Rulŝtonaĵo
Rulŝtonaĵo konsistas al ŝtonoj, do rokaĵo aŭ pli precize ŝtonaj rompitaĵoj, kiuj estas movitaj valen pere de akvo, montfalo, aŭ aliaj termoviĝoj kaj kies rompeĝoj dum la falo rondiĝas pli aŭ malpli.
La grandeco de la rulŝtonoj ĉefe estas inter 2 kaj 20 centimetroj, laŭ DIN 4022 rulŝtonaĵo estas pli granda ol 63 mm, ĝenerale minimume pli granda ol 2 mm (psefitoj), pli grandaj ŝtonaĵo nomiĝas blokrulŝtonaĵo. Pli malgrandaj kornfrakcioj nomiĝas gravelo.
Distingo redakti
Principe oni distingas
- enrivera rulŝtonaĵo (river-rulŝtonaĵo) malgranda rulŝtonaĵo en riverfluejo nomiĝas gravelo; proksime de la fluanta akvo oni povas aŭdi la moviĝadon de gravelo kiel mallaŭta murmurado aŭ kantado. Ofte formiĝas grandaj gravelaj aŭ ŝutaĵbenkoj. Ili estas gravaj resurcoj por la konstruindustrio pro ilia regula konsisto de samgrandaj ŝtonaĵoj.
- enmara rulŝtonaĵo (ondfrapa rulŝtonaĵo)
- glaĉera rulŝtonaĵo: morenoj, migraj ŝtonegoj kaj ŝovitaĵo
- ekzistas ankaŭ miksoj el ŝtonŝutaĵo kaj rulŝtonaĵo, kiuj amasiĝas kiel piedo (taluso) rande de rokturoj, laŭlonge de rokvandoj kaj en cirko-valoj kaj krutvaloj.
- loztera rulŝtonaĵo, per loza tero kunligita rulŝtonaĵo[1].
- piroklasta rulŝtonaĵo.
kaj
- rulŝtona dezerto: Ĝi estiĝas el pasiva ventosedimentoj, kiuj formiĝas pro la korazia efiko de vento kaj sablo. Akre eĝaj ŝtonrompaĵeroj estas tielmaniere ŝlifataj ke fariĝas rulŝtonaĵo[2].
La materialo deponiĝas kaj plifirmiĝas. La rezulto estas konglomerato (male al eĝaj brekcioj). Tial rulŝtnaĵo apartenas al la klastaj sedimentoj. Speciala formo de tiuj ŝtonaĵoj estas la tilitoj.
Arto redakti
La franca artisto Paul-Armand Gette kolektas ekde 1963 rulŝtonaĵo kaj uzas la ŝtonoj en siaj artaĵoj.[3]
Referencoj redakti
- ↑ Rieselfluh. In: Jacob Grimm, Wilhelm Grimm: Deutsches Wörterbuch. Band 14. Hirzel, Leipzig 1893, Sp. 936 (woerterbuchnetz.de, Universität Trier) (germane).
- ↑ Kettner, Bd. IV
- ↑ Paul-Armand Gette: Vergleich von rulŝtonaĵo der Weißen und Roten Saar, 2. Auflage. AQ-Verlag, Saarbrücken 2013, ISBN 978-3-922441-05-2.
Literaturo redakti
- Radim Kettner: Allgemeine Geologie. Band 2: Zusammensetzung der Erdkruste, Entstehung der Gesteine und Lagerstätten. VEB Deutscher Verlag der Wissenschaften, Berlin 1959, S. 81–83.
- Radim Kettner: Allgemeine Geologie. Band 3: Die äußeren geologischen Kräfte, die Erdoberfläche und die geologische Tätigkeit des Wassers. VEB Deutscher Verlag der Wissenschaften, Berlin 1959, S. 9–12, 108–109.
- Radim Kettner: Allgemeine Geologie. Band 4: Die äußeren geologischen Kräfte, die Erdoberfläche und die geologische Tätigkeit des Eises, des Windes, der Schwerkraft, der Organismen und des Menschen. VEB Deutscher Verlag der Wissenschaften, Berlin 1960, S. 131, 156–157.
- Ludwig Pfeiffer, Manfred Kurze, Gerhard Mathé: Einführung in die Petrologie. Akademie-Verlag, Berlino 1981, p. 246, 251.