Vikipedio

Invado de Rusio en Ukrainion (2022)

milito en Ukrainio ekde la 24a de Februaro, 2022
(Alidirektita el Rusa invado de Ukrainio)
Aktuala evento
 Ĉi tiu artikolo temas pri aktuala afero. La enhavo povas ofte ŝanĝiĝi.
Se la artikolo pli taŭgas ne por enciklopedio sed por gazeto, bonvolu publikigi la tekston en la frata projekto Vikinovaĵoj kaj krei novan novaĵon.

La rusia invado en Ukrainion en 2022 estas milito komencita la 24-an de februaro 2022 laŭ ordono de rusia prezidento Vladimir Putin.

Invado de Rusio en Ukrainion
Mapo de la frontoj en Ukrainio (anglalingve)
Mapo de la frontoj en Ukrainio (anglalingve)
milito • operaco • ofensivo • invado • nedeklarita milito • internacia konflikto • agresmilito • religia milito
Daŭro: 24-a de februaro 2022 — nuntempo
Loko: Ukrainio
Rezulto: Okazanta
Flankoj
Rusio Rusio

Donecka Popola Respubliko
Luganska Popola Respubliko

Ukrainio Ukrainio
Komandantoj
Vladimir Putin
Miĥail Miŝustin
Sergej Ŝojgu
Sergej Lavrov 		Volodimir Zelenskij
Deniso Ŝmihal
Oleksij Reznikov
Dmitro Kuleba
Forto
Rusio:

175 000 - 190 000[1][2]
Donetska PR:
20 000[3]
Luganska PR:
14 000[3]

Ukrainio:

209 000 (armeaj fortoj)
102 000 (paramilitistoj)
900 000 (rezervistoj)[3]
20 000 (fremdaj volontuloj)[4]

Perdoj
Laŭ Ukrainio (12-a de marto 2024):

425 890 mortintoj kaj vunditoj[5]
Laŭ Unuiĝinta Reĝlando (3-a de marto 2024):
355 000 mortintoj kaj vunditoj [6]
Laŭ Usono (13-a de decembro 2023):
315 000 mortintoj kaj vunditoj[7]
Laŭ Rusio (25-a de marto 2022):
1351 mortintoj, 3825 vunditoj[8]

 Laŭ Ukrainio (25-a de februaro 2024):

31 000 mortintoj[9]
Laŭ Usono (13-a de aŭgusto 2023):
70 000 mortintoj kaj 100 000 - 120 000 vunditoj[10]
Laŭ Rusio (27-a de februaro 2024):
444 000 mortintoj[11]

v • d • r

Ĉi tiu konflikto aperas el laŭgrada pliiĝo de la provoj de Rusio aneksi partojn de Ukrainio. Precipe ekde novembro 2021, Rusio plifortigis siajn armeojn proksime de la limo kun Ukrainio. Krome, la 21-an de februaro 2022, Ruslando agnoskis la sendependecon de la secesiaj popolaj respublikoj de Donecko kaj Lugansko.[12] Kelkajn tagojn poste, la 21-an de februaro 2022, la rusiaj trupoj eniris Donbason.

Tiu milita operaco estas konsiderata la plej grava milito, kiun Eŭropo travivis ekde la fino de la Dua Mondmilito en 1945. Ĝi ankaŭ estas la plej dokumentita kaj raportita milito en la historio danke al la disvastigo de saĝtelefonoj kaj la elsendoj de la sociaj retejoj.

La invado rapide disvastiĝas en la nordo de la lando, minacante precipe la ĉefurbon Kievon[13], en la oriento Ĥarkiven kaj en la sudo al Ĥersono kaj Mariupolo. La milito kaŭzis cetere amasan fuĝon el Ukrainio kaj instigis senprecedencan solidarecan impeton tra Eŭropo por la ukrainia popolo[14][15][16].

Kunteksto redakti

 
Prezidento de Ukrainio Volodimir Zelenskij.
 
Prezidento de Rusio Vladimir Putin.

Post la disrompo de Sovetunio en 1991, Ukrainio kaj Rusio daŭre konservis proksimajn rilatojn. En 1994, Ukrainio jesis rezigni je sia nuklea arsenalo kaj subskribis la Budapeŝtan Memorandon certigante la teritorian integrecon de Ukrainio kaj ĝian politikan suvereneco[17]. Kvankam Ukrainio estas agnoskita sendependa lando ekde 1991, ĝi estis vidita de rusiaj gvidantoj kiel parto de ilia influkampo pro la fakto ke ĝi estas iama konsistiga respubliko de la Sovetunio. En 2008, rusia prezidento Vladimir Putin parolis kontraŭ la membreco de la iamaj respublikoj de Sovetunio en NATO[18]. Post semajnoj da manifestacioj kadre de la movado Eŭromajdano (inter 2013 kaj 2014), Viktor Janukoviĉ, la tiama por-rusia ukrainia prezidento, kaj la gvidantoj de la ukrainia parlamenta opozicio subskribis, la 21-an de februaro 2014, kompromisan interkonsenton kiu planis fruigitajn balotojn. La sekvan tagon, post la revolucia puĉo de februaro 2014, Janukoviĉ fuĝis el Kievo post voĉdono de la restintaj membroj de la ukrainia parlamento, senigante lin de sia prezidenta posteno[19]. Tamen, la gvidantoj de la ruslingvaj regionoj de orienta Ukrainio deklaris, ke ili restas fidelaj al Janukoviĉ, okazis manifestacioj kaj fine secesio.[20]. Al tiuj eventoj sekvis la aneksado de Krimeo fare de Rusio en marto 2014 kaj la Milito en Donbaso, kiu komenciĝis en aprilo 2014 per la kreado de la memproklamitaj popolaj respublikoj Donecko kaj Luhansko, subtenataj de Rusio[21], tiel markante la komencon de la rus-ukrainia konflikto.

La 14-an de septembro 2020, la ukrainia prezidento Volodimir Zelenskij, elektita en 2019 kontraŭ sia antaŭulo Petro Poroŝenko, aprobis novan nacian sekurecan strategion por Ukrainio, kiu provizas "la evoluon de la karakteriza partnereco kun NATO kun la celo de NATO-membreco"[22]. La 24-an de marto 2021, Zelenskij subskribis dekreton aprobantan la "strategion de malokupado kaj reintegrigo de la provizore okupata teritorio de la Aŭtonoma Respubliko Krimeo kaj la urbo Sebastopolo".

En julio 2021, Putin publikigis eseon titolitan Pri la Historia Unueco de Rusoj kaj Ukrainoj, en kiu li reasertis sian opinion ke rusoj kaj ukrainoj estas "unu popolo"[23]. La usona historiisto Timothy Snyder nomas la ideojn de Putin imperiismo[24]. La brita ĵurnalisto Edward Lucas priskribas ilin kiel historian reviziismon[25]. Aliaj observantoj argumentas, ke la rusia gvidantaro havas misformitan vidon de moderna Ukrainio kaj ĝia historio[26][27][28].

Rusio deklaris, ke la ebla membreco de Ukrainio en NATO kaj pligrandigo de la alianco ĝenerale minacas ĝian nacian sekurecon. Responde, Ukrainio kaj aliaj eŭropaj landoj najbaraj de Rusio akuzis Putin-on pri rusa iredentismo kaj plenumado de agresema milita politiko[29][30][31][32][33].

Por Amélie Zami, doktoro pri politika scienco kaj fakulo pri NATO, la demando pri NATO estas preteksto por Rusio: "Ĝuste en 2008 NATO levis la eblecon de aliĝo al Ukrainio. Sed la organizo opinias, ke Ukrainio, sendependa ekde 1991, ankoraŭ ne estas preta. Ĝia politika sistemo, kie regas korupto, devas esti reformita. Neniu proceduro de membreco estis komencita. […] Kiam oni diras, ke Ukrainio estas en la procezo de[34] aliĝo al NATO, tio estas tute malvera. Ekde 2014 [kiam Krimeo estis aneksita], Ukrainio estas parte okupaciata teritorio. Dokumentoj de NATO precizigas, ke por iĝi membroj, landoj ne devas havi internaciajn disputojn"[35].

John Mearsheimer, usona politikologo kiu vaste verkis pri sekurecaj aferoj kaj internacia politiko, ne neas la agreson de Rusio, sed lia kritiko estas direktita al EU kaj NATO. Meersheimer opinias ke se ne estus decido movi NATO orienten por inkluzivi Ukrainion, ankaŭ Krimeo kaj Donbaso estus hodiaŭ parto de Ukrainio, kaj ne estus milito en Ukrainio[34]. Li opinias ke Rusio konsideras nedezirinde ke Ukrainio iam estu en NATO kun la ebleco ke armilaro estu de tie direktata al Rusio, same kiel Usono trovis neakceptebla ke Sovetunio instalintus armilaron en Kubo direktita al Usono. Laŭ li estus en la intereso de Ukrainio kaj la okcidento ke Ukrainio restu neŭtrala lando[34] kaj ke la ruslingva minoritato en la orientaj provincoj ricevu ian formon de aŭtonomion kaj lingvajn rajtojn[36]. Tamen la Tutmonda Koalicio por Lingvaj Rajtoj (GCLR[37]) kiu pledas kaj defendas lingvajn rajtojn por antaŭenigi pacon, prosperon kaj justecon por ĉiuj, kondamnas la lastatempan misuzon de lingvorajtaj diskursoj por false portreti la rusan invadon de Ukrainio kiel defendon de lingvaj rajtoj de ruslingvanoj[37]. Rilate al la atomstatuso de Ukrainio, Mearsheimer en artikolo (1993) argumentis ke la decido de Ukrainio forlasi sian nuklean arsenalon estis eraro, ĉar ĝi pliigis la verŝajnecon de rusa agreso[38][39][40].

En oktobro 2021, la usonaj kaj britaj spionservoj indikis al siaj aliancanoj, inkluzive de eŭropanoj, "la eblecon de rusia interveno en Ukrainio", sen tamen kunhavi la pruvojn antaŭ la mez-novembra decido de la Blanka Domo ratifi la kreadon de kunlabora procezo inter usonaj, britaj, francaj, germanaj kaj italaj spionaj agentejoj[41]. Meze de januaro 2022, Rusio kaj Belorusio amasigis soldatojn por nova raŭndo de komunaj militaj ekzercoj ĉe la ukrainia limo la sekvan monaton[42]. Ĉe sociaj retoj cirkulis filmetoj montrantaj la movadon de rusiaj militfortoj kaj pezaj armiloj apud la ukrainia landlimo[43]. La 11-an de februaro 2022, eŭropaj kaj usonaj gvidantoj taksis ke pli ol 100.000 rusiaj soldatoj estis amasigitaj proksime de la ukrainia limo, kiun la usonanoj taksis kiel pretiĝon de la rusia armeo por invado de Ukrainio[44][45].

La 21-an de februaro 2022, Vladimir Putin disvolvigis sian vizion de historio neante la ekziston de ukraina identeco, moderna Ukrainio liaopinie "estis tute kreita de Rusio, pli precize de bolŝevika kaj komunista Rusio. Lenin, Stalin, Ĥruŝĉov sinsekve formis Ukrainion elŝirante partojn de la historia teritorio de Rusio"[46]. Li samtage subskribis la ukazojn pri agnosko de Donecka kaj Luganska Popolaj Respublikoj[47]. Sekvis subskribo de traktatoj pri amikeco, kunlaboro kaj reciproka helpo inter ili kaj Rusio. Li deklaris, ke proksimiĝo de milita infrastrukturo de NATO al limoj de Rusio kreas neakcepteblajn minacojn, same kiel deklaro de la ukrainia prezidanto pri intenco forlasi la Budapeŝtan memorandon, kiu interalie malpermesas al Ukrainio posedi la nukleajn armilojn. Li diris ke pasis sep jaroj post subskribo de la Minskaj interkonsentoj, sed la ukrainia registaro ne plenumis ilin, nek intencas plenumi. Li diris ke pro tio suferas milionoj da homoj ĉiutage bombataj kaj suferantaj pro la agoj kiuj meritas nomiĝi genocido (ref?). Li aldonis ke Rusio pretas al pliaj sankcioj, kiuj neeviteble estus starigitaj kontraŭ ĝi sendepende de tiu ĉi paŝo. Fine li anoncis la subskribon de la menciitaj dokumentoj kaj postulis ke la ukrainia registaro senprokraste ĉesigu la militadon: "Kaj de tiuj, kiuj kaptis kaj detenas la potencon en Kievo, ni postulas senprokraste ĉesigi la bataladon. En alia kazo la tuta respondeco pri eventuala daŭrigo de sangoverŝado tute kaj komplete kuŝos sur la konscienco de la reĝimo reganta en la teritorio de Ukrainio"[48].

La 24-an de februaro prezidanto de Rusio Vladimir Putin alparolis la nacion en urĝa alvoko kaj informis pri komenco de "speciala operaco" en Ukrainio. Li diris ke la cirkonstancoj postulas urĝajn rimedojn por solvi la krizon, kiu daŭras jam ok jarojn, garantii sekurecon de la loĝantoj de Donbaso kaj la nacian sekurecon de Rusio. Li memorigis ke dum jaroj Rusio vane alvokis NATO ĉesigi proksimiĝon de ĝia milita infrastrukturo al la limoj de Rusio kaj estimi ĝian sekurecon. Referencante al la traktatoj pri amikeco, kunlaboro kaj reciproka helpo, subskribitaj inter Rusio kaj Donecka kaj Luganska Popolaj Respublikoj la 21-an de februaro, li ordonis komenci "specialan operacon en Ukrainio". Li diris ke "la operaco ne celas okupadon de Ukrainio kaj nenio minacas ukrainajn civilulojn". Li alvokis la ukrainiajn militistojn lasi la armilojn kaj reveni al siaj familioj, ĉar ili ĵuris ne al la "kontraŭpopola junto", sed al la popolo de Ukrainio. Li avertis ke Rusio faros ĉion por "malnaziigo" kaj "malmilitigo" de Ukrainio kaj respondecigo de kulpuloj pri krimoj kontraŭ civiluloj, inkluzive kontraŭ civitanoj de Rusio. Li aldonis ke Rusio estimas suverenecon de la eks-sovetiaj respublikoj kaj tion montras la operaco en Kazaĥio, kiu estis savita kiel ŝtato danke al helpo de Rusio. Li atentigis ke la nunaj agoj ne estas direktitaj kontraŭ Ukrainio kaj la ukraina popolo, sed sole kontraŭ la fortoj kiuj ostaĝigis ilin kaj uzas por lukti kontraŭ Rusio. Li esprimis esperon ke la armitaj fortoj de Rusio bone plenumos sian taskon kaj avertis ke ĉiu atakinta Rusion alfrontos fortan respondon[49][50].

Invado kaj rezisto redakti

  Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Kronologio de la invado de Rusio en Ukrainion (2022).

Norda fronto redakti

Dum la unuaj tagoj de la invado, rusiaj klopodoj kapti Kievon inkludis ĉefan ofensivon de suda Belorusio laŭ la okcidenta bordo de la Dnepro, kun la ŝajna celo de ĉirkaŭi la grandurbon el la okcidento. Tiu movado estis apogata per du apartaj rusiaj aksoj de antaŭeniĝo laŭ la orienta bordo de la Dnepro. Rusia aerportitaj trupoj provis ekpreni du esencajn flughavenojn ĉirkaŭ Kievo, sed ĉi-tiuj atakoj malsukcesis ĉirkaŭbari Kievon[51]. Komence de marto okazis pliaj etaj rusiaj progresoj laŭ la okcidenta flanko de la Dnepro, post suferado de malsukcesoj pro la ukraina defendo109,108. La 5-an de marto, granda rusa konvojo 64 kilometrojn longa renkontis multajn loĝistikajn problemojn kaj blokiĝis ĉirkaŭ tridek kilometrojn de la centro de Kievo[52]. Progresoj laŭ la akso de Ĉernihivo estis plejparte haltitaj kiam ties sieĝo komenciĝis. Rusiaj trupoj daŭre antaŭeniris en nordokcidento kaptante Buĉa, Hostomel kaj Vorzel la 5-an de marto [53] kvankam Irpin daŭre restis pribatalita la 9-a marto[54]. La 11-an de marto, la longa konvojo estis parte redeplojita, alprenante poziciojn ofertantajn arbarkovron. La 16-an de marto, ukrainaj trupoj lanĉis kontraŭofensivon por forpuŝi rusiajn trupojn alproksimiĝantajn al Kievo de pluraj ĉirkaŭaj urboj. Rusiaj trupoj trovis sin blokitaj ĉe la alproksimiĝo al Kievo pro pluraj faktoroj, inkluzive de la malegaleco en laboretoso kaj efikeco inter ukrainaj kaj rusiaj trupoj, ukraina uzo de sofistikaj porteblaj armiloj liveritaj fare de okcidentaj aliancanoj, malbona efikeco de rusa loĝistiko kaj ekipaĵo, manko de aersupereco de la rusia aerarmeo, kaj rusia armea eluziĝo dum ilia sieĝo de gravaj grandurboj[55]. Nekapabla atingi rapidan venkon en Kievo, la rusiaj trupoj adoptis alian strategion kaj komencis uzi long-pafdistancajn armilojn, sendistingajn bombadojn kaj sieĝmilitadon[56]. La 25-an de marto, la ukraina kontraŭofensivo kaŭzis la reprenon de pluraj urboj, en la oriento kaj okcidento de Kievo[57]. Fine, la retiriĝo de rusiaj trupoj permesis al ukrainaj trupoj rekapti la tutan okupatan teritorion norde de Kievo dum la unuaj tagoj de aprilo[58]. Ukrainiaj trupoj eniris Buĉa-on la 1-an de aprilo kaj malkovris centojn da kadavroj de mortintaj civiluloj sur la stratoj[59]. La 2-an de aprilo, la ukrainia vicministro pri defendo, Ganna Maliar deklaris, ke la lokoj "de Irpin, Buĉa, Hostomel kaj la tuta regiono de Kievo estis liberigitaj de la invadinto". Senminigaj operacioj sekvis la retiriĝon de rusiaj trupoj[60].

La celo de ĉi tiu "rapida retiriĝo" de rusiaj trupoj el la regionoj de Kievo kaj Ĉernihivo, en norda Ukrainio, estas redeplojo de tiuj soldatoj al la oriento kaj la sudo, laŭ la ukrainia registaro[60]. Ŝlosila celo por la rusia ĉefa stabo, la malsukceso preni Kievon estas konsiderita grava armea malsukceso en ilia kampanjo[61][62].

Orienta Fronto redakti

Oriente, rusiaj trupoj provis kapti Ĥarkivon, situanta malpli ol 35 kilometrojn de la rusia landlimo[63]. Dum la batalado, la rusiaj tankoj venis kontraŭ forta ukrainia rezisto. La 1-an de marto, Denis Puŝilin, la prezidanto de la Donecka Popola Respubliko, anoncis, ke la separismaj trupoj preskaŭ ĉirkaŭis la urbon Volnovaĥa[64]. La 2-an de marto, rusiaj trupoj estis puŝitaj reen el Severodonecko post atako al la urbo[65]. Laŭ la rusia Defenda Ministerio, Rusio pretis ekde la 25-a de marto eniri la duan fazon de militaj operacoj serĉante okupi la ĉefajn ukrainiajn urbojn en orienta Ukrainio[66]. La 31-an de marto, PBS News raportis ke Ĥarkivo estis celita de multaj bombadoj kaj misilatakoj, la saman tagon kiam pacnegocadoj devis rekomenci en Istanbulo[67].

Meze de intensigita rusia bombardo de Ĥarkivo la 31-an de marto 2022, Rusio raportis helikopteran ukrainian atakon kiu celis naftoprovizan deponejon proksimume 40 kilometrojn norde de la landlimo ĉe Belgorodo[68].

La 7-an de aprilo, la nova amasiĝo de rusiaj trupoj kaj tankdivizioj ĉirkaŭ la urboj Izjum, Slovjansko kaj Kramatorsko igas ukrainajn registarajn oficistojn konsili ĉiujn loĝantojn proksime de la orienta limo de Ukrainio evakui lokojn kaj rifuĝi sin en okcidenta Ukrainio[69].

La 11-an de aprilo, prezidanto Zelenskij anoncis, ke Ukrainio atendas novan gravan rusian ofensivon en la oriento[70]. Laŭ usonaj oficialuloj, Rusio prepariĝas por nova fazo de siaj armeaj operacoj ŝanĝante sian fokuson orienten, pro reprovizo kaj redeplojo de infanteria kaj kirasaj sekcioj al la frontoj de sudorienta Ukrainio[71]. Armeaj satelitoj montras longajn rusiajn konvojojn de infanteria kaj motoraj unuoj deplojantaj suden de Ĥarkivo ĝis Izium la 11-an de aprilo, kiel parto de la rusia redeplojo de la nordoriento ĝis la sudorienta fronto[72]. Ukrainaj trupoj sciigis la 14-an de aprilo ke ili detruis strategian ponton inter Ĥarkivo kaj Izjum, kiujn la rusioj uzis por redeploji sin al Izjum.

La 18-an de April, 2022, Rusio lanĉis novan ofensivon en la Donbaso[73]. En la sama tago, rusiaj trupoj kaj separismaj fortoj de LPR eniris la urbon Kreminno, kaj prenis ĝin kelkajn horojn poste post kolizioj kun la ukraina armeo[74]. La 13an de majo, BBC raportis ke rusiaj soldatoj en Ĥarkivo estis retiritaj kaj redeplojitaj al aliaj frontoj en Ukrainio, post la progresoj de ukrainiaj soldatoj en ĉirkaŭajn grandurbojn kaj Ĥarkivon mem, kiuj inkludis la detruon de strategiaj flospontoj konstruitaj fare de rusiaj soldatoj por transiri la Riveron Severskij-Donec kaj antaŭe uzita por rapida tankdeplojo en la regiono[75]. La rusiaj tupoj sukcesis preni la urbojn Severodonecko la 24-an de junio[76] kaj Lisiĉansko la 3-a de julio[77].

Suda fronto redakti

Vidu Batalo de Azovstal.

Orienten redakti

Dum la mateno de la 25-an de februaro, rusiaj trupoj avancis direkte al Mariupolo kaj renkontis ukrainajn trupojn proksime de la vilaĝo de Pavlopil, kie ili estis venkitaj. La 26-an de februaro komenciĝis sieĝo de Mariupolo. Survoje al Mariupolo, la rusiaj trupoj eniris Berdjansko antaŭ ol kapti ĝin la sekvan tagon. La 1-an de marto, rusiaj trupoj prepariĝis por atako al Melitopolo kaj aliaj proksimaj urboj. La urbestro de la urbo poste anoncis la kapton de la urbo fare de la rusioj[78]. Vespere, la Rusia Mararmeo lanĉis amfibian atakon sur la marbordoj de la Azova maro 70 kilometrojn okcidente de Mariupolo. La 9-an de marto 2022, la rusia aerarmeo bombis akuŝejon en Mariupolo. Post nova misilatako kontraŭ Mariupolo, la ukrainia registaro anoncis la 14-an de marto la morton de pli ol 2 500 civiluloj ekde la komenco de la sieĝo. La 18-an de marto, Mariupolo estis tute ĉirkaŭita kaj batalado atingis la urbocentron, malhelpante klopodojn evakui civilulojn[79]. La 20-an de marto, teatrejo en la urbo, kie rifuĝis ĉirkaŭ 400 homoj, estis detruita de rusia bombado. En la sama tago, ĉar rusiaj trupoj daŭrigis sian sieĝon de la urbo, la rusia registaro postulis plenan kapitulacon, kiun pluraj ukrainiaj registaroficistoj rifuzis[80]. La 24-an de marto, rusiaj trupoj eniris centran Mariupolon kiel parto de la dua fazo de la invado. La 27-an de marto, laŭ ukrainia vicĉefministro Olga Stefaniŝina, la loĝantoj de Mariupolo havis nek aliron al akvo, nek al nutraĵojkaj pli ol 85% de la tuta urbo estas detruitaj[81]. Dum telefona interparolo inter Emmanuel Macron kaj Vladimir Putin la 29-an de marto, ĉi-lasta deklaris, ke la bombado de Mariupolo finiĝos en la okazo de kompleta kapitulaco de la ukrainiaj trupoj, pro la progresinta stato de ruiniĝo de la urbo[81].
La sieĝo finiĝis la 16-an de majo 2022, post la kapitulaco de la pluĉeestinta soldatoj de la Azov-bataliono de la Azovstal Fer- kaj Ŝtalfabrikejo, la Rusa Militministerio deklaris ke la ukrainoj "kapitulacis"[82], vorto kiun Ukrainiaj aŭtoritatoj evitis uzi. La Unuiĝintaj Nacioj deklaris ke ĝi konfirmis la mortojn de 1,348 civiluloj, sed asertis ke la vera mortnombro estis verŝajne miloj pli alta, kaj aldonis ke 90% de la loĝkonstruaĵoj de la grandurbo estis difektitaj aŭ detruitaj[83].

Norden redakti

Rusia taĉmento avancis norden el Krimeo, alproksimiĝis al la atomcentralo de Zaporiĵo la 26an de februaro. Du tagojn poste, la sieĝo de Enerhodar komenciĝis[84]. La centralo estis trafita de rusia bombado, kaŭzante fajron. Laŭ la Internacia Atomenergia Organizo, tio ne kaŭzis ajnan damaĝon al esencaj ekipaĵoj, la centralo registris neniujn radiadajn likojn[85]. La 4-an de marto la nuklea centralo falis sub rusian kontrolon. Tria rusia taĉmento moviĝis nordokcidenten, kie ĝi kaptis pontojn tra la Dnepro. La 2-an de marto rusiaj trupoj venkis en strategia batalo ĉe Ĥersono. Ĝi restis, ĝis la 6-a de aprilo 2022, la nura grava ukrainia urbo sub la rusia kontrolo. Ĝi ne estas fortranĉita de la cetera Ukrainio, civitanoj trapasantaj kun filtrado laŭ la bonvolo de la rusiaj okupantoj. Ĝia rekonkero fare de la Ukraina Ŝtato reprezentas dilemon, konsiderante la eblajn sekvojn, kiujn la batalado havus sur la civilaj loĝantaroj, kaj tial ne ŝajnas esti prioritato[86].

Okcidenten redakti

Rusiaj trupoj ekde la 24-a de februaro avancis al Mikolajiv kaj atakis du tagojn poste, antaŭ esti forpuŝitaj fare de ukrainiaj trupoj[87].

La 22an de aprilo, la rusia generalo Rustam Minnekayev, parolante dum defendministeria gazetarkonferenco, indikis ke Rusio planus etendi sian Mikolajiv-Odesan fronton post la sieĝo de Mariupol pli okcidenten en Ukrainion por inkludi la separisman regionon de Ĉednestrio sur la limo de Ukrainio kun Moldavio[88]. La Ministerio pri Defendo de Ukrainio respondis al tiu ĉi anonco priskribante la intencojn de Rusio kiel imperiismon, asertante ke ĝi kontraŭdiris antaŭajn rusiajn asertojn ke Rusio ne havas teritoriajn ambiciojn super Ukrainio kaj ke Rusio koncedis ke "la celo de la "dua fazo" de la milito ne estas venko super la mitaj nazioj, sed simple la okupo de orienta kaj suda Ukrainio"[88]. La 24an de aprilo, Rusio rekomencis siajn misilatakojn al Odeso detruante armeajn instalaĵojn kaj kaŭzante du dekduojn da civilviktimoj.

La 27an de aprilo, ukrainiaj fontoj indikis ke eksplodoj detruis du rusiajn elsendoturojn en Ĉednestrio, kiuj estis uzitaj ĉefe por redissendi rusan televidprogramadon[89]. Fine de aprilo, Rusio rekomencis misilatakojn sur kurejoj en Odeso, detruante kelkajn el ili, en plia provo malfortigi la transportinfrastrukturon de Ukrainio[90]. Dum la semajno de la 10-a de majo, ukrainaj soldatoj komencis armeajn atakojn por forpeli rusiajn trupojn instalintajn sin sur Serpento-insulo en Nigra Maro proksimume 200 km for de Odeso[91].

Mara milito redakti

La 24-an de februaro la Ŝtata Limgardista Servo de Ukrainio anoncas, ke okazas atako al la Serpento-insulo fare de ŝipoj de la Rusia Mararmeo. La raketkrozŝipo Moskva, flagŝipo de la rusia floto en Nigra Maro[92], kaj la patrolŝipo Vassilij Bikov bombardas la insulon per siaj ferdekkanonoj[93]. Kiam la Moskva kontaktis la garnizonon de la insulo per radio kaj postulis ĝian kapitulacon, la ukrainiaj soldatoj respondis: "Rusa militŝipo, forfikiĝu." Post tiu interŝanĝo, ĉiu kontakto estis perdita kun la Serpento-insulo kaj la dektri-soldata garnizono estis kaptita[94]. Post la bombado, taĉmento de rusiaj soldatoj surteriĝis kaj prenis la kontrolon de la insulo[95]

La 28-an de februaro, Turkio alvokas la Konvencion de Montreux de 1936 kaj fermas la markolon al rusiaj batalŝipoj ne registritaj en la hejmhavenoj de la Nigra Maro kaj ne revenantaj al siaj devenhavenoj, rifuzante la trairejon de kvar rusiaj mararmeaj ŝipoj en la turka markolo[96].

La 1-an de marto, la tagon post la Batalo de Berdjansko, Rusio kaptas almenaŭ ok ukrainajn batalŝipojn[97]. La 3-an de marto, la fregato Hetman Sahajdachnij, la flagŝipo de la ukraina mararmeo, estis dronigita en la haveno de Mikolajivo por malhelpi ĝian kapton fare de rusiaj trupoj[98].

La 24-an de marto, Ukrainio anoncis la detruon en la okupata haveno Berdjansk de la rusian amfibian militŝipon Saratov[99][100] kaj la difektigon de alteriĝoŝipon[101].

Nokte de la 14-a de aprilo, la ukrainaj aŭtoritatoj anoncas, ke la rusia krozŝipo Moskva estas brulanta kaj evakuita de sia ŝipanaro, ĝi estus trafita de Neptune-misiloj sed laŭ la Rusia Militministerio, la krozŝipo estis "grave difektita" de eksplodo de municio kaŭzita de fajro[92]. Dum remorkado al rusia haveno, la grava damaĝo suferita de la ŝipo, aldonita al la malbona vetero, kaŭzis la sinkon de la militŝipon la 14-an de aprilo, laŭ gazetara komuniko de la Rusia Defendministerio[102]. La 2-an de majo, Ukrainio asertis ke "du rusiajn Raptor-klasajn patrolŝipojn" estis dronigitaj per Bajraktar batalspavoj, proksime de la Serpento-insulo. Rusio ne konfirmis tiujn perdojn[103].

La 6-an de majo, la ukraina ĝenerala stabo asertis esti trafinta proksime de la Insulo de Serpentoj, la antaŭan vesperon, la rusian fregaton Admiralo Makarov, per misiloj R-360 Neptune[104].

La 30-an de junio 2022, Rusio sciigis ke ĝi retiris soldatojn de la Serpento-insulo en "gesto de bonvolo" post kiam armeaj celoj estis kompletaj[105]. Laŭ Ukrainio, hasta retiriĝo de rusiaj trupoj sekvis serion de ruinigaj atakoj sur la strategie grava insulo kaj ajna ŝipo alportanta soldatojn kaj armilojn[106][107]. Samtage Reuters raportis ke "Novaj armiloj senditaj fare de la Okcidento igis la rusian garnizonon eĉ pli vundebla, aparte HIMARS, raketsistemo liverita fare de Usono kiun Ukrainio komencis lanĉi la lastan semajnon. La rezigno de Rusio pri la insulo estis "prognozebla". rezulto de NATO-armilliveroj al Ukrainio, diris Rob Lee de la usona Eksterpolitika Esplorinstituto[108].

Popola rezistado redakti

Ukrainiaj civiluloj aktive partoprenis en la rusia invado, volontulante por teritoriaj defendaj brigadoj, farante brulbotelojn, disdonante manĝaĵojn, konstruante barikadojn kiel ĉeĥaj erinacoj[109] kaj helpante transporti rifuĝintojn[110], helpadante la ukrainiajn armeajn fortojn per ĉiuj siaj eblaj rimedoj[111]. Respondante al voko de la transportagentejo de Ukrainio, Ukravtodor, civiluloj malmuntis aŭ modifis vojsignojn, konstruis improvizitajn barojn kaj blokis vojojn. Sociaj amaskomunikiloj raportas spontaneajn stratprotestojn kontraŭ rusiaj trupoj en okupataj teritorioj.

En kelkaj kazoj, homoj fizike blokis rusiajn armeajn veturilojn, foje devigante ilin retiriĝi[112][113]. La respondo de rusiaj soldatoj al senarma civila rezisto varias de malemo minaci manifestacianojn[114] al avertaj pafoj, aŭ rekte en la homamason[115]. Oni raportas amasajn arestojn de ukrainiaj manifestaciantoj, kaj la ukrainiaj amaskomunikiloj raportas pri devigitaj malaperoj, imitaj ekzekutoj, ostaĝoj, eksterjuĝaj ekzekutoj kaj seksa perforto faritaj de la rusia armeo[116].

Laŭ la Instituto por la Espolorado pri Milito, rusiaj okupaciadminstracioj daŭre alfrontis defiojn subpremante ukrainian rezistadon kaj trovante partiajn subtenantojn malgraŭ ĉiam pli drakonaj okupaciaj rimedoj kaj provoj subaĉeti ukrainiajn civilulojn[117].

Bildoj redakti

  • Orienta Ukrainio, 24-a de februaro 2022
  •  
    Ĥarkivo, 1-a de marto 2022
  • Ĥarkivo, 1-a de marto 2022
  •  
    Batalado en Hostomel, norde de Kievo, 4-a de marto 2022
  •  
    Liceo numero 25 en urbo Ĵitomir post rusia aviadila atako, 4-a marto 2022
  •  
    Rusia tanko detruita fare de ukrainiaj soldatoj proksime de Mariupolo, 7-a de marto 2022
  •  
    Mariupola Drama Teatrejo detruita per rusia aviadila atako, 16-a de marto 2022
  •  
    Mikolajiva regiona ŝtata administraciejo post rusia misilatako matene de la 29-a de marto 2022.
  •  
    Mortigita civilulo en aŭto verŝajne surveturita de tanko, Buĉa, 2-a de aprilo 2022
  •  
    Pafmortigitaj civiluloj en Buĉa, 3-a de aprilo 2022
  •  
    Ukrainaj artileriistoj uzantaj haŭbizon CAESAR, liveritan fare de Francio, 28-a de majo 2022
  •  
    Forigo de neeksplodita rusia bombo FAB-500, kiu estis ĵetita sur 9-etaĝan loĝkonstruaĵon en Ĥarkivo, 23-a de junio 2022.
  •  
    Kieva loĝkonstruaĵo post misilatako, 26-a de junio 2022
  • Incendio en superbazaro de Kremenĉuk post misila rusia atako, 27-a de junio 2022

Informdissendo kaj amaskomuniko redakti

La milito ankaŭ estas milito de informo por kontroli kaj gajni la publikan opinion kaj de la mondo, kaj de la ukrainianoj, kaj de la rusianoj. La plenumado de ĝusta informado renkontas misinformadon kaj disvastigon de falsnovaĵoj en sociaj retoj[118]. Kvankam misinformado venas el ambaŭ flankoj, la proporcioj kaj rimedoj multe diferencas, kaj iliaj temoj estas nesimetriaj: rusia misinformado konsistas el retoriko bazita sur reviziismo interalie celanta malstabiligi okcidentajn diskursojn eĉ pri enlandaj politikoj, kaj trovas perantojn tutmonde, kio donas al ĝi pli sisteman kaj organizitan karakteron[119]. Ukrainia misinformado celas pligrandigi la homajn dramojn, la katastrofojn, aŭ la heroecon de la rezistado per misaranĝado de la faktoj, kaj trovas internacian eĥon pelitan de publika emocio, kio estas pli amatoreca misinformado. Inter ĉi tiuj du partoj, ekzistas ankaŭ triaj partioj kiuj enmetas mistifikojn, cele al populareco aŭ humuro[120].

En la apo Telegram estas kanalo nomata Ukraine Now, kiu dissendas informojn en dek lingvoj.

La 3-an de marto, Fondumo Vikimedio publikigis deklaron dirinte ke "la Vikimedia Fondumo staras kun siaj komunumoj tutmonde defendante liberan scion antaŭ minacoj de la rusia registaro" [121].

En Rusio redakti

La 24-an de februaro, la Rusa Agentejo pri Monitorado de Komunikadoj, Roskomnadzor, devigas naciajn amaskomunikilojn, kiam kovras la konflikton en Ukrainio, "uzi informojn kaj datumojn ricevitajn nur de oficialaj rusaj fontoj"[122]. La 26-an de februaro, Roskomnadzor ordonas al dek ruslingvaj amaskomunikiloj forigi siajn publikaĵojn raportantajn civilulojn mortigitajn de la rusia armeo en Ukrainio aŭ enhavantajn la esprimojn "invado", "ofensivo" aŭ "militdeklaro"[123][124]. En Rusio, la invado estas do oficiale nomita "speciala armea operaco", ruse специальная военная операция. La 1-an de marto, du sendependaj amaskomunikiloj, akuzitaj pro elsendo de falsaj informoj, estis blokitaj: la reta televidkanalo Doĵd kaj la radiostacio Eĥo de Moskvo[125].

La 4-an de marto, Vladimir Putin subskribis leĝon unuanime aprobitan de la Dumao, kiu severe limigas sinesprimliberecon kaj aliron al informoj. La leĝo antaŭvidas ĝis 15 jarojn da malliberejo por ĉiu, kiu publikigas "malverajn informojn" pri la rusia armeo. Ĝi koncernas individuojn same kiel la rusian kaj eksterlandan amaskomunikilaron. La rusia sendependa amaskomunikilaro Znak sekve fermis sian retejon. La NRO Raportistoj sen limoj opiniis, ke la rusia gvidanto "klare metas sian landon sub glason", la vicolisto de RSF lokas Rusion en la 150-a loko el 180 ŝtatoj por gazetara libereco[126]. Pluraj aliaj rusiaj amaskomunikiloj, inkluzive de Новая газета, la ĵurnalo de la Nobel-premiito pri paco Dmitrij Muratov, anoncis la forigon aŭ modifon de sia enhavo rilata al la konflikto en Ukrainio por protekti sin kontraŭ ebla procesigo laŭ la nova leĝo [127]. La 4-an de marto, la rusiaj aŭtoritatoj blokis la socian reton Facebook kaj limigis la aliron al Tvitero[128].

La 18-an de marto, Vladimir Putin aperis unuafoje publike ekde la komenco de la invado kadre de organizado de grava mitingo-koncerto en la Luzhniki-stadiono en Moskvo, festante la okan datrevenon de la aneksado de Krimeo. Nomita de la aŭtoritatoj "Por mondo sen Naziismo" (ruse: "Zа мир без нацизма"), la evento bonvenigis 203 000 por-Kremlaj subtenantojn, inkluzive de 95 000 en la ĉirkaŭaĵo, laŭ la rusia ministrejo pri enlandaj aferoj[129].

En Eŭropa Unio redakti

La 27-an de februaro 2022, la Prezidanto de la Eŭropa Komisiono Ursula von der Leyen anoncis la malpermeson de RT-kanaloj kaj Sputnik tra la Eŭropa Unio[130].

Krizo de rifuĝintoj redakti

La milito kaŭzis gravan rifuĝan kaj humanitaran krizon ene de Eŭropo ne viditan ekde la 1990-aj Jugoslavaj Militoj[131][132]; UN priskribis ĝin kiel la plej rapide kreskantan tian krizon ekde 2-a Mondmilito[133]. Pro la daŭra armea amasiĝo en Rusio laŭ la ukrainia limo, multaj najbaraj registaroj kaj helporganizoj prepariĝis por amasa delokiĝo en la semajnoj antaŭ la invado. En decembro 2021, la ukrainia defendministro taksis ke invado povus devigi el tri ĝis kvin milionojn da homoj fuĝi de siaj hejmoj[134].

Laŭ la Alta Komisaro de la Unuiĝintaj Nacioj pri Rifuĝintoj, en la unua tago de la batalo, miloj da ukrainoj transiris la landlimon al najbaraj landoj - ĉefe Moldavio kaj Rumanio, kaj ĉirkaŭ 100 000 ukrainiaj loĝantoj fuĝis de siaj hejmoj pro la batalado. La 26-an de februaro la pollanda landlima polico anoncis, ke pli ol 46 000 homoj transpasis la landlimon. En la tria tago de la batalado, la agentejo anoncis, ke oni taksis, ke la nombro da rifuĝintoj estos 4 milionoj. Usono kaj eŭropaj landoj mobiliziĝis por la rifuĝintoj.

Ukrainianoj, estante loĝantoj de Eŭropo, ne estas postulataj havi vizon por eniri EU-teritoriojn tiel ke landoj ne povas deporti ilin al aliaj cellokoj. La leĝo permesas al ili resti ene de la unio dum 90 tagoj.

En la unua semajno de la invado, UN raportis ke pli ol miliono da rifuĝintoj fuĝis el Ukrainio; tio poste pliiĝis al pli ol 3,1 milionoj la 15-an de marto[135][136]. Plej multaj rifuĝintoj estis virinoj, infanoj, maljunuloj aŭ handikapuloj[137][138][139]. La plej multaj viraj ukrainiaj ŝtatanoj en aĝo de 18 ĝis 60 estis malpermesitaj pri elirejo de Ukrainio kadre de deviga militservo[140], krom viraj ŝtatanoj se ili respondecis pri la financa subteno de tri aŭ pli da infanoj, ununuraj patroj, aŭ estis la gepatro/kuratoro de infanoj kun handikapoj[141]. Multaj ukrainiaj viroj, inkluzive de adoleskantoj, ĉiukaze elektis resti en Ukrainio por aliĝi al la rezisto kontraŭ la rusia invado[142]. Okazis enfluo de pli ol 66.200 ukrainiaj viroj al Ukrainio, kiuj revenis de eksterlande por batali. Dua krizo de rifuĝintoj kaŭzita de la invado kaj de la subpremo de la rusia registaro estis la fuĝo de ĝis 200.000 rusiaj politikaj rifuĝintoj, al landoj kiel la baltaj ŝtatoj kaj Turkio. Kelkaj el tiuj alfrontis diskriminacion pro esti rusiano[143][144].

La 14-an de marto, BBC News, fidante je datenoj de la UN-Alta Komisiono por Rifuĝintoj, raportis ke la totala nombro de rifuĝintoj tiam superis 2,8 milionojn da homoj, la plimulto de kiuj transiris la limon al Pollando. La BBC-raporto disponigis la nombron da rifuĝintoj serĉantaj rifuĝon en specifaj landoj, deklarante ke Pollando ricevis 1.720.227 rifuĝintojn, Hungario 255.291, Slovakio 204.862, Moldavio 106.994, Rumanio 84.671 (kiel je la 8-a de marto), Rusio 131.366 kaj Belorusio 1226. La EU aktivigis la Provizoran Protektan Direktivon unuafoje en sia historio, donante al ukrainiaj rifuĝintoj la rajton vivi kaj labori en la Eŭropa Unio dum tri jaroj[145]. Turkio estis alia signifa celloko, registrante 20.550 ukrainiajn rifuĝintojn la 7-an de marto, laŭ deklaroj de la turka Enlanda Ministerio[146].

  •  
    Pola volontulo helpas rifuĝinton en la stacio de Przemyśl, 28-a de marto 2022
  •  
    Volontuloj kaj rifuĝintoj en helpocentro, Hungario, 1-a de marto 2022
  •  
    Helpocentro por rifuĝintoj en Kiŝinevo, 3-a de marto 2022

Pluraj observantoj atentigis ke ukrainaj rifuĝintoj estis bonvenigataj en Eŭropo, speciale en Pollando, dum rifuĝintoj el Afganio, Irako kaj aliaj landoj, grandparte detruitaj de eŭropaj invadoj, estis rifuzataj. La plej evidenta klarigo estas ke ukrainaj rifuĝintoj estas blankuloj kaj kristanoj dum la rifuĝintoj el Azio kaj Afriko apartenas al aliaj rasoj kaj religioj[147].

Reagoj tra la mondo redakti

Internaciaj institucioj redakti

 
Mapo de la voĉdono de la rezolucio ES-11/1. Verde: poraj voĉdonoj, flave: sindetenaj, ruĝe: kontraŭaj, blue: neesprimitaj.
  •   La 21-an de februaro 2022, la ĝenerala sekretario de UN, António Guterres, konsideras la agnoskon de la separismaj respublikoj fare de Moskvo kiel "malobservo de la teritoria integreco kaj suvereneco de Ukrainio". Ĝi estas "nekongrua kun la principoj de la Ĉarto de Unuiĝintaj Nacioj"[148]. La 25-an de februaro 2022, la projekto de rezolucio konsiderata de la Sekureca Konsilio de UN kondamnanta la rusian armean atakon en Ukrainio kaj postulanta tujan retiriĝon de rusiaj trupoj, estas malakceptita ĉar Rusio uzis sian rajton vetoi. La 27-an de februaro 2022, la Sekureca Konsilio adoptis rezolucion 2623 (2022) por kunvoki urĝan specialan sesion de la Ĝenerala Asembleo, por esplori la situacion en Ukrainio: bezonante nur plimulton de naŭ voĉoj, sen ebleco de vetoo, la Konsilio adoptis la rezolucion per 11 favoraj voĉoj, unu kontraŭvoĉdono (Rusio), kun la sindetenoj de Hindio, Ĉinio kaj Unuiĝintaj Arabaj Emirlandoj. Ĝis la 28-a de februaro 2022, okazis nur 11 krizaj specialaj sesioj en la historio de UN[149]. La 2-an de marto 2022, la Ĝenerala Asembleo de Unuiĝintaj Nacioj voĉdonis pri rezolucio kiu "postulas al Rusio tuje ĉesi uzi forton kontraŭ Ukrainio" kaj ke ĝi "retiru tuje, tute kaj senkondiĉe ĉiujn siajn militfortojn". La teksto ankaŭ "bedaŭras" "en la plej fortaj terminoj la agreson de Rusio kontraŭ Ukrainio" kaj asertas "sian alligitecon al suvereneco, sendependeco, unueco kaj teritoria integreco" de Ukrainio. 141 landoj voĉdonis favore al la rezolucio, 5 kontraŭe, 35 sindetenis. La kvin kontraŭintaj landoj estas Rusio, Belorusio, Nord-Koreio, Sirio kaj Eritreo[150].
  •   La ĝenerala sekretario de NATO Jens Stoltenberg diris, ke la armea alianco daŭre sendos armilojn al Ukrainio, inkluzive de aerdefendaj sistemoj. Krome, la ebleco ke Finnlando kaj Svedio aliĝo al NATO estis levita, kondukante al minacoj de "politikaj kaj armeaj sekvoj" de Kremlo.
  •   La Organizaĵo pri Ekonomiaj Kunlaboro kaj Evoluigo anoncis, ke ĝi oficiale malakceptas la peton de Rusio aliĝi al la organizo.
  •   La Konsilio de Eŭropo suspendis la partoprenon de Rusio en la organizaĵo ekde la 25-a de februaro[151].

Ŝtatoj redakti

Afriko redakti

  •   La prezidanto de la Afrika Unio Macky Sall kaj Komisiona Prezidanto Moussa Faki urĝas ambaŭ partiojn tuj starigi batalhalton kaj malfermi politikajn intertraktadojn senprokraste sub la egido de Unuiĝintaj Nacioj[152].
  •   La libia ministro pri eksteraj aferoj Najla Mangoush kondamnis la rusian armean intervenon en Ukrainio kiel malobservon de internacia juro kaj alvokis Moskvon "al trankvilo kaj retiriĝo el la lando"[153]
  •   La sudafrika prezidanto Cyril Ramaphosa postulis mediacion inter la du partioj sub la egido de la Sekureca Konsilio de Unuiĝintaj Nacioj[152].

Ameriko redakti

  •   La prezidanto de Brazilo Jair Bolsonaro diris, ke Brazilo "daŭros neŭtralece" kaj ne "aliĝos flanken" koncerne la rusian invadon de Ukrainio. Li precizigis: "Ni helpos laŭ niaj eblecoj en la serĉado de solvo. Ni volas pacon, sed ni ne volas alporti konsekvencojn ĉi tien."[154]
  •   La prezidanto de Usono Joe Biden denuncis la 24-an de februaro "nepravigeblan atakon pri kiu respondecas nur Moskvo"[155].
  •   La prezidanto de Venezuelo Nicolas Maduro, kies lando aĉetadas armilojn de Rusio, subtenas Rusion, dirinte "Venezuelo estas kun Putin, ĝi estas kun Rusio".[156]

Azio redakti

  •   La ĉefministro de Barato Narendra Modi postulis tujan finon de perforto en Ukrainio dum telefonvoko kun Vladimir Putin la 24-an de februaro. La barata registaro, aliflanke, sindetenis de prenado de starpunkto pri la afero[157].
  •   La ĉina ambasadoro ĉe Unuiĝintaj Nacioj Zhang Jun la 24-an de februaro urĝis ĉiujn partiojn ekzerci sinregon kaj eviti eskaladiĝon de streĉitecoj, kaj diris al la Sekureca Konsilio de UN, ke la eliro al paca solvo ne estas tute fermita kaj ne devus esti tia[158]. Ĉinio ne prenas oficialan pozicion, sed ekskludas la uzon de la termino "invado" kaj kontentas sekvi la situacion kiel indikis Hua Chunying, proparolanto de la ĉina Ministerio pri Eksteraj Aferoj[159].
  •   La ministro pri eksteraj aferoj de Irano Hossein Amir Abdollahian juĝis ke "la ukrainia krizo havas siajn radikojn en provokoj de NATO" sed "ne [konsideras] militon kiel solvon"[160]
  •   Jair Lapid, ministro pri eksteraj aferoj de Israelo deklaris ke "estas ankoraŭ tempo por ĉesi kaj reveni al la intertrakta tablo"[161].
  •   La ĉefministro de Japanio Fumio Kiŝida anoncis al ĵurnalistoj: "Ĉi tiu invado de Rusio skuis la fundamentojn de la internacia ordo [...]". La ĉefministro aldonis, ke Japanio "forte denuncas Rusion kaj kunlaboros kun la internacia komunumo, inkluzive de Usono, por tuj respondi al la krizo", kaj ke li imagas pluajn sankciojn kontraŭ Rusio.[162]
  •   La prezidanto de Turkio Recep Tayyip Erdoğan asertis "(rifuzi) ĉi tiun neakcepteblan operacon" kiun li priskribis kiel "baton al regiona paco kaj stabileco"[163]
  •   La siria prezidanto Baŝar al-Asad salutis la rusian invadon kiel "korekton de historio" kaj akuzis okcidentajn naciojn uzi "malpurajn metodojn por subteni teroristojn en Sirio kaj naziojn en Ukrainio".

Eŭropo redakti

 
La Brandenburga Pordego en Berlino estas prilumita kun la koloroj de la ukrainia flago kiel signo de solidareco
  •   La 25-an de februaro, Josep Borrell, vicprezidanto de la Eŭropa Komisiono publikigis gazetan artikolon, en kiu li deklaris: La amplekso de la invado montras, ke la intenco de Vladimir Putin estas okupi la landon, detrui demokration kaj instali marionetan registaron en Kievo. Do temas pri la supervivo de Ukrainio kiel sendependa ŝtato: tre grava minaco al eŭropa sekureco. La sekurecaj zorgoj esprimitaj de Rusio estis klare preteksto celanta antaŭ ĉio protekti la rusian reĝimon kontraŭ demokratia kontaĝo. Kio klarigas tiun ĉi agreson ja estas nek la defendo de ruslingvaj malplimultoj, nek la eventuala membreco de Ukrainio en NATO, nek la imagita disvastigo de nukleaj armiloj ĉe la landlimoj de Rusio. La kerno de la afero kuŝas en la ĉiam pli aŭtoritata naturo de la reĝimo de Vladimir Putin, en lia profunda konvinko ke la etendo de libereco kaj demokratio al liaj limoj prezentus ekzistecan minacon al lia potenco. Estas por li fajfi la finon de la demokratia paŭzo de Ukrainio, ja antaŭpripensita ago.[164]. Unuafoje en sia historio, Eŭropa Unio decidis propranome havigi armilojn al militanta lando, ĉi-foje al Ukrainio kadre de la rusia invado[165].
  •   La Prezidanto de la Franca Respubliko, Emmanuel Macron, en Tvitero kondamnis la rusian agadon nome de Francio kaj esprimis sian solidarecon kun Ukrainio[166]. La saman tagon, li alparolis la francojn en televido, priskribante tiun invadon kiel "la plej gravan atakon kontraŭ paco kaj stabileco en Eŭropo dum jardekoj". Li opinias, ke "ni faris ĉion por eviti (militon), ĝi estas tie, kaj ni estas pretaj" kaj certigas, ke "ni respondos sen malforteco kaj kun memregemo" al tiu ĉi militakto kiu havos "profundajn sekvojn, daŭrantajn efikojn al niaj vivoj”. Ĝi ankaŭ elvokas la revenon de la "fantomoj de la pasinteco"[167].
  •   La 24-an de februaro, la germana kanceliero Olaf Scholz kondamnis la rusiajn agojn deklarante precipe, ke temas pri "okulfrapa malobservo" de internaciaj rajtoj[166]. La eksa kanceliero Angela Merkel akuzis Rusion pri agreso kontraŭ Ukrainio. La 27-an de februaro 2022, la milito en Ukrainio decidigis la germanan kancelieron, ion kio ĝis tiam Germanio neniam akceptis, anoncante "grandan kreskon de la elspezo de Bundeswehr" kaj tial tute rekonsiderante sian militan kaj eksterlandan politikon[168].
  •   La ĉefministro de Grekio Kiriakos Mitsotakis nomis la rusian invadon "okulfrapa kaj neprovokita malobservo de internacia juro" kaj "provo revizii historion per armita forto"[169]
  •   Por la unua fojo ekde la Viena Kongreso en 1815, la Svisa Federacia Konsilio sciigis ke ĝi malobservas sian neŭtralecon kaj trudos sankciojn al rusiaj firmaoj kaj oligarkoj[170].
  •   Britia ĉefministro Boris Johnson diris la 24-an de februaro, ke rusia prezidanto Vladimir Putin "elektis la vojon de sangoverŝado kaj detruo lanĉante ĉi tiun senprovokan atakon"[166]. Li promesis "ekskludi rusiajn bankojn de la britia financa sistemo"[171].

Oceanio redakti

Internaciaj organizaĵoj redakti

La Internacia Olimpika Komitato unue instigis "ĉiujn internaciajn sportfederaciojn prokrasti aŭ nuligi siajn sportajn aranĝojn nuntempe planitajn en Rusio aŭ Belorusio" kaj "ne montri la rusian aŭ belorusian nacian flagon kaj ne ludi la rusian aŭ belorusian himnon en la kadro de internaciaj sporteventoj ". Poste, la 28-an de februaro, la IOK instigis ilin malpermesi rusiajn kaj belorusiajn atletojn kaj oficialulojn dum ĉiuj iliaj internaciaj konkursoj, kaj prenis klaran pozicion por Ukrainio kaj ĝia "olimpika komunumo", kio estis historia decido por la laŭzana institucio, kiu ĝis tiam, dum sia tuta historio, konservis striktan politikan neŭtralecon.

La du internaciaj futbalaj federacioj UEFA kaj FIFA, la eŭropa kaj la monda, decidis kune la 28-an de februaro suspendi la rusiajn klubojn kaj la nacian teamon de ĉia konkurso "ĝis nova avizo", kio fakte kondukas al ĝia nepartopreno en la finaj matĉoj por la kvalifiko por la Monda Pokalo 2022 kaj sekve ĝia foresto de la konkurso, kiu okazos en Kataro[173]

La 25-an de februaro, Formula One Group sciigas la nuligon de la 2022-a rusia Grandpremio[174], antaŭ rompi ĝian kontrakton kun la Grandpremio-reklamanto, signifante ke dum la venontaj jaroj ĝi ne plu ĉeestos en Rusio[175].

La Internacia Federacio de Ĵudo anoncis, ke ĝi decidis rifuzi al la rusia prezidanto Vladimir Putin la titolon de honora prezidanto de la organizo, kiun li ricevis en 2010.

La reguliga organo de la Eŭropa Radio kaj Televido Unio decidis suspendi Rusion de Eŭrovision 2022.

Esperanto-asocioj redakti

Epizodo de podkasto Kern.punkto pri la invado. Reago en la unuaj tagoj de la invado.

UEA faris deklaron pri la milito kiu vokis por paco sed substrekis ke "UEA ne prenas politikajn poziciojn" kaj ne menciis la nomojn de Ukrainio aŭ Rusio.[176]

TEJO deklaris ke "kiel organizo dediĉita al libereco kaj la respekto de homaj rajtoj, TEJO kondamnas la invadon de Ukrainio iniciatitan de la registaro de Rusio."[177]

Kvar eks-prezidantoj de la Rusia Esperantista Unio sendis deklaron al Libera Folio protestante kontraŭ la milito.[178] Sed post unu tago, ili forstrekis kelkajn frazojn kiuj kritikis la rusian registaron el la deklaro[179] kaj pro ilia peto Libera Folio kaŝis la artikolon. La prezidanto de la Rusia Esperantista Unio, Aleksandr Lebedev deklaris, ke ilia opinio reprezentas nek REU nek ĝian membraron, kiu laŭ li, havas la malan opinion. Li diris, ke li "plene kaj senkondiĉe subtenas la specialan operacon de la rusia armeo, kiu okazas nun en Ukrainio" kaj se REU deklarus kontraŭ la milito, li demisius kaj batalus por nuligi la deklaron.[180]

SAT nuligis sian planitan kongreson en Moskvo kaj deklaris: "Ni kondamnas la teruran agreson de la nuntempa registaro en Rusio kontraŭ la ukraina popolo."[181]

E@I anoncis ke ĝi "forte kondamnas la nunan agreson de Rusio en Ukrainio. Ĝi estas nepravigebla krimo".[182]

La Internacia Jurista Esperanto-Asocio anoncis ke ĝi: "kondamnas la ĵusan agreson realigitan de Rusio kontraŭ Ukrainio, ĉar ĉi tiu agado tute ne kongruas kun la principoj de Unuiĝintaj Nacioj".[183]

La Silezia Esperanto-Asocio diris ke "ni, kiel paciga organizaĵo, devas kategorie kondamni agadon de Vladimiro Vladimiroviĉ Putin, kiu, senkaŭze, komencis batalon kontraŭ sendependa Ukrainio."[184]

Grupo de esperantistaj artistoj, inkluzive Georgo Handzlik, JoMo, Martin Wiese, Ĵomart kaj Nataŝa, Kajto kaj La Perdita Generacio faris komunan filmeton por denunci la militon.[185]

Esperanto-Ligo en Israelo diris ke "Ni konstatas, ke ju pli longe daŭras la milito, des pli grandaj kaj kruelaj estas la damaĝo kaj la krimoj kontraŭ la civila loĝantaro. Tial ankaŭ ni vokas al ĉesigo de la milito kiel eble plej rapide." [186]

La Senato de la Esperanta Civito unuanime aprobis deklaron laŭ kiu ĝi decidas "firme malaprobi la konduton de la rusia registaro kaj esprimi solidarecon al la viktimoj en Ukrainio kaj al la disidentoj en Rusio".[187]

Firmaoj redakti

La 26-an de februaro, la firmaestro de Tesla kaj SpaceX Elon Musk anoncis, ke li aktivigis la Starlink-reton super Ukrainio, tiel liverante altrapidan interreton al la lando kaj malfaciligante ĝin por rusiaj ciberatakoj. Ĝi ankaŭ klarigis, ke pli da terminaloj estas ekspeditaj.

Multaj ĉiuspeciaj tutmondaj firmaoj deklaris, ke ili ĉesigas siajn aktivaĵojn rilate al Rusio kaj Belorusio, ekzemple BP[188] kaj Shell[189], Airbus kaj Boeing[190], Disney, Paramount Global, Sony, kaj Warner[191][192], Mastercard kaj Visacard[193], Honda, Mazda[194], Toyota[195], BMW, Mercedes-Benz, Volkswagen, kaj Volvo[196], Dell[197], IKEA[198] ktp. Eĉ la kompanio de alkoholaĵoj Diageo, la fabrikanto de vodko Smirnoff kaj Guinness, haltigis eksportaĵojn al Ukrainio kaj Rusio [199].

Kontraŭmilitaj protestoj redakti

Protestoj en Rusio redakti

Vidu ankaŭ: Blanka-blua-blanka flago
 
Manifestacianoj en Moskvo, 24 februaro 2022

Protestoj kaj manifestacioj en Rusio estis renkontitaj kun amasarestoj kaj pliigita amaskomunikila cenzuro [200]. Laŭ Le Monde, la 21-an de februaro, la opinio de la loĝantaro de Moskvo, estis markita de granda indiferenteco, kiu tendencis al "subteno sen granda entuziasmo"[201] al la prezidento Putin. Vespere de la 24-a de februaro okazis manifestacioj kontraŭ la milito en kvindek tri rusiaj urboj[202]. En la placo Puŝkin en Moskvo kolektiĝis kelkmil homoj, kaj mil en Sankt-Peterburgo[203]. La rusia polico arestis minimume 1 700 el ili, pro tio, ke tiuj manifestacioj estis kontraŭleĝaj. La 26-an de februaro 2022, 3 000 rusiaj manifestaciantoj estis arestitaj[204].

Rusiaj famuloj ekparolis: la 24-an de februaro, kantistoj Valerij Meladze kaj Sergej Lazarev, same kiel la internacia futbalisto Fjodor Smolov publikigas mesaĝon por la fino de la milito en sia socia reto[202].

La opozicia gazeto Novaja Gazeta de la Nobel-premio pri paco Dmitrij Muratov prenis starpunkton kontraŭ la milito kaj publikigis sian numeron en la rusa kaj ukraina[205]. La 25-an de februaro 664 rusiaj sciencistoj publikigis rubrikon en kiu ili postulis tujan ĉesigon de ĉiuj militagoj direktitaj kontraŭ Ukrainio, asertante: "Ni, rusiaj sciencaj esploristoj kaj ĵurnalistoj, esprimas ĉi tie nian fortan proteston kontraŭ la militagoj lanĉitaj de la armitaj fortoj de nia lando sur la teritorio de Ukrainio. Ĉi tiu fatala decido kaŭzos la morton de tre granda nombro da homoj. Ĝi subfosas la fundamentojn de la kolektiva sekureca sistemo. La respondeco por komenci ĉi tiun novan militon en Eŭropo kuŝas tute sur Rusio. Ĉi tiu milito ne havas racian pravigon. Provoj manipuli la situacion en la Donbaso kaj uzi ĝin kiel pretekston por lanĉi militajn operacojn trompas absolute neniun. Estas evidente, ke Ukrainio ne prezentas minacon al nia lando. La milito kontraŭ ĝi estas maljusta kaj absurda."[206]

La 3-an de marto, manifestacioj kontraŭ la rusia ofensivo daŭre okazis en ĉefaj rusiaj urboj malgraŭ la multnombraj arestoj (ĉirkaŭ 6 400 arestitoj). La manifestacioj estas organizitaj per ĉifritaj kaj necenzuritaj tujmesaĝiloj en Interreto, kiel Telegramo aŭ Signal. La firmaego Lukoil, la dua plej granda naftokompanio de Rusio, "senrezerve" kondamnis la invadon de Ukrainio[207].

La 14-an de marto, en rusia ŝtata televida kanalo, en elsendo pri la invado de Rusio en Ukrainion, televida ĵurnalistino Marina Ovsjannikova aperis kun afiŝo: "Ne al la milito, ĉesigu la militon, ne kredu la propagandon, jen oni mensogas al vi, rusoj estas kontraŭ milito". Kelkajn sekundojn poste la elsendo estis ĉesigita[208].

La 16-an de marto, Olga Smirnova, ĉefa baletistino de la Bolŝoj, anoncis, ke ŝi forlasas Rusion al la Nacia Baleto de Nederlando: "Neniam mi pensis, ke mi hontus pri Rusio"[209][210].

Protestoj ekster Rusio redakti

Protestoj en subteno de Ukrainio estis okazigitaj tutmonde[211][212]. Ekzemple, en Prago, ĉirkaŭ 80 000 homoj protestis en Venceslaa Placo[213]. La 26-an de februaro, pluraj kamionistoj de la Liberec-konvojoj en Ĉikago protestis solidarece kun Ukrainio, kontraŭ la invado[214]. La 27an de februaro, pli ol 100,000 homoj kolektiĝis en Berlino por protesti kontraŭ la invado de Rusio[215]. Dum la Belorusia konstitucia referendumo en 2022, manifestacianoj en Minsko kantis "Ne al milito" ĉe balotejoj[216]. La 28an de februaro, anstataŭ la tradicia Kolonja Karnavala parado, pli ol 250,000 homoj (anstataŭ la antaŭviditaj 30,000) kolektiĝis en Kolonjo en pacmarŝo por protesti kontraŭ la rusia invado[217]. Same kiel la protestoj, ekzistis ankaŭ raportitaj kazoj de kontraŭ-rusa sento kaj diskriminacio kontraŭ la rusa diasporo kaj ruslingvaj enmigrintoj de post-sovetiaj ŝtatoj kiel rezulto de la milito[218][219][220].

Sankcioj redakti

Okcidentaj landoj kaj aliaj (Japanio, Sudkoreio, Tajvano, Aŭstralio) estis trudintaj limigitajn sankciojn al Rusio kiam ĝi rekonis la sendependecon de Donbaso. Kun la komenco de atakoj la 24an de februaro, granda nombro da aliaj landoj komencis apliki sankciojn kun la celo kripligi la rusan ekonomion. La sankcioj estis vastaj, celantaj individuojn, bankojn, entreprenojn, monajn interŝanĝojn, banktranspagojn, eksportadojn kaj importadojn[221][222][223].

La sankcioj inkludis fortranĉi gravajn rusajn bankojn de SWIFT, la tutmonda mesaĝreto por internaciaj pagoj, kvankam ekzistus ankoraŭ limigita alirebleco por certigi la daŭran kapablon pagi por gassendaĵoj[224]. La 27-an de februaro, en komuna agado, Eŭropa Unio, Unuiĝinta Reĝlando, Usono kaj Kanado anoncis, ke ili malebligos al la Centra Banko de Rusia Federacio uzi siajn havaĵojn eksterlande[225], kiu tenas 630 miliardojn da usonaj dolaroj en valutaj rezervoj[226], por malhelpi ĝin kompensadi la efikojn de sankcioj[227][228] kaj implikis la Nord Stream gasdukton[229]. Antaŭ la 1-a de marto, la totalsumo de rusaj aktivaĵoj frostigitaj per sankcioj sumiĝis al mil miliardoj da usonaj dolaroj[230].

Gravaj multnaciaj kompanioj, de Apple ĝis Ikea, ExxonMobil, General Motors, memdecidis apliki sankciojn al Rusio, agante kiel internaciaj leĝdevigantoj nome de ŝtatoj. Ukrainaj kaj okcidentaj registaroj eksplicite instigis la tutmondan privatan sektoron por helpi konfirmi internacian juron, kaj la EU, UK kaj Aŭstralio ankaŭ alvokis sur tutmondaj ciferecaj platformoj forigi por-rusan propagandon. Multnaciaj kompanioj retiriĝis de Rusio por plenumi sankciojn kaj komercajn limigojn truditaj de hejmŝtatoj, sed ankaŭ memvole, preter tio, kio estis postulata de leĝo, por eviti la ekonomiajn kaj reputaciajn riskojn asociitajn kun konservado de komercaj ligoj kun Rusio[231][232].

Pluraj landoj kiuj estas historie neŭtralaj, kiel Svislando kaj Singapuro[233][234], enkondukis sankciojn[235][236]. Kelkaj landoj ankaŭ aplikis sankciojn al Belorusiaj organizaĵoj kaj individuoj, kiel ekzemple prezidanto Aleksandro Lukaŝenko, pro implikiĝo de Belorusio en la invado[237].

Sekvante sankciojn kaj kritikojn de iliaj rilatoj kun rusia komerco, bojkotmovado komenciĝis kaj multaj firmaoj kaj organizaĵoj elektis forlasi rusiajn aŭ belorusiajn merkatojn libervole. La bojkotoj influis multajn konsumvarojn, distron, edukadon, teknologion kaj sportajn organizojn[238].

Usono starigis eksportkontroladojn, limigis rusian aliron al altteknologiaj komponentoj, kaj aparataraj kaj programaraj, faritaj per iuj partoj aŭ intelekta propraĵo de Usono. La sankcio postulis, ke iu ajn persono aŭ firmao, kiu volis vendi teknologion, duonkonduktaĵojn, ĉifradan programaron, laserojn aŭ sensilojn al Rusio, petu licencon, kiu defaŭlte estas rifuzita. La sankcioj pritemis la ŝipkonstruadon, aerokosmon, kaj defendindustriojn[239].

Kiel efiko de la sankcioj, rusiaj elitoj translokis financojn kun centoj da milionoj da dolaroj de sankciantaj landoj, kiel la Unuiĝinta Reĝlando kaj Svislando, al landoj kiuj ne trudis sankciojn, kiel la Unuiĝintaj Arabaj Emirlandoj[240].

Moldavio ankaŭ enkondukis sankciojn kontraŭ Rusio.[241]

Rusofobio redakti

La milito estigis ondon de rusofobio, speciale en Eŭropo, kie pluraj rusiaj civitanoj, eĉ delonge loĝantaj eksterlande, estis insultataj, iliaj posedaĵoj damaĝataj, rusiaj kultaj eventoj nuligataj, ĉio rilata al Rusio kaj la rusoj bojkotata ktp. Tio koncernis ĉiujn rusparolantojn, sendepende de ilia etna aparteno kaj politikaj vidpunktoj[242].

Iuj eŭropaj intelektuloj rezistis tiun ĉi ondon de ksenofobio, argumentante ke ĝi baziĝas sur la sama etnocentrismo kiel ĉiuj aliaj formoj de ksenofobio.

 
„ Postoj, že v samotnej kultúrnej DNA Rusov je niečo toxické, má podľa mňa nebezpečne blízko k etnocentrizmu. Latentne to v sebe obsahuje predpoklad, že niektoré civilizácie v sebe majú predispozície pre demokraciu a iné nie. Aj ja som čítal Huntingtona, ale v čase, keď bol v Španielsku Franco, v Taliansku Mussolini, v Nemecku Hitler, na Slovensku Tiso, v Maďarsku Horthy, v Chorvátsku Pavelič atď., mohol niekto rovnako „legitímne“ písať o európskej neschopnosti žiť v demokracii a o toxickosti našej kultúry, ktorá bola dobrá len na to, aby zavliekla svet do dvoch svetových vojen a predtým ešte vykonala na iných kontinentoch niekoľko príšerných genocíd. ” „ Por mi la pozicio argumentanta ke estas io toksa en ĉiu vere kultura DNA de la rusoj estas danĝere proksima al etnocentrismo. Tio latente implicas ke certaj civilizoj havas antaŭkondiĉojn por demokratio dum la aliaj ne. Sed kiam Franco estis gvidanta Hispanion kaj Mussolini Italion, Hitler Germanion, Tiso Slovakion, Horthy Hungarion kaj Pavelić Kroation, iu povus havi “legitimon” verki pri la eŭropa malebleco vivi demokratie, same kiel pri la “tokseco” de nia kulturo kiu taŭgis nur por engaĝi la mondon en du mondmilitojn kaj antaŭ tio fari kelkajn terurajn genocidojn en aliaj kontinentoj. ”
— Daniel Majling, slovaka verkisto, Intervjuo al Tutmondaj Voĉoj[243]

Negocoj al batalhalto redakti

La unua raŭndo de intertraktadoj komenciĝis en Belorusio la 28-an de februaro. La 3-an de marto okazis alia interparolo, kiu rezultigis provizoran interkonsenton por establi vojojn por evakuado de civiluloj kaj provizi humanitaran helpon.

Bibliografio redakti

Kalle Kniivilä, Lando kiu vekiĝis, Rakontoj el Ukrainio. eld. Mondial 2023, 169 paĝoj, ISBN 9781595694522. Krom en Esperanto, ankaŭ havebla en la lingvoj finna kaj sveda.

Vidu ankaŭ redakti

Eksteraj ligiloj redakti

Referencoj redakti

  1. ↑ Russia Positioning Helicopters, in Possible Sign of Ukraine Plans (arkivo) The New York Times, 10-a de januaro 2022
  2. ↑ Citing U.S. Intelligence, Biden Says Putin Has Decided to Invade Ukraine (arkivo) The New York Times, 18-a de januaro 2022
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 The military balance 2021. Abingdon, Oxon: International Institute for Strategic Studies. 2021. ISBN 978-1-03-201227-8.
  4. ↑ Ukraine crisis: 20,000 foreign volunteers in Ukraine to fight Russians, says foreign minister arkivo South China Morning Post, 7-a de marto 2022
  5. ↑ "War in Ukraine. Total combat losses of the Russian forces for day 747" Ukrainska Pravda, 12-a de marto 2024
  6. ↑ "Latest Defence Intelligence update on the situation in Ukraine – 03 March 2024." UK Ministry of Defence, 3-a de marto 2024
  7. ↑ "U.S. intelligence assesses Ukraine war has cost Russia 315,000 casualties -source" Reuters, 13-a de decembro 2023
  8. ↑ Russian army says 1,351 soldiers killed in Ukraine Al Arabia, 25-a de marto 2022
  9. ↑ "31,000 Ukrainian troops killed since the start of Russia’s full-scale invasion, Zelenskyy says" The Associated Press, 25-a de februaro 2024
  10. ↑ Troop Deaths and Injuries in Ukraine War Near 500,000, U.S. Officials Say New York Times, 13-a de aŭgusto 2023
  11. ↑ "Ukrainian army loses 444,000 troops during military operation — Shoigu " TASS, 27-a de februaro 2024
  12. ↑ Putin reconoce la independencia de Donetsk y Lugansk, despliega al Ejército en la zona y la UE amenaza con sanciones, Público, 21a februaro 2022, alirita la 26an de februaro 2022.
  13. ↑ Alberto Sicilia, La guerra llega a las calles de Kiev, Público, 26a februaro 2022, alirita la 26an de februaro 2022.
  14. ↑ Dawid Kozub, Poloj malfermas siajn hejmojn kaj korojn, Monato 2022/06, p.11
  15. ↑ 'Humanitarian catastrophe' unfolding in Chernihiv as Russian forces target food storage, thousands flee.
  16. ↑ Guerre en Ukraine: un énorme élan de solidarité s’organise (Milito en Ukrainio: grandega solidareco estas organizita) France3 régions, 28-a de februaro 2022
  17. ↑ Yost David, «The Budapest memorandum and Russia's Intervention in Ukraine», Mémorandum (arkivo), majo 2015
  18. ↑ Bush-Putin row grows as pact pushes east (arkivo) The Guardian, 2-a de aprilo 2008
  19. ↑ Un an après sa fuite d'Ukraine, l'ancien président Ianoukovitch toujours porté disparu[rompita ligilo] (arkivo) Le Point, 20-a de februaro 2015
  20. ↑ Ukraine parliament removes Yanukovich, who flees Kiev in "coup" (arkivo) Reuters, 22-a de februaro 2014
  21. ↑ Senior Official Warns Security Council of Dangerous Escalation in Ukraine, Citing ‘Deeply Alarming Reports of Russian Military Involvement (arkivo UN.org, 28-a de aŭgusto 2014
  22. ↑ Margaux Otter, «Ukraine: pourquoi la Russie souhaite la fin de l’expansion de l’Otan en Europe de l’Est» (arkivo) L'Obs, 7-a de februaro 2022
  23. ↑ Vladimir Poutine, «On the Historical Unity of Russians and Ukrainians» (arkivo), en.kremlin.ru, 12-a de julio 2021
  24. ↑ Timothy Snyder, «How to think about war in Ukraine» (arkivo
  25. ↑ Edward Lucas, «Why Putin’s history essay requires a rewrite» (arkivo) The Times, 20-a de decembro 2020
  26. ↑ Andrew Roth, «Putin's Ukraine rhetoric driven by distorted view of neighbour» (arkivo), The Guardian, 7-a de decembro 2021
  27. ↑ Peter Dickinson, Melinda Haring, Danylo Lubkivsky, Alexander Motyl, Brian Whitmore, Oleksiy Goncharenko, Yevhen Fedchenko, Brian Bonner et Taras Kuzio, «Putin's new Ukraine essay reveals imperial ambitions» (arkivo) Atlantic Council, 15-a de julio 2021
  28. ↑ Andrew Wilson, «Russia and Ukraine: 'One People' as Putin Claims?», arkivo, , Royal United Services Institute, 23-a de decembro 2021
  29. ↑ Putin wants to destroy Ukraine and restore Soviet Union, says Yatseniuk( arkivo) The Guardian, 26-a de fabruaro 2022
  30. ↑ Vladimir Putin: The rebuilding of ‘Soviet’ Russia (arkivo, BBC, 28-a de marto 2014
  31. ↑ Putin wants to reestablish the Russian empire. Can NATO stop him without war? (arkivo The Philadelphia Inquirer, 11-a de januaro 2022
  32. ↑ Lithuanian president: Russia’s attempts to create ‘zones of influence’ will not be tolerated (arkivo), lrt.com, 20-a de decembro 2021
  33. ↑ In push for equal NATO status, Poland asks for flashpoint troops (arkivo) reuters.com, 20-a de junio 2016
  34. ↑ 34,0 34,1 34,2 (ru) Isaac Chotiner, Почему джон миршаймер обвиняет сша в кризисе на украине? Arkivigite je 2022-04-27 per la retarkivo Wayback Machine (Kial John Mearsheimer kulpigas Usonon pri la krizo en Ukrainio?), Geopolitika.ru, la 7-an de marto 2022.
  35. ↑ Guerre en Ukraine: "Ce conflit prend l'Otan pour prétexte" (arkivo La Nouvelle République, 24-a de Februaro 2022
  36. ↑ (en) John Mearsheimer, Why is Ukraine the West's Fault? (Kial Ukrainio estas la kulpo de la Okcidento. La kaŭzo kaj konsekvencoj de la ukraina konflikto), YouTube, la 25-an de septembro 2015
  37. ↑ 37,0 37,1 (en, uk, ru) Statement of the Global Coalition for Language Rights on the Conflict in Ukraine (Deklaro de la Tutmonda Koalicio por Lingvaj Rajtoj pri la Konflikto en Ukrainio), Global Coalition for Language Rights, la 3-an de marto 2022.
  38. ↑ (en) John J. Mearsheimer. The Case for a Ukrainian Nuclear Deterrent, ISSN 0015-7120.
  39. ↑ (en) Should Ukraine Have Gotten Rid of Its Cold War Nukes? | Analysis | NTI. www.nti.org,
  40. ↑ (en) John J. Mearsheimer. Why the Ukraine Crisis Is the West's Fault (Kial la ukrainia krizo estas kulpo de Okcidento) ISSN 0015-7120 .
  41. ↑ Comment le scénario d’une invasion russe en Ukraine a divisé les services secrets occidentaux dès l’automne (arkivo) Le Monde, 4-a de marto 2022
  42. ↑ Russian forces arrive in Belarus for joint military drills (arkivo) Reuters, 17-a de januaro 2022
  43. ↑ L'article à lire pour comprendre les tensions entre l'Ukraine et la Russie (arkivo) France TV Info, 21-a de januaro 2022
  44. ↑ Crise en Ukraine : les scénarios d'une éventuelle invasion russe (arkivo) Les Echos, 11-a de februaro 2022
  45. ↑ La Russie prétend poursuivre son retrait militaire de Crimée, les Occidentaux pas convaincus[rompita ligilo] (arkivo) Libération, 17-a de februaro 2022
  46. ↑ Poutine ou la dangereuse négation de l’identité ukrainienne (arkivo) France Inter, 23-a de februaro 2022
  47. ↑ Подписание документов о признании Донецкой и Луганской народных республик, Prezidenteco de Rusio, 21-a de februaro 2022
  48. ↑ Обращение Президента Российской Федерации, Prezidenteco de Rusio, 21-a de februaro 2022
  49. ↑ Обращение Президента Российской Федерации, Prezidenteco de Rusio, 24-a de februaro 2022
  50. ↑ Путин объявил о специальной военной операции в Донбассе RBC, 24-a de februaro 2022
  51. ↑ Russian Offensive Campaign Assessment, March 4 (arkivo) Institue for the study of war, 4-a de marto 2022
  52. ↑ After temporary cease-fires break down, Putin threatens Ukraine’s government (arkivo) The Washington Post, 5-a de marto 2022
  53. ↑ 'A family died... in front of my eyes': Civilians killed as Russian military strike hits evacuation route in Kyiv suburb (arkivo), CNN, 7-a de marto 2022
  54. ↑ "Irpin can't be bought, Irpin fights": Mayor refuses Russian demand to surrender (arkivo) CNN, 8-a de marto 2022
  55. ↑ Russia’s war for Ukraine could be headed toward stalemate (arkivo) The Washington Post, 24-a de marto 2022
  56. ↑ Russia, Failing to Achieve Early Victory in Ukraine, Is Seen Shifting to ‘Plan B’ (arkivo) The Wall Street Journak, 20-a de marto 2022
  57. ↑ UK sanctions 65 more individuals and entities – as it happened (arkivo), The Guardian, 26-a de marto 2022
  58. ↑ Offensive russe : toute la région de Kiev a été «libérée», annoncent les autorités ukrainiennes Arkivigite je 2013-07-11 per la retarkivo Wayback Machine (arkivo), Le Parisien, 2-a de aprilo 2022
  59. ↑ « Ukraine war latest: Ukraine says it has retaken entire Kyiv region » (arkivo) BBC News, 2-a de aprilo 2022
  60. ↑ 60,0 60,1 Offensive russe : toute la région de Kiev a été «libérée», annoncent les autorités ukrainiennes (arkivo) Le Parisien, 2-a de aprilo 2022
  61. ↑ Russia ‘failed to take Kyiv’, Ukraine’s capital was ‘key objective’, Pentagon says (arkivo) The Independant, 30-a de marto 2022
  62. ↑ In villages near Kyiv, how Ukraine has kept Russia's army at bay (arkivo) Reuters, 30-a de marto 2022
  63. ↑ Росія атакувала українські міста: де відбулися бої (arkivo) 24 каналу , 26-a de februaro 2022
  64. ↑ Russian-backed separatist leader expects his forces to surround Mariupol on Tuesday (arkivo CNN, 1-a de marto 2022
  65. ↑ Російське вторгнення: поточна ситуація на Луганщині ((arkivo) galinfo.com.ua, 3-a de marto 2022
  66. ↑ Reuters Russia says first phase of Ukraine operation mostly complete, focus now on Donbass (arkivo), Yahoo! Finance, 25-a de marto 2022
  67. ↑ Civilians endure intense suffering as Russian shelling reduces Kharkiv to ‘a smoking ruin’ (arkivo) PBS, 30-a de marto 2022
  68. ↑ War in Ukraine: Russia accuses Ukraine of attacking oil depot Arkivigite je 2013-07-11 per la retarkivo Wayback Machine (arkivo), BBC News, 2-a de aprilo 2022
  69. ↑ The fight for Sloviansk may be 'the next pivotal battle' of Russia's war in Ukraine (arkivo CNN, 6-a de aprilo 2022
  70. ↑ Tens of thousands feared dead in Mariupol (arkivo) NBC News, 11-a de aprilo 2022
  71. ↑ As war enters bloody new phase, Ukraine again calls for more weapons (arkivo) The Washington Post, 10-a de aprilo 2022
  72. ↑ Satellite images: Russian military convoy heads south toward Donbas regionarkivo) Axios, 10-a de aprilo 2022
  73. ↑ Russia-Ukraine latest updates: Western leaders pledge more aid (arkivo) Al Jazeera, 18-a de aprilo 2022
  74. ↑ Russian invaders have taken control of the town of Kreminna in the Luhansk region (arkivo) UKinform.net, 18-a de aprilo 222
  75. ↑ Ukraine war: Russia pushed back from Kharkiv - report from front line BBC, 11-a de majo 2022
  76. ↑ o Sievierodonetsk falls to Russia after one of war's bloodiest fights Reuters, 25-a de junio 2022
  77. ↑ Ukraine confirms Russia captured eastern city Lysychansk (arkivo) BBC, 3-a de julio 2022
  78. ↑ Войска оккупанта готовят наступление на Мелитополь (arkivo), RIA Melitopol, 1-a de marto 2022
  79. ↑ Ukraine puts death toll in Mariupol bombardment at more than 2,500 (arkivo) CNN, 14-a de aprilo 2022
  80. ↑ Ukraine rejects Russian demand to surrender port city of Mariupol in exchange for safe passage (arkivo) CBS News, 20-a de marto 2022
  81. ↑ 81,0 81,1 Ukrainian official: Mariupol ‘simply does not exist anymore’ (arkivo) The hill, 27-a de marto 2022
  82. ↑ Минобороны показало кадры сдачи в плен украинских военных с «Азовстали» РБК 17-a de majo 2022
  83. ↑ Верховный комиссар представила Совету по правам человека обновленную информацию о ситуации в Мариуполе, Украина UN, 16-a de junio 2022
  84. ↑ Fury over Russian attack on Ukraine nuclear plant (arkivo) News.com.au, 5-a de marto 2022
  85. ↑ Russia-Ukraine war latest: Russia takes control of Zaporizhzhia nuclear power plant; Kyiv, Kharkiv, Chernihiv, Mariupol under assault (arkivo) ABC News, 3-a de marto 2022
  86. ↑ Reprendre ou non Kherson, seule ville passée sous contrôle russe : le dilemme du pouvoir ukrainien (arkivo) Le Monde, 31-a de marto 2022
  87. ↑ Ukrainian defenders repelled attack on Mykolaiv city, fighting continues on outskirts Ukrainian defenders repelled attack on Mykolaiv city, fighting continues on outskirts (arkivo) UKInform, 4-a de marto 2022
  88. ↑ 88,0 88,1 Russia eyes route to Trans-Dniester: What do we know? Deutsche Welle, 22-a de aprilo 2022
  89. ↑ New explosions in Transnistria: antennas broadcasting Russian radio channel destroyed Ukrainska pravda, 26-a de aprilo 2022
  90. ↑ Close this content INSIDER A Russian missile strike damaged the runway of an airport in Odesa, rendering it unusable, Ukraine says Yahoo News, 30-a de aprilo 2022
  91. ↑ Ukraine and Russia fight intense battles for Snake Island Deutsche Welle, 14-a de majo 2022
  92. ↑ 92,0 92,1 Le « Moskva », navire amiral de la flotte russe, « gravement endommagé » en mer Noire (arkivo) L'obs, 14-a de aprilo 2022
  93. ↑ Russian Navy Captures Ukraine's Outpost on Snake Island (arkivo) The Marine Executive, 24-a de februaro 2022
  94. ↑ Ukrainian navy confirms Snake Island soldiers alive, taken by Russia (arkivo) The Jerusalem Post, 28-a de februaro 2022
  95. ↑ Ukraine soldiers told Russian officer ‘go fuck yourself’ before they died on island (arkivo) The Guardian, 25-a de februaro 2022
  96. ↑ Turkey to implement pact limiting Russian warships to Black Sea (arkivo) Reuters, 28-a de februaro 2022
  97. ↑ List of Ukrainian Navy ships would have been destroyed or captured by Russian armed forces (arkivo) Naval Recognition, 19-a de marto 2022
  98. ↑ Фрегат України "Гетьман Сагайдачний" виведений з ладу (arkivo) Armitaj fortoj de Ukrainio, 4-a de marto 2022
  99. ↑ L'UKRAINE AFFIRME AVOIR DÉTRUIT UN NAVIRE RUSSE PRÈS DE MARIOUPOL (arkivo) BFMTV, 24-a de marto 2022
  100. ↑ Ukraine sinks Russian ship as Moscow accused of forcible deportations from Mariupol (arkivo) The Guardian, 24-a de marto 2022
  101. ↑ La marine ukrainienne prétend avoir détruit le navire de débarquement russe « Orsk » 'arkivo) opex360.com, 24-a de marto 2022
  102. ↑ Le « Moskva », vaisseau amiral de la flotte russe en mer Noire, a coulé (arkivo)Le Monde, 14-a de aprilo 2022
  103. ↑ GUERRE EN UKRAINE : KIEV AFFIRME AVOIR DÉTRUIT DEUX PATROUILLEURS RUSSES EN MER NOIRE (arkivo) CNews, 2-a de majo 2022
  104. ↑ Guerre en Ukraine : la frégate russe Amiral Makarov aurait été touchée par des missiles (arkivo) Le Voix du Nord, 6-a de majo 2022
  105. ↑ Минобороны объявило о выводе войск с острова Змеиный РБК, 30-a de junio 2022
  106. ↑ This article is more than 1 month old Ukraine pushes Russian forces from strategic Snake Island The Guardian, 30-a de junio 2022
  107. ↑ Snake Island: Why Russia couldn't hold on to strategic Black Sea outcrop BBC, 30-a de junio 2022
  108. ↑ Russia abandons Black Sea outpost of Snake Island in victory for Ukraine Reuters, 30-a de junio 2022
  109. ↑ In a Kyiv under siege, neighbors dig trenches and raise barriers to brace for Russian assault (arkivo) The Washington Post, 28-a de februaro 2022
  110. ↑ The other members of Ukraine’s resistance (arkivo) VOX, 3-a de marto 2022
  111. ↑ Esperantistoj helpas defendi Odeson, Libera folio, 19-a de aprilo 2022
  112. ↑ Ukrainian Civilians Take On Russian Invaders With Words And Deeds (arkivo) Radio Free Europe/Radio Liberty, 28-a de februaro 2022
  113. ↑ Ukrainian protesters take to the streets in occupied Kherson. (arkivo) The New York Times, 5-a de marto 2022
  114. ↑ How Ukrainian Civilians Are Resisting Military Force Arkivigite je 2013-07-11 per la retarkivo Wayback Machine (arkivo) Yes!, 1-a de marto 2022
  115. ↑ Ukrainian authorities accuse Russians of opening fire on civilian protest (arkivo) CNN, 5-a demarto 2022
  116. ↑ Ordinary Ukrainians are resisting Vladimir Putin’s occupying force in Kherson and elsewhere (arkivo) The Economist, 9-a de marto 2022
  117. ↑ Russian Offensive Campaign Assessment, June 7 Institute for the Study of War
  118. ↑ Sorting fact, disinformation after Russian attack on Ukraine (arkivo) ABC News, 26-a de februaro 2022
  119. ↑ Guerre en Ukraine : la nouvelle stratégie de la diplomatie russe sur les réseaux sociaux, France Inter, 18-a de marto 2022
  120. ↑ Avez-vous constaté que les fausses informations favorisent un côté plutôt que de l'autre ? Y a-t-il un belligérant qui ment plus que l'autre ? (arkivo) Le Monde, 10-a de marto 2022
  121. ↑ The Wikimedia Foundation stands with its communities around the world in defending free knowledge in the face of threats from the Russian government
  122. ↑ « Российские власти потребовали от СМИ транслировать только официальные данные о войне в Украине »[rompita ligilo] (arkivo) rfi.fr, 24-a de februaro 2022
  123. ↑ Роскомнадзор требует от десятка русскоязычных СМИ удалить материалы о войне в Украине под угрозой блокировки (arkivo) Настоящее время, 26-a de februaro 2022
  124. ↑ Guerre en Ukraine : Les médias russes doivent supprimer les termes « d’invasion » et de « déclaration de guerre » (arkivo) 20minutes.fr, 26-a de februaro 2022
  125. ↑ Совет директоров "Эха Москвы" принял решение о ликвидации радиостанции (arkivo) TASS, 3-a de marto 2022
  126. ↑ Guerre en Ukraine : cinq questions sur la loi de censure votée en Russie, qui condamne toute "information mensongère" sur l'armée (arkivo) France Info, 5-a de marto 2022
  127. ↑ «Новая газета», Republic и Itʼs My City удалят материалы про войну из-за закона про «фейки» о действиях российской армии (arkivo), Meduza, 4-a de marto 2022
  128. ↑ La Russie ordonne le blocage de Facebook et «restreint l'accès» à Twitter (arkivo) Le Figaro, 4-a de marto 2022
  129. ↑ "Nous allons réaliser tous nos plans", déclare Vladimir Poutine dans un stade plein (arkivo) France Inter, 18-a de marto 2022
  130. ↑ Guerre en Ukraine : "J’approuve les mesures prises par la commission européenne", assure Jean-Luc Hees, ancien membre du comité d’éthique de RT France (arkivo) franceinfo, 28-a de februaro 2022
  131. ↑ Protecting Ukrainian refugees: What can we learn from the response to Kosovo in the 90s? British Future, 7-a de marto 2022
  132. ↑ IntelBrief: China Seeks to Balance Its Interests as Russia’s War on Ukraine Intensifies The Sofan Center, 4-a de marto 2022
  133. ↑ Ukraine has fastest-growing refugee crisis since second world war, says UN The Guardian, 8-a de marto 2022
  134. ↑ Russia's Invasion of Ukraine May Trigger a Refugee Crisis. Here's How the World Is Preparing (arkivo) Time magazine, 26-a de februaro 2022
  135. ↑ Refugees fleeing Ukraine (since 24 February 2022) data2.unhcr.org., 15-a de marto 2022
  136. ↑ What is the Homes for Ukraine refugees scheme and how do you apply? Evening Standar, 15-a de marto 2022
  137. ↑ More Than 1.5 Million Refugees Have Fled Ukraine Mother Jones; 6-a de marto 2022
  138. ↑ "Ukrainian families torn apart as women and children flee but men are ordered back to the fight" The Daily Telegraph, 3-a de marto 2022
  139. ↑ Thousands of refugees flee Ukraine into neighbouring EU countries as men are told to stay and fight ABC News, 26-a de februaro 2022
  140. ↑ Russia hits Ukraine fuel supplies, airfields in new attacks (arkivo), Associated Press, 27-a de februaro 2022
  141. ↑ Ukraine urged to take ‘humane’ approach as men try to flee war The Guardian, 9-a de marto 2022
  142. ↑ Men, some in their teens, join Ukraine's resistance fighters (arkivo) DW News, 5-a de marto 2022
  143. ↑ ‘We are refugees’: Russians flee rising authoritarianism www.aljazeera.com, 13-a de marto 2022
  144. ↑ Russia faces brain drain as thousands flee abroad BBC News, 13-a de marto 2022
  145. ↑ How many refugees have fled Ukraine and where are they going? BBC News, 14-a de marto 2022
  146. ↑ Over 20,000 Ukrainians arrive in Turkey, says top official Over 20,000 Ukrainians arrive in Turkey, says top official, 8-a de marto 2022
  147. ↑ Dahlia Kholaif (2022-03-24) Milito en Ukrainio montras la rasismon de amaskomunikiloj kaj politikistoj kontraŭ arabaj militviktimoj (esperante). Tutmondaj Voĉoj. Arkivita el la originalo je 2023-08-24. Alirita 2023-10-31.
  148. ↑ Ukraine : l’annonce de Vladimir Poutine fustigée par le monde entier[rompita ligilo] (Ukrainio: la Anonco de Putin tutmonde vortatakita) (arkivo) Le Point, 22-a de februaro 2022
  149. ↑ Conseil de sécurité : projet de résolution déplorant « l’agression » contre l’Ukraine rejeté en raison du veto russe (Sekureca Konsilio: projekto de rezolucio bedaŭranta "agreson" kontraŭ Ukrainio malakceptita pro rusia vetoo) (arkivo) ĉe ONU Info, 25-a de februaro 2022)
  150. ↑ L'Assemblée générale de l'ONU "exige" de la Russie la fin de la guerre en Ukraine, Géo, 3-a de marto 2022
  151. ↑ Guerre en Ukraine. Le Conseil de l’Europe « suspend » la Russie de l’organisation (Milito en Ukrainio. La Konsilio de Eŭropo "suspendas" Rusion de la organizo ) (arkivo) Ouest France, 25-a de februaro 2022
  152. ↑ 152,0 152,1 Guerre Ukraine - Russie : quelle réaction des pays africains ? bbc.com, 24-a de februaro 2022
  153. ↑ Libya condemns Russian military operation in Ukraine www.aa.com.tr, 24-a de februaro 2022
  154. ↑ Guerre en Ukraine: Bolsonaro dit que le Brésil restera "dans la neutralité" (Prezidanto Jair Bolsonaro diris, ke Brazilo "daŭros neŭtralece") (arkivo, BFM TV, 28-a de februaro 2022
  155. ↑ Guerre en Ukraine : Joe Biden dénonce une attaque injustifiée, dont seule Moscou est responsable (Milito en Ukrainio: Joe Biden denuncas nepravigeblan atakon, pri kiu respondecas nur Moskvo) (arkivo) Europe1, 24-a de februaro 2022
  156. ↑ Nicolas Maduro : "le Venezuela est avec Poutine, il est avec la Russie !" (Prezidanto Nicolas Maduro: "Venezuelo estas kun Putin, ĝi estas kun Rusio") Euronews, 23-a de februaro 2022
  157. ↑ Modi Appeals for 'Cessation of Violence' in Call With Putin, First Indian Reaction to Russian Attack (arkivo) The Wire (India), 25-a de februaro 2022
  158. ↑ World leaders react to Russia’s attack on Ukraine: ‘A dark day for Europe’ (Mondaj gvidantoj reagas al la atako de Rusio kontraŭ Ukrainio: "Malluma tago por Eŭropo") (arkivo, washingtonpost.com, 24-a de februaro 2022
  159. ↑ Guerre en Ukraine : la Chine ne condamne pas la Russie et appelle «à faire preuve de retenue» (Milito en Ukrainio: Ĉinio ne kondamnas Rusion kaj instigas al "sinregado") (arkivo) leparisien.fr, 24-a de februaro 2022
  160. ↑ Invasion russe en Ukraine : condamnations occidentales et turque, l'Iran sceptique, la Chine compréhensive[rompita ligilo] (arkivo), Le Point, 25-a de februaro 2022
  161. ↑ Guerre en Ukraine : entre condamnation et soutien, les réactions pays par pays (arkivo) Ouest-France, 24-a de februaro 2022
  162. ↑ Kishida slams ‘invasion,’ vows to consider more tough sanctions (Kiŝida kritikas "invadon", ĵuras konsideri pli severajn sankciojn ) arkivo, The Asahi Shimbun, 24-a de februaro 2022
  163. ↑ Invasion russe en Ukraine : condamnations occidentales et turque, l'Iran sceptique, la Chine compréhensive[rompita ligilo] (arkivo), Le pOnit, 24-a de februaro 2022.
  164. ↑ Josep Borrell : « Il s’agit pour Vladimir Poutine de siffler la fin de la récréation démocratique en Ukraine » Le Monde, 25-a de februaro 2022
  165. ↑ Politiko senprecedente EU konsentas doni €500M en armiloj, helpon al ukraina militistaro
  166. ↑ 166,0 166,1 166,2 Guerre en Ukraine : D'Emmanuel Macron à l'Otan, les principales réactions à l'« opération militaire » russe (arkivo) 20 minutes, 24-a de februaro 2022
  167. ↑ Ukraine: Macron assure que "nous répondrons sans faiblesse" à "cet acte de guerre" de la Russie (arkivo), BFM TV, 24-a de februaro 2022
  168. ↑ Pierre Mennerat, « Le jour où la politique étrangère allemande a changé » (arkivo), ĉe Le Grand Continent, 28-a de februaro 2022
  169. ↑ Invasion russe en Ukraine : condamnations occidentales et turque, l'Iran sceptique, la Chine compréhensive[rompita ligilo] (arkivo Le Point, 24-a de februaro 2022
  170. ↑ Reuters Neŭtrala svislando aliĝas al EU-sankcioj kontraŭ Rusio en rompo kun pasinteco
  171. ↑ Boris Johnson: "Nous allons pouvoir exclure les banques russes du système financier britannique", BFM TV, 24-a de januaro 2022
  172. ↑ [1] (arkivo, Outremers.com, 26-a de februaro 2022
  173. ↑ Les clubs et la sélection russes suspendus, la Russie devrait manquer la Coupe du monde (Rusiaj kluboj kaj naciteamo suspenditaj, Rusio devus maltrafi la Mondan Pokalon) (arkivo), L'équipe.fr, 28-a de februaro 2022
  174. ↑ F1 could have faced driver boycott had Russian GP not been cancelled, The Guardian, 25-a de februaro 2022
  175. ↑ La F1 n'ira plus à Sotchi ni à Igora Drive, Motorsport.com, 3-a de marto 2022
  176. ↑ Kritiko kontraŭ deklaro de UEA pri Ukrainio Libera Folio, 28-a de februaro 2022
  177. ↑ TEJO kondamnas la invadon de Ukrainio Libera Folio, 27-a de februaro 2022
  178. ↑ Rusiaj esperantistoj kontraŭ la milito Arkivigite je 2022-02-28 per la retarkivo Wayback Machine Libera Folio, 27-a de februaro 2022
  179. ↑ Deklaro de kvin (eks)gvidantoj de REU: du versioj La Ondo de Esperanto, 4-a de marto 2022
  180. ↑ Distanciĝo de la antaŭnelonga deklaro de kelkaj personoj pri la eventoj en Ukrainio La Ondo de Esperanto, 6-a de marto 2022
  181. ↑ Deklaro de SAT kontraŭ la milito en Ukrainio Libera Folio, 4-a marto 2022
  182. ↑ Pacon al Ukrainio, pacon al la mondo! E@I, 4-a de marto 2022
  183. ↑ Deklaro de juristoj pri la agreso de Rusio Libera Folio, 4-a de marto 2022
  184. ↑ Rezolucio de Silezia Esperanto-Asocio pri atako de rusa armeo kontraŭ sendependa Ukrainio SEA 25-a de februaro 2022
  185. ↑ Esperanto-Artistoj estas kontraŭ la milito Youtube, 4-a de marto 2022
  186. ↑ Libera Folio "ELI kondamnas la rusian invadon de Ukrainio" la 14-an de marto 2020
  187. ↑ [HeKo 784 4-C, 16 mar 22] esperantio.net
  188. ↑ BP to ‘exit’ its $14 billion stake in Russian oil giant in stark sign that Western business is breaking ties over Ukraine invasion Washington Post, 27-a de februaro 2022
  189. ↑ Shell follows BP out of Russia as oil companies abandon Putin, CNN, 28-a de februaro 2022
  190. ↑ Boeing Ends Support for Russian Airlines WSJ 2-a de marto 2022
  191. ↑ Ukraine conflict: Disney, Warner, Sony halt release of films in Russia BBC News, 1-a de marto 2022
  192. ↑ Paramount Halts ‘The Lost City,’ ‘Sonic the Hedgehog 2’ Release in Russia , Variety, 2-a de marto 2022
  193. ↑ Visa and Mastercard block Russian banks from their networks after sanctions CNBC, 2-a de marto 2022
  194. ↑ Honda and Mazda to halt exports to Russia Nikei Asia, 2-a de marto 2022
  195. ↑ Toyota Shuts Factory, Sales to Russia Indefinitely, The Wall Street Journal, 2-a de marto 2022
  196. ↑ Car industry reacts to Russian invasion of Ukraine Autocar, 3-a de marto 2022
  197. ↑ Dell Halts Sales in Russia, The Wall Street journal, 1-a de marto 2022
  198. ↑ IKEA temporarily closes stores in Russia, flags bigger price hikes, Reuters, 3-a de marto 2022
  199. ↑ Reuters: Smirnoff vodkoproduktanto Diageo paŭzas eksportaĵojn al Ukrainio kaj Rusio
  200. ↑ Stewart, Briar; Seminoff, Corinne; Kozlov, Dmitry (24 February 2022). "More than 1,700 people detained in widespread Russian protests against Ukraine invasion".
  201. ↑ Crise en Ukraine : le soutien sans enthousiasme de la population de Russie à Vladimir Poutine (arkivo) Le Monde, 23-a de februaro 2022
  202. ↑ 202,0 202,1 Thousands join anti-war protests in Russia after Ukraine invasion (arkivo) The Guardian, 24-a de februaro 2022
  203. ↑ Thousands in Russia protest Ukraine war, hundreds detained (arkivo) France 24, 24-a de februaro 2022
  204. ↑ Plus de 3.000 manifestants anti-guerre arrêtés depuis jeudi en Russie (arkivo) Le Soir, 26-a de februaro 2022
  205. ↑ “Ce n’est pas notre guerre”, lance la presse d’opposition en Russie (arkivo) Courrier International, 24-a de februaro 2022
  206. ↑ Appel de 664 chercheurs et scientifiques russes : « Nous exigeons l’arrêt immédiat de tous les actes de guerre dirigés contre l’Ukraine » (arkivo) Le Monde, 25-a de februaro 2022
  207. ↑ Guerre en Ukraine. Le géant pétrolier russe Loukoïl appelle à « arrêter rapidement » le conflit armé (arkivo) Ouest-France, 3-a de marto 2022
  208. ↑ Une employée de la télévision russe dit non à la guerre : “Un geste de défi extraordinaire” (arkivo) Courrier International, 15-a de marto 2022
  209. ↑ « Прима-балерина Большого театра Ольга Смирнова покинула Россию после антивоенного заявления » (arkivo) Newsru.co.il, 17-a de marto 2022
  210. ↑ Olga Smirnova, danseuse star du Bolchoï, rejoint le Dutch National Ballet (arkivo) France Musique, 16-a de marto 2022
  211. ↑ Worldwide Protests in Support of Ukraine The Moscow Times, 27-a de februaro 2022
  212. ↑ The world rallies in support of Ukraine CNN
  213. ↑ "Thousands in Prague demonstrate in support of Ukraine, demand end to violence" (arkivo) Radio Praha, 27-a de februaro 2022
  214. ↑ Truckers Protest In Support Of Ukraine As Second American 'Freedom Convoy' Falls Apart Jalopnok, 28-a de februaro 2022
  215. ↑ Anti-war rally draws at least 100,000 in Berlin Deutsche Welle, 27-a de februaro 2022
  216. ↑ Belarus referendum approves proposal to renounce non-nuclear status - agencies (arkivo) Reuters, 28-a de februaro 2022
  217. ↑ Friedensdemo statt jeckem Treiben (arkivo) Tagessschu, 28-a de februaro 2022
  218. ↑ As Ukraine war intensifies, some Russian speakers far from Moscow are feeling hostility The Washington Post, 3-a de marto 2022
  219. ↑ Russians Abroad: Blamed for a Regime They Sought to Escape (arkivo) The Moscow Times, 6-a de marto 2022
  220. ↑ Russian Americans face misdirected blame for war in Ukraine The Monitor, 10-a de marto 2022
  221. ↑ EU targets Russian economy after 'deluded autocrat' Putin invades Ukraine (arkivo) Reuters, 26-a de februaro 2022
  222. ↑ Western Countries Agree To Add Putin, Lavrov To Sanctions List (arkivo) Radio Free Europe/Radio Liberty, 26-a de februaro 2022
  223. ↑ China State Banks Restrict Financing for Russian Commodities (arkivo) Bloomberg News, 25-a de februaro 2022
  224. ↑ Sanctions and boycotts: how the west has responded to the invasion of Ukraine The Guardian, 2-a de marto 2022
  225. ↑ West to impose sanctions on Russian central bank and cut some lenders from Swift (arkivo), Financial Times, 27-a de februaro 2022
  226. ↑ The West declares economic war on Russia (arkivo) Politico, 28-a de februaro 2022
  227. ↑ West to impose sanctions on Russian central bank and cut some lenders from Swift (arkivo) Financial Times, 26-a de februaro 2022
  228. ↑ EU leaders agree more Russia sanctions, but save some for later (arkivo) Financial Times, 26-a de februaro 2022
  229. ↑ Scholz takes heat off Germany with decision to freeze Nord Stream 2 project (arkivo) Financial Times, 26-a de februaro 2022
  230. ↑ The West's $1 trillion bid to collapse Russia's economy CNN, 1-a de marto 2022
  231. ↑ Piercing the State’s Corporate Veil: Using Private Actors to Enforce International NormsEJIL: Talk!, 17-a de marto 2022
  232. ↑ Why many businesses are getting tougher on Russia than sanctions require CNN, 17-a de marto 2022
  233. ↑ "Switzerland says it will freeze Russian assets, setting aside a tradition of neutrality" (arkivo) ''New York Times, 1-a de marto 2022
  234. ↑ Singapore to impose banking, trade restrictions on Russia Arkivigite je 2022-03-02 per ghostarchive.org [Error: unknown archive URL](arkivo) Nikkei Asia, 28-a de februaro 2022
  235. ↑ Monaco clamps down on Russian assets after Ukraine invasion (arkivo) Reuters, 28-a de februaro 2022
  236. ↑ Ukraine invasion: Singapore to impose unilateral sanctions on Russia in ‘almost unprecedented’ move (arkivo) South China Morning Post, 28-a de februaro 2022
  237. ↑ Japan joins sanctions on Russian central bank, says 'Japan is with Ukrain (arkivo) Reuters, 28-a de februaro 2022
  238. ↑ Supermarket chains removing Russian-origin products from shelves (arkivo) Eesti Rahvusringhääling, 25-a de februaro 2022
  239. ↑ America has targeted Russia’s technological fabric (arkivo) The economist, 25-a de februaro 2022
  240. ↑ Russia's rich look to stash wealth in Dubai Reuters, 10-a de marto 2022
  241. ↑ https://newsmaker.md/rus/novosti/moldova-prisoedinilas-v-chetyrem-iz-shesti-paketov-sanktsiy-es-protiv-rossii/
  242. ↑ En Ĉeĥio “privataj sankcioj” kreskigas rusofobion (esperante). Tutmondaj Voĉoj (2022-08-30). Arkivita el la originalo je 2023-08-23. Alirita 2023-10-31.
  243. ↑ Filip Noubel (2022-08-13) “Roosyan Klassiks”: intervjuo kun slovaka verkisto Daniel Majling pri kultaj rusiaj aŭtoroj kaj la aktuala nuligo-kulturo (esperante). Tutmondaj Voĉoj. Arkivita el la originalo je 2023-08-24. Alirita 2023-10-31.


Bibliotekoj
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Invado_de_Rusio_en_Ukrainion_(2022)&oldid=8666573"