoj, mapoj, presaĵoj, moneroj kaj medaloj, estis komence gastigita en unu el la ĉambroj de la Hospital do Convento da Ordem Terceira do Carmo, sur Rua Direita, hodiaŭ Rua Primeiro. de Março. La 29-an de oktobro 1810, dekreto de la Princa Reganto determinis ke la Reĝa Biblioteko kaj fizikaj kaj matematikaj instrumentoj devus esti starigitaj kaj alĝustigitaj en la loko kiu funkciis kiel katakombo por la Carmo-religiulo, ĉe la elspezo de la Reĝa Fisko ĉiuj elspezoj kondukantaj al la aranĝo kaj prizorgado de koncerna establado. La dato de la 29-a de oktobro 1810 estas oficiale konsiderata kiel la fundamento de la Reĝa Biblioteko, kiu tamen estis malfermita al publiko nur en 1814.

Kiam, en 1821, la reĝa familio revenis al Portugalio, D. João la 6-a prenis reen la plej multajn el la manuskriptoj en la kolekto. Post la proklamo de sendependeco, la akiro de la Reĝa Biblioteko fare de Brazilo estis reguligita per la Aldona Konvencio al la Traktato de Paco kaj Amikeco subskribita inter Brazilo kaj Portugalio la 29-an de aŭgusto 1825.

Administracio kaj legaĵoj redakti

Administre, la Nacia Biblioteko estis subigita al la antaŭa Ministerio pri Interno kaj Justeco, poste al la Edukministerio kaj Sano. Kun la kreado de la Sanministerio, ĝi iĝis parto de la Edukministerio kaj Kulturo. En 1981, la korpo pasis al nerekta administrado, formante parton de la Fundação Nacional Pró-Memória, ĝis 1984, kiam, kune kun la Instituto Nacional do Livro, ĝi iĝis la Fundação Nacional Pró-Leitura. En 1990, la Nacia Biblioteko, kun ĝia malĉefa biblioteko, Euclides da Cunha, en Rio-de-Ĵanejro, kaj la Nacia Libro-Instituto, kun ĝia Demonstra Biblioteko, en Braziljo, iĝis la Nacia Biblioteko Fonduso (FBN). Ekde 2004, per ĝia nuna statuto, Dekreto n. 5.038 de la 7-a de aprilo 2004, estas subskribita de la Prezidanto.

FBN ankaŭ havas Kopirajto-Oficejon por registrado kaj registrado de kopirajto kaj ankaŭ estas la Nacia Agentejo por la ISBN (Internacia normigita numero de libro). Kiel tia, ĝi kunordigas kaj instigas la uzon de la internacia libronumersistemo kaj asignas kodojn al eldonejoj kaj naciaj publikaĵoj por la celo de disvastigo kaj komercigo.

La Nacia Biblioteko Fonduso estas la sola profitanto de la Leĝo 10,994 de la 14-a de decembro 2004, kiu zorgas pri la sendado de verkoj al la Nacia Biblioteko. La ĉefa celo de la leĝo pri Leĝa Deponejo estas certigi la registradon kaj gardadon de la nacia intelekta produktado, krom ebligi la kontrolon, ellaboron kaj disvastigon de la nuna Brazila Bibliografio, kaj ankaŭ la defendon kaj konservadon de la nacia lingvo kaj kulturo. Hodiaŭ, por la celoj de Leĝa Deponejo, publikigo estas komprenata kiel ajna verko registrita, en iu ajn fizika subteno, destinita al senpaga vendo aŭ dissendo.

Ĝuste per observado de la leĝo pri Leĝa Deponejo, la Nacia Biblioteko, ricevinte kopion de tio, kio estas publikigita en Brazilo, fariĝas gardanto de la brazila grafika memoro. La Leĝa Deponejo estas la plej potenca helpo de la Nacia Biblioteko por plenumi sian celon havigi kulturajn informojn en la diversaj areoj de homa scio bazita sur brazila intelekta produktado kaj sur la plej signifaj verkoj de fremda kulturo, kiuj konsistigas la ĉiam kreskantan kolekton. bibliografiaj kaj gazetartikoloj, kies tuto devas esti konservita.

La Biblioteko estas parto de la nacia koncepto, kontraste al la publika, ĉar ĝi havas la jenajn trajtojn: esti profitanto de la Jura Deponejo-Instituto; havi strukturitan mekanismon por aĉeti bibliografian materialon eksterlande por kolekti kolekton de eksterlandaj verkoj, kiuj inkluzivas librojn rilatajn al Brazilo aŭ interesajn al la lando; preparas kaj disvastigas aktualan brazilan bibliografion per retaj katalogoj, disponeblaj en la Institucia Portalo ( www.bn.br ); ĝi estas ankaŭ la nacia centro por bibliografia interŝanĝo, kaj nacie kaj internacie.

Laŭ la nova statuto de la Fonduso, la Nacia Biblioteko vastigis sian agadkampon, komencante kunordigi la fundamentajn strategiojn por la interplektiĝo de tri el la plej gravaj fundamentoj de la brazila kulturo: biblioteko, libro kaj legado. Tiel, la institucio kunordigas la Nacian Sistemon de Publikaj Bibliotekoj kaj la politikon de instigado de legado tra Proler.

Por certigi la prizorgadon de sia kolekto, FBN havas paperajn restaŭrajn kaj konservadlaboratoriojn, povante restarigi, uzante la plej modernajn teknikojn, ajnan pecon de la kolekto kiu bezonas ĉi tiun servon. Ĝi ankaŭ havas librobindadlaborrenkontiĝon kaj centron por mikrofilmado, fotarto kaj ciferecigo. En ĉi tiu areo de konservado de kolekto, la Nacia Biblioteko disvolvas du planojn: La Nacia Mikrofilma Plano por Brazilaj Periodaĵoj, kun reto de ŝtataj mikrofilmaj centroj cele al konservado de la tuta ĵurnalisma produktado en la lando, kaj la Nacia Plano por la Restarigo. de Maloftaj Verkoj. , kies celo estas identigi kaj retrovi ekzistantajn rarajn verkojn, ne nur en la Nacia Biblioteko, sed ankaŭ en aliaj bibliotekoj kaj bibliografiaj kolektoj en la lando.

Por plifirmigi la enmeton de la Nacia Biblioteko Fonduso en la informa socio, estis lanĉita la Institucia Portalo ( www.bn.br ), ebligante aliron al retaj Katalogoj. En 2006, la Nacia Cifereca Biblioteko estis kreita, larĝe konceptita kiel medio kie ĉiuj ciferecigitaj kolektoj estas integritaj, metante la Nacia Biblioteko Fonduso ĉe la avangardo de latin-amerikaj bibliotekoj kaj egaligante ĝin al la plej grandaj bibliotekoj en la mondo en la procezo de ciferecigado de kolektoj kaj aliro al verkoj kaj servoj per la Interreto.

Ĉefaj Kolektoj redakti

Inter la kolektoj enkorpigitaj al la kolekto de la Nacia Biblioteko, menciindas la jenaj pro sia historia valoro kaj trezoroj, inter multaj aliaj:

Kolekto Barbosa Machado redakti

Donacite de la glora bibliofilo, ĝi konsistas el 4 300 verkoj en 5 764 volumoj. Krom libroj, ĝi havas presaĵojn kaj mapojn. Barbosa Machado kolektis altvaloran kolekton de maloftaj broŝuroj ligitaj al la Historio de Brazilo kaj Portugalio kaj, reduktante ilin al ununura formato por konsistigi kolekton de 85 volumoj, donacis ilin, kiel la cetero de sia biblioteko kaj aliaj fikciaj kolektoj, al la Realo. Helpo Biblioteko.

Kolekto Conde da Barca aŭ Kolekto Araujense redakti

Akirite ĉe aŭkcio en 1819, du jarojn post la morto de ĝia posedanto, Antônio de Araújo de Azevedo, Kalkulisto de Barca. Ĝi konsistas el 2 365 verkoj en 6 329 volumoj, plejparte de la 18-a kaj 17-a jarcentoj. Tiu kolekto inkludas la Le Grand Théâtre de l'Univers presaraĵon, kolektitan en 125 grandaj volumoj.

Kolekto De Angelis redakti

Akirite en 1853 de Pedro de Angelis, napola politikisto kaj bibliofilo, naturigita argentinano. Ĝi havas 1 717 verkojn en 2 747 volumoj kaj 1 295 manuskriptoj. Ĝi estas de granda intereso al la historio de la Jezuitaj redukcionoj en Paragvajo kaj la temoj de landlimoj en la La Plata regiono.

Kolekto Salvador de Mendonça redakti

Donacite de Salvador de Mendonça, brazila konsulo en Novjorko, en 1884. Ĝi konsistas el 122 verkoj en 215 volumoj, sep manuskriptoj kaj multaj presaĵoj. Entute elstaras la materialo rilatanta al la Nederlanda Regado en Brazilo, kunmetita de la plej maloftaj pecoj, presitaj en la 17-a jarcento.

Kolekto José Antônio Marques redakti

Inter 1889 kaj 1890, la Nacia Biblioteko ricevis de João Antônio Marques abundegan kolekton konsistigitan de 3 920 verkoj en 6 309 volumoj kaj kelkaj manuskriptoj ligitaj al Kolonia Brazilo. La kolekto inkludas 323 volumojn de Camoniaj eldonoj, inkluzive de la eldono de Os Lusíadas, de 1584, nomita "dos piscos", konsiderita ekstreme malofta.

Kolekto Thereza Christina Maria redakti

Donacite en 1891 de la eks-imperiestro D. Pedro la 2-a kun la eksplicita deziro ke la nomo de la imperiestrino estu konservita. Ĝi konsistas el 48 236 binditaj volumoj kaj multnombraj broŝuroj, sen paroli pri apartaj flugfolioj, fascikloj el diversaj literaturaj kaj sciencaj revuoj, presaĵoj, fotoj, partituroj kaj pli ol mil presitaj kaj manuskriptoj geografiaj mapoj. La multaj aŭtografitaj dediĉoj de la aŭtoroj al la Imperiestro kaj Imperiestrino donas specialan karakteron al ĉi tiu grava kolekto, la plej granda iam ricevita de la biblioteko.

Kolekto Wallenstein redakti

Ĝi konsistigis la arkivon de la rusa diplomato Henri Jules Wallenstein. Kun 2.800 dokumentoj, ĝi konsistigas kolekton de la plej granda graveco por la politika, socia kaj ekonomia historio de Brazilo en la 19-a jarcento, precipe por la Regency periodo.

Kolekto Benedito Otoni redakti

Ĝi apartenis al la kolektanto kaj bibliofilo José Carlos Rodrigues. Dum la kialo por ĝia publika vendo, ĝi estis akirita fare de Dr. Júlio Benedito Otoni, kiu donacis ĝin tute al la Nacia Biblioteko, en 1911.

Arkivo de Casa dos Contos redakti

Kun proksimume 50,000 dokumentoj kaj multaj kodeksoj, la kolekto venas de la antaŭa Casa dos Contos de Ouro Preto kaj estas kompletigita kun du aliaj de la sama origino kiuj estas trovitaj, unu en la Nacia Arkivo kaj la aliaj en la Publika Arkivo de Minas-Ĝerajso. Ĝi konsistas el dokumentoj de la administrado de Minas en la 18-a kaj 19-a jarcentoj, kun altvalora materialo por la studo de la historio de minado, kvinonoj, kontrabando de oro kaj diamantoj, flagoj kaj la Mineira Inconfidência.

Kolekto Alexandre Rodrigues Ferreira redakti

Dokumentado abunde ilustrita per akvareldesegnaĵoj de Joaquim José Codina kaj José Joaquim Freire, produktita de la brazila naturisto Alexandre Rodrigues Ferreira, rilata al la vojaĝo, kiun li entreprenis, laŭ ordono de D. Maria la 1-a, tra la Kapitancoj de Grão Pará, Rio Negro, Mato-Grosso kaj Cuiabá, inter 1783 kaj 1792. Alfredo do Vale Cabral priskribas 51 kodeksojn kaj 11 alfiksitajn dokumentojn, apartenantaj al la kolekto de la Nacia Biblioteko Fonduso.

Biblioteca Abraão de Carvalho redakti

En 1953, la Muziko kaj Sound Archive Division ricevis la muzikan bibliotekon de Abraham de Carvalho akiritan fare de la Federacia Registaro kaj kunmetitan de 17,000 pecoj. La kolekto estas riĉa je partituro kaj verkoj pri muziko, kelkaj maloftaj el la 17-a kaj 18-a jarcentoj.

Enhavo redakti

Inter la altvaloraj kolektoj de la Nacia Biblioteko Fonduso meritas specialan mencion jenaj:

Manuskriptoj redakti

  • Evangelia libro, 11-a–12-a jarcento. Kopio sur pergameno kun tekstoj, en la greka, de la kvar evangelioj. Duonuncia letero. Ĝi estas la plej malnova manuskripto en la Nacia Biblioteko.
  • Horlibro, 15-a jarcento. En la latina. Gotika litero. Pergameno. Inicialoj ornamitaj en oro kaj koloroj. Ĝi enhavas dek tri tutpaĝajn miniaturojn kaj kvar pli malgrandajn, kelkajn kun vidoj de la Luvro kaj Montmartre. Bindaĵo de la 16-a jarcento, en ledo, kun geometriaj ĉeftemoj ornamante la du kovrilojn. franca kalendaro.
  • Kodeksoj pri kolonia administrado. Aro de agoj de guberniestroj kaj generalkapitanoj kaj vicreĝoj, inkluzive de korespondado kun la Kortumo. 17-a-18-a jarcentoj.
  • Mapo de la limoj de Brazilo kun la teroj de la hispana krono en Sudameriko (1749). Tiu ĉi mapo estis uzita de la reprezentantoj de Portugalio kaj Hispanio por la limado de la domajnoj de la du iberaj regnoj en Sudameriko, per la Traktato de Madrido de 1750. Sur la dorso, ĝi havas klarigan noton subskribitan de vicgrafo Tomás da Silva Teles, Ambasadoro de Portugalio en Madrido, kaj de José Carbajal y Alencaster, Ministro de Hispanio.
  • Originalaj partituroj por la operoj de Carlos Gomes: O Guarani, Fosca, Maria Tudor, Salvador Rosa.

Presitaĵoj redakti

  • Ĉefa Biblio (latina Biblio), Johann Fust kaj Peter Schoeffer, «in vigil assumpcõis gl'ose virginis Marie», 14-a de aŭgusto 1462, 2v. La Nacia Biblioteko havas du ekzemplerojn. La Majenco Biblio estas la unua presita kiu enhavas la daton, lokon de presado, kaj la nomo de la presilo en la kolofono. Pergameno, kun ornamitaj literoj manfarite per blua kaj ruĝa inko.
  • Gramatiko de la Portugala Lingvo kun la Ordonoj de la Sankta Patrino Eklezio. Lisbono, 1539. Jen la libreto, kiu antaŭas la Gramatikon de João de Barros mem. Ĝi estas verŝajne la unua libro kun ilustraĵoj en ksilografiaĵoj, de didaktika naturo. Ĉi tiu kopio de la «Letero» estas unika kopio en la mondo.
  • Os Lusíadas, de Luís de Camões, Lisbono, 1572. Kun la dato de 1572 ekzistas du eldonoj de Os Lusíadas. En unu el ili, la 7-a verso de la unua strofo de Kanto la 1-a estas «Entre gente remotes edificadom», en alia, fakte konsiderata la unua, la verso estas «And entre gentes remotes edificadom». La Nacia Biblioteko havas la eldonon nomatan Eldono E e , do la unua el la du el 1572.
  • Kulturo kaj abundeco de Brazilo pro siaj drogoj kaj minejoj..., de André João Antonil, Lisbono 1711. Estas konataj nur ses ekzempleroj de tiu ĉi verko, kaptitaj de la Portugala Registaro, ĉar ĝi malkaŝis la riĉaĵojn de Brazilo kaj la vojon al la nove malkovritaj orminejoj.
  • Listo de la eniro farita de la plej bonega kaj respekta S-ro Fr. Antonio do Desterro Malheyro, Episkopo de Rio-de-Ĵanejro en la unua tago de ĉi tiu nuna jaro 1749... Foliero de Luís Antônio Rosado da Cunha, konsiderata la unua verko presita en Brazilo.(Rio-de-Ĵanejro, en la Dua Oficejo de Antonio Isidoro da Fonseca, Anno de MDCCXLVII, 1747). Kvankam la komenco de la gazetaro en Brazilo oficiale datiĝas de 1808, tiu ĉi dokumento pruvas, ke tiu ĉi agado jam antaŭe estis farita.
  • Mesio oratorio en partituroj kiel ĝi estis origine farita fare de Handel. Kopio de la unua eldono de Mesio de Handel, publikigita en Londono en la mid-18-a jarcento.
  • Il dissoluto punto o sia Don Giovann, de Mozart. Kopio de la unua eldono de la fama opero publikigita en Leipzig en 1801.
  • Correio Brasiliense, la unua brazila gazeto. Eldonita en Londono de 1808 ĝis 1822 de Hipólito José da Costa. Li defendis la monarkian-konstitucian union de la Luso-Brazila Imperio, nur aliĝante al Sendependeco en julio 1822. Li batalis subpremon, korupton kaj nescion. Ĝi estas fonto por historiaj, politikaj, sociaj, ekonomiaj kaj literaturaj studoj.

Presaĵoj kaj Originalaj Dezajnoj redakti

Vidu ankaŭ redakti

Eksteraj ligiloj redakti

Referencoj redakti

  1. Laǔ la historio de la biblioteko Arkivigite je 2014-03-27 per la retarkivo Wayback Machine el la retejo de la Fondaĵo de la Nacia Biblioteko portugale