|
"Intifada" estas [[Araba lingvo|araba]] vorto, kiu signifas "forskui". Dum la Palestinana ribelo, kiu komenciskomenciĝis en 1987, la vorto fariĝis la nomo por indiki la perforta ribelo kontraŭ [[Israelo]], fare de la Palestinananoj, kiuj vivas en [[Cisjordanio]] kaj [[Gaza]].
Laŭ la komuna difino, estis du Intifadoj, unu, kiu komenciskomenciĝis en 1987 kaj daurisdaŭris kelkajn jarojn, kaj unu, kiu komenciskomenciĝis en la jaro 2000 kaj ankorauankoraŭ daurasdaŭras.
La unua intifada komencis spontanee en 1987, en la formo de manifestacioj kaj strataj bataloj por protesti kontraukontraŭ la Israela milita okupo de Ĉisjordanio kaj Gaza, kiu dauras de 1967. [[Unuiĝintaj Nacioj]] efektive demandispostulis, ke la Israelanoj forlasu tiujtiujn teritoriojteritoriojn, sed multaj Israelanoj respondas, ke Ĉisjordanio kaj Gaza estis konkerataj kiel defenda ago dum la [[sestaga milito]], kiu estis komencata de najbaraj arabaj ŝtatoj kun la celo detrui IsraeloIsraelon. Tamen la kondiĉoj por la araba popolacioloĝantaro en tiuj teritorioj, kiu nun nombras 3 milionoj, estas tre malfacilaj, kaj la Israelanoj konstruis multajmultajn koloniojkoloniojn en tiuj regionoj.
Dum la intifada, la Palestinanoj ofte usisuzis ŝtonojŝtonojn kaj molotov-bombetojn kiel armilojarmilojn, sed la Israela armeo estis multe pli bone trejnita kaj armita, kaj ĝi finfine subpremis la ribelon.
En 1991, la situacio trankviliĝis, kaj en 1993, kiam estis firmatasubkribita la [[interkunsentointerkonsento de Oslo]], oni povis konsideri la intifadointifadon finita.
En oktobro 2000 komenciĝis nova grand-skala ribelo, kelkajkelkajn horojhorojn post la provoka visitovizito de la Israela ĉef ministro [[Ariel SharonŜARON]] al [[Haram Al Sharif]], sankta loko por Islamanoj.
Tamen, laulaŭ multaj komentistoj, la intifada ne estis spontanea, sed ĝi estis jam de longe planita de la [[Palestina nacia AutoritatoAŭtoritato]].
Dum la dua intifada, la perforto estis pli akra ol dum la unua, kaj ĝis nun jam mortis pli ol 1.000 Israelanoj kaj pli ol 3.000 Palestinanoj. Ekstremismaj Islamaj organizaĵoj kiel [[Hamas]] kaj la [[Islama JihadĜihad]] organizis jam multajmultajn terorismajterorismajn atencojatencojn kontraukontraŭ ordinaraj Israelanoj.
La nuna intifada en la regiono estas multe diskutata en la tuta mondo. Dum multaj homoj kredas, ke la araba popolacioloĝantaro havas la raitonrajton je sendependeco kaj jam estis multe provokita, aliaj respondas, ke la nesen-diskriminacia usouzo de perforto kontraŭ ordinaraj israelanoj estas nedifendeblanepravigebla, kaj memorigas ke [[Jaser ArafatARAFAT]] refuzisrifuzis la interkonsentointerkonsenton proponitaproponitan de la Israela ĉef-ministro [[Ehud BarakBARAK]] en [[Camp David]] kelkajkelkajn monatojmonatojn antaŭ la intifada.
La agado de la Israela armeo por subpremi la intifada estas vaste kritikata pro la fakto, ke ĝi kreas multajn malfacilaĵojn por ordinaraj Palestinanoj kaj kauziskaŭzis la morton de senkulpaj homoj. Tamen laŭ aliaj observantoj Israelo rajtas defendi sin mem de terorismo, kaj la pli ekstremaj Palestinaj organizaĵoj ĉiu kaseĉiuokaze ne haltigos sian terorisman kampaniokampanjon ĝis la kompleta forviŝado de Israelo.
| 