Norman Borlaug
Norman Ernest BORLAUG ([ˈ|b|ɔːr|l|ɔː|ɡ]; 25a de Marto, 1914 - 12a de Septembro, 2009)[1] estis usona agronomo kiu kondukis iniciatojn tutmonde kiuj kontribuis al etendaj pliigoj en agrikultura produktado kio estis nomita Verda Revolucio. Borlaug ricevis multajn honorojn pro sia laboro, inklude de la Nobel-premio pri paco, la Prezidenta medalo de libereco kaj la Kongresa Ormedalo.
| Norman Borlaug | |||||
|---|---|---|---|---|---|
Nobel-premiito 
| |||||
| |||||
| Persona informo | |||||
| Norman Borlaug | |||||
| Naskonomo | Norman Ernest Borlaug | ||||
| Naskiĝo | 25-an de marto 1914 en Cresco | ||||
| Morto | 12-an de septembro 2009 (95-jaraĝa) en Dallas | ||||
| Mortis pro | malsano vd | ||||
| Mortis per | ne-Hodgkin-a limfomo vd | ||||
| Religio | luteranismo vd | ||||
| Lingvoj | hispana vd | ||||
| Ŝtataneco | Usono vd | ||||
| Alma mater | Universitato de Minesoto vd | ||||
| Profesio | |||||
| Okupo | biologo • universitata instruisto • genetikisto • agronomo • inĝeniero vd | ||||
| Laborkampo | agronomio vd | ||||
| |||||
| |||||
| vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
Borlaug ricevis sian gradigon en forstado en 1937 kaj doktorigon en fitopatologio kaj genetiko el la Universitato de Minesoto en 1942. Li ricevis priagrikulturan esplorpostenon en la CIMMYT (Centro Internacional de Mejoramiento de Maíz y Trigo, Internacia Centro por Plibonigo de Maizo kaj Tritiko) en Meksiko, kie li disvolvigis duon-nanajn, alt-produktajn, malsan-rezistantajn tritikajn variaĵojn.[2][3] Dum la mezo de la 20-a jarcento, Borlaug estris la enkondukon de tiuj tre produktemaj variaĵoj kombine kun modernaj agrikulturaj produktoteknikoj en Meksiko, Pakistano, kaj Barato. Kiel rezulto, Meksiko iĝis granda eksportanto de tritiko ĉirkaŭ 1963. Inter 1965 kaj 1970, tritikorikoltoj preskaŭ duobliĝis en Pakistano kaj Barato, ege plibonigante la nutrosekurecon en tiuj landoj.[4]
Borlaug estis ofte nomata "la patro de la Verda Revolucio",[5][6] kaj oni konsideras lin kiel savanto de ĉirkaŭ mil milionojn da personoj tutmonde el malsatego.[7][8][9][10] Laŭ Jan Douglas, plenuma helpanto de la prezidanto de la Fondaĵo de Monda Manĝopremio, la fonto de tiu afero estas la artikolo de Gregg Easterbrook de 1997 nome "Forgotten Benefactor of Humanity", (Forgasita Bonfaranto de la Homaro). Tiu artikolo asertas, ke la "formo de agrikulturo kiun Borlaug predikas povus esti evitinta mil milionojn da mortoj."[11] Li ricevis la Nobel-premion pri paco en 1970 agnoske de siaj kontriboj al la monda paco tra la pliigo de manĝoliverado.
Poste en sia vivo, li helpis al la aplikado de tiuj metodoj pliigi la manĝoproduktado en Azio kaj Afriko.[12]
Kelkaj verkoj redakti
- The Green Revolution, Peace, and Humanity. 1970. Nobel-prelego, Norvega Nobel-Instituto en Oslo, Norvegio. 11a de Decembro, 1970.
- Wheat in the Third World. 1982. Haldore Hanson, Norman E. Borlaug, kaj R. Glenn Anderson. Boulder, Colorado: Westview Press. (ISBN 0-86531-357-1)
- Land use, food, energy and recreation. 1983. Aspen Institute for Humanistic Studies. (ISBN 0-940222-07-8)
- Feeding a human population that increasingly crowds a fragile planet. 1994. Mexico City. (ISBN 968-6201-34-3)
- Norman Borlaug on World Hunger. 1997. Edited by Anwar Dil. San Diego/Islamabad/Lahore: Bookservice International. 499 pp. (ISBN 0-9640492-3-6)
- The Green Revolution Revisited and the Road Ahead. 2000. Datrevena Nobel-prelego, Norvega Nobel-Instituto en Oslo, Norvegio. 8a de Septembro, 2000.
- "Ending World Hunger. The Promise of Biotechnology and the Threat of Antiscience Zealotry". 2000. Plant Physiology, October 2000, Vol. 124, pp. 487–90. (duoblaĵo)
- Feeding a World of 10 Billion People: The TVA/IFDC Legacy. International Fertilizer Development Center, 2003. (ISBN 0-88090-144-6)
- Prospects for world agriculture in the twenty-first century. 2004. Norman E. Borlaug, Christopher R. Dowswell. Publikigita en: Sustainable agriculture and the international rice-wheat system. (ISBN 0-8247-5491-3)
- Prologo al The Frankenfood Myth: How Protest and Politics Threaten the Biotech Revolution. 2004. Henry I. Miller, Gregory Conko. (ISBN 0-275-97879-6)
- (27a de Junio, 2007) “Sixty-two years of fighting hunger: personal recollections”, Euphytica 157 (3), p. 287–97. doi:10.1007/s10681-007-9480-9.
Notoj redakti
- ↑ Nobel Prize winner Norman Borlaug dies at 95. Associated Press (13a de Septembro 2009). Alirita 17a de Septembro 2012.
- ↑ Swaminathan, M. S. (2009). "Obituary: Norman E. Borlaug (1914–2009) Plant scientist who transformed global food production". Nature. 461 (7266): 894. Bibcode:2009Natur.461..894S. doi:10.1038/461894a. ISSN 0028-0836. PMID 19829366. S2CID 36572472.
- ↑ Phillips, R. L. (2013). "Norman Ernest Borlaug. 25 March 1914 – 12 September 2009". Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society. 59: 59–72. doi:10.1098/rsbm.2013.0012. S2CID 75211546.
- ↑ "Borlaug, father of ‘Green Revolution’, dead", DAWN.com. 14a de Septembro 2009. Alirita la 27an de Majo 2015.
- ↑ Scott Kilman and Roger Thurow, , "Father of 'Green Revolution' Dies".
- ↑ (15a de Oktobro 2009) “Norman Ernest Borlaug (1914–2009)”, Science 326 (5951), p. 381. doi:10.1126/science.1182211.
- ↑ Norman Borlaug. scienceheroes.com. Alirita 5a de Junio 2013.
- ↑ MacAray, David, "The Man Who Saved a Billion Lives", The Huffington Post, 15a de Oktobro 2013.
- ↑ La esprimo "over a billion lives saved" estas ofte citita de aliuloj reference al Norman Borlaug's work.
- ↑ Hearings. Arkivita el la originalo je 2011-11-06. Arkivigite je 2011-11-06 per la retarkivo Wayback Machine Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2011-11-06. Alirita 2021-07-02.
- ↑ Januaro 1997, Gregg Easterbrook Forgotten benefactor of humanity en gazeto "The Atlantic", alirita la 25an de Oktobro, 2016.
- ↑ Enriquez, Juan. Why Can't We Grow New Energy?. TED (Septembro 2007). Alirita 18a de Septembro 2012.