Balta lingvo: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Oryanw (diskuto | kontribuoj)
Neniu resumo de redakto
Oryanw (diskuto | kontribuoj)
finis la unuan poluron
Linio 4:
|Landoj=[[Pakistano]] kaj [[Barato]]
|Regiono=[[Kaŝmiro]]
|ParolantoParolantoj=337 000
|Klasifiko=[[Ĉinotibeta lingvaro|Ĉinotibeta]]
|Fam2=[[Tibeto-Birma Grupo|Tibeto-Birma]]
|Fam3=[[Bodikaj lingvoj|Bodika]] (Bhotia?)
|Fam4=[[Bodiŝaj lingvoj|Bodiŝaj]] (??)
|Fam5=[[Tibeta lingvo]]
|Fam6=Okcidenta
Linio 19:
== Baltanoj (Balti) ==
 
Ĉiuj popoloj el diversaj rasoj, loĝantaj en [[Baltistano]] estas nomataj ''Balti''. ''Balti'' estas derivita de la Greka nomo ''Byaltae'' de [[sBal-ti]], kio en la tibeta signifas interkrutejo. La historiisto [[Ptolemeo]], kiu ankaŭ estis generalo en la armeo de [[Aleksandro la Granda]], nomis la regionon (''Byaltae'') en sia libro. Fakte Baltistan estas la [[Persa lingvo|Persa]] traduko de ''Baltijul'', '''“La Hejmo (regiono) de Balti”.''' La popolo apartenanta al la [[nacio|necieto]] Balti loĝas sur ambaŭ bordoj de la rivero [[Induso]] de [[Kargilo]] (en la oriento) al [[Haramoŝo]] (en la okcidento) kaj de la montaro [[Karakorumo|Karakoruma]] (en la nordo) al la ebenaĵo [[Deosai]] (en la sudo). En ĉi tiu nacieco la plejparto estas de [[Tibeto|Tibeta]] deveno. Tamen homoj migris al ĉi tiu areo en malsamaj periodoj de antikvaj tempoj, pro malsamaj kaŭzoj kaj, post kunfandado en la regantan tibetan [[socio]]n, naskis novan [[civilizo]]n. Ĉiuj ĉi tiuj [[miksrasa]]j grupoj parolas la baltan lingvon, kiu estas branĉo de la antikva tibeta lingvo. Tamen en iuj ruraj areoj, la Ŝina<!--SHEEN--> popolo ankoraŭ parolas la [[Ŝina lingvo|ŝinan lingvon]].
 
La baltanoj estas tre _forbearing_sindetena, gaja, kaj gastama popolo. Dum la regado de la [[Rmakpon]] (de [[12-a jarcento]] ĝis [[1840]] A.D.) ili invadis [[Ladakxo]]n kaj Tibeton en la oriento kaj [[Gilgito]]n kaj [[Ĉitralo]]n multajn fojojn kaj tial igis ĉi tiun popolon agnoski ilian militajn kompetentecojn.
 
En la [[Liberigo|liberiga]] [[milito]] de [[1947]] ili ankaŭ atingisplenumis multajn memorindajn diplomojnfarojn. La konata partio [[Padam]] plenumis neforgeseblajn kuraĝajn taskojn.
 
== Skribsistemo ==
''Balti'' ankaŭ estas la nomo de la Tibeta alfabeto '''''Balti''''', kiu estis anstataŭigita per la [[Persa lingvo|Persa]] alfabeto en la [[17-a jarcento]].
 
Lastatempe nombro da Baltajbaltaj erudiciuloj kaj sociaj aktivuloj klopodas repopularigi la uzadon de la Baltabalta skribsistemo (''Yige''), kiu ankaŭ helpus konservi indiĝenaindiĝenan Ladakxanladaĥan kaj Baltanbaltan formon de kulturo kaj rasa idento.
 
== Vortoprovizo ==
La Balta lingvo kunhavas po 90% de sia vortoprovizo kun la najbara [[LadakxaLadaĥa lingvo|Ladakxaladaĥa]], kaj aldone al la dialktoj Amdo kaj Kxamo de nordorienta Tibeto. Tamen, ili ankaŭ adoptis vortojn de [[Ŝina lingvo|Ŝina]], [[Buruŝaska lingvo|Buruŝaska]] kaj [[Persa lingvo|Persa]] lingvoj en la procezo Islamiĝado.
 
== Vidu ankaŭ ==