Pál Teleki: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Escarbot (diskuto | kontribuoj)
e roboto aldono de: bg, de, en, nl, pl, ro, sv
e Kategorioj
Linio 1:
[[Grafo]] '''TELEKI Pál''' (n. [[1-an de novembro]] [[1879]], [[Budapeŝto]] – m. [[3-an de aprilo]] [[1941]], Budapeŝto) estis [[Hungario|hungara]] bienegposedanto (en Transsilvanio[[Transilvanio]]), [[geografo]], konservativa [[politikisto]], [[ĉefministro de Hungario]] (1920–21; 1939–41). Li volis revizion de la [[Trianona pacdiktato]], agadlimigon de la ekstremdekstruloj, limigon de la milita partopreno de Hungario.
 
Lia patro estis grafo [[Géza Teleki]] (politikisto kaj verkisto), kiu estis internafera ministro (1889–90) en la registaro de [[Kálmán Tisza]]. Pál Teleki abiturientiĝis en la budapeŝta piarista gimnazio. Li studis inter 1897 kaj 1901 en la Ŝtat- kaj Jurscienca Fakultato de la Budapeŝta Universitato, krom tio, li studis ankaŭ geografion kaj sociolgion. Li studis en 1901–02 en la Agrikultura Universitato de Mosonmagyaróvár. Li doktoriĝis en 1903 pri ŝtatscienco, sanjare iĝis praktikanto en la geografia fakultato de la Budapeŝta scienca universitato. Liaj verkoj aperis en la monata eldonaĵo Huszadik Század.
 
Li rompis la sciencan karieron en 1904 kaj iĝis helpjuĝisto en departemento Szatmár. Oni elektis lin en 1905 parlamentano de la satmar-a nagysomkút-a distrikto. Li veturis en 1907 al Sudano, en la sekva jaro li faris runvojaĝon en Eŭropo kaj tiel deturniĝis de la politiko por mallonga tempo.
Linio 29:
Tiam la registaro provis interpaciĝi kun Jugoslavio kaj oni subskribis la 12-an de decembro 1940 (Belgrado) kontrakton pri poreterna amikeco. Post la kontraŭgermana ŝanĝo en Jugoslavio, Germanio pretendis je la hungara taĉmentoj. Teleki devis elekti inter Germanio kaj la entento. Kvankam Hungario ne donis taĉmentoj, ebligis por la germanoj la invadon de Jugoslavio el hungara teritorio. Britio minacis per militdeklaro, Teleki kulpigis sin.
 
La [[2-an de aprilo]] [[1941]], la german armeo komencis la kolektiĝon en Hungario por antaŭprepari la atakon kontraŭ Jugoslavio. Teleki sekvatage aŭrore kap-pafis sin. Li skribis adiaŭan leteron al la guberniestro Miklós Horthy: „Ni iĝis kadavrorabistoj. La pelj aĉa nacio. Mi ne retiris vin. Mi estas kulpa.”
 
==Verkoj==
Linio 43:
*Czettler Antal: Teleki Pál és a magyar külpolitika – 1939–1941 (1997)
*Ablonczy Balázs: Teleki Pál: egy politikai életrajz vázlata (2000).
 
[[Kategorio:Ĉefministroj de Hungario|Teleki]]
[[Kategorio:Naskiĝintoj en 1879|Teleki]]
[[Kategorio:Mortintoj en 1941|Teleki]]
 
[[bg:Пал Телеки]]