La Peel-komisiono, formale konata kiel Reĝa Palestina Komisiono, estis Brita Reĝa Komisiono de Esplorado, estrita de Lord Peel, nomumita en 1936 por esploradi la kaŭzojn de la tumultoj okazintaj en la Brita Mandato Palestino post la araba ĝenerala striko ses monatojn daŭra ene de la teritorio de la mandato.

Plano de dispartigo fare de la Komisiono Peel, julio de 1937.

La 7an de julio 1937, la Komisio publikigis reporton en kiu, por la unua fojo, deklaris ke la mandato estis iĝanta nepraktikebla kaj rekomendis la disdividon.[1] La brita registaro aprobis la planon de dispartigon, dekomence, sed ĝi petis pli da informaro.[2] Post la publikigo en 1938, la Komisio Woodhead estis nomumita por ekzameni detale kaj rekomendi planon de reala dispartigo.

La araboj malakceptis la dispartigon «dekomence» kaj kondamnis ĝin unuanime, ĉar ili «tute malakceptis la principon de dono de teritorio al la judoj» kaj postulegis ke la Unuiĝinta Reĝlando plutenu sian malnovan promeson de araba sendependa ŝtato, kaj ke «la propra esto de la rajtoj ĝuataj de la judoj estas perfido al la brita promeso».[3][4] La juda estrarano akceptis la dispartigon kun dividitaj sentoj kiel oportuno por atingi suverenecon. Tamen, kelkaj historiistoj indikas ke per letero al sia filo en oktobro 1937, David Ben-Gurion skribis ke «juda ŝtato establiĝu tuje, eĉ se nur en parto de la lando. La cetero sekvos laŭ la tempopaso. Venos juda ŝtato».[5][6] La sama sento estis registrita de Ben-Gurion en aliaj okazoj, kiel ĉe kunsido de la plenumo de la Juda Agentejo en junio 1938,[7] same kiel Jaim Weizmann.[8][9]

Vidu ankaŭ redakti

Referencoj redakti

  1. Anglo-American Committee of Inquiry - Appendix IV Palestine: Historical Background [1] Alirita la 29an de marto 2017.
  2. Mandated Landscape: British Imperial Rule in Palestine 1929-1948
  3. Mandated Landscape: British Imperial Rule in Palestine 1929-1948
  4. British Policy in Palestine, 1937-38: From the Peel to the Woodhead Report, Bulletin of International News, Vol 15, No. 23 (Nov. 19, 1938), pp.3-7
  5. Letero de David Ben-Gurion al sia filo Amos, skribita la 5an de oktobro 1937, el la Arkivoj Ben-Gurion en hebrea kaj tradukita al la angla fare de la Instituto de Palestinaj Studoj, Beirut.
  6. Morris, Benny (2011), Righteous Victims: A History of the Zionist-Arab Conflict, 1881-1998, Knopf Doubleday Publishing Group, (ISBN 9780307788054) 
  7. Citaĵo de kunsido de la plenumo de la Juda Agentejo en junio 1938: «[I am] satisfied with part of the country, but on the basis of the assumption that after we build up a strong force following the establishment of the state, we will abolish the partition of the country and we will expand to the whole Land of Israel» en Masalha, Nur (1992), Expulsion of the Palestinians: The Concept of "Transfer" in Zionist Political Thought, 1882-1948, Inst for Palestine Studies, (ISBN 9780887282355) ; kaj Segev, Tom (2000), One Palestine, Complete: Jews and Arabs Under the British Mandate, Henry Holt and Company, p. 403, (ISBN 9780805048483) 
  8. Desde una carta de Jaim Weizmann a Arthur Grenfell Wauchope, Alto Comisionado de Palestina, mientras que la Comisión Peel era convocada en 1937: «We shall spread in the whole country in the course of time ….. this is only an arrangement for the next 25 to 30 years», en Masalha, Nur (1992), Expulsion of the Palestinians: The Concept of "Transfer" in Zionist Political Thought, 1882-1948, Inst for Palestine Studies, (ISBN 9780887282355) 
  9. Finkelstein, Norman (2005), Beyond Chutzpah: On the Misuse of Anti-semitism and the Abuse of History, University of California Press, (ISBN 9780520245983), http://books.google.co.uk/books?id=Xmi2Yw0QzN8C&pg=PA280#v=onepage&q&f=false