|
[[Kategorio:Vikipediistoj de Anglujo|Le Hibou]]
[[Kategorio:Vikipediistoj de Belgio|Le Hibou]]
'''TESTO - IGNORU LA SEKVANTAN TEKSTON'''
------
[[dosiero:sovagxakaroto.jpg|right|thumb|200px|Sovaĝa karoto]]
'''Karoto''' (''Daucus Carota'') estas radiklegomo, tipe oranĝkolora kun ligneca teksaranĝo. La karoto estas kultivita por sia manĝebla karnodika radiko, manĝita kiel legomo. La manĝebla parto de la karoto estas la pivotradiko.
La sovaĝa karoto ĉeestas ĉie en Eŭropo, en centra kaj okcidenta Azio kaj en Nordafriko. Ekzistas ĉirkaŭ 22 varioj.
==Historio==
Kredeble, la sovaĝaj prakarotoj devenis el [[Afganio]], kie restas la centro de diverseco de varioj de ''D. carota''. La familiara sovaĝa floro, sovaĝa karoto, estas semo de ĝardenkaroto; ĝardenkarotoj ebligataj semi sin baldaŭ revenas al sia sovaĝa pratipo, kun forkaformaj, karotodoraj, manĝeblaj radikoj kiuj rapide iĝas tro lignecaj kaj amaraj por mangi. [[Pastinako]]j estas proksimaj parencoj de karotoj.
Origine karotoj estis kolorataj purpura, blanka kaj flava. La nuna oranĝa karota disvolviĝis en [[Nederlando]] kiel omaĝo al [[Vilhelmo la 1-a de Oranje-Nassau|princo Vilhelmo la 1-a]] dum la Nederlanda lukto por [[sendependeco]] de [[Hispanio]] en la [[16-a jarcento]]. Ne nure havis la oranĝa karoto pli bonan guston, sed ankaŭ ĝi enhavis betakaroteno iĝanta ĝin pli sana, kaj tiel la kultivaĵo de ĉiuj aliaj karotvarioj ĉesis.
<!--== Uzoj ==
Carrots are often eaten raw, whole or shaved into [[salad]]s for color, and are often cooked in [[soup]]s and [[stew]]s. One can also make carrot [[cake]] and [[carrot pudding]]. The greens are not generally eaten in most cultures, but are edible.
Together with [[onion]] and [[celery]], carrots are one of the primary
vegetables used in a ''[[mirepoix]]'' to make various broths. [[Carotene|Beta carotene]] or [[Vitamin]] A, which gives this vegetable its characteristic orange colour, is thought to enhance the performance of receptors on the retina and thus improve eyesight. Carrots are also rich in dietary [[fibre]], [[antioxidants]], and minerals and are an [[alkaline]] food.
== Kultivaĵo ==
-->
== Diversaĵoj ==
*[[Genetikisto]] [[Leonard M. PIKE]] serĉis kaj reinventis purpura kaj blanka karoto enhavanta substancojn por preventi [[kancero]]n. Vendadoj estis malmultaj.
*La plej granda karota en la mondo situas ĉe [[Okahune, Nov-Zelando|Okahune]], [[Nov-Zelando]].
*Ekzistas Karotmuzeo ĉe [[Berlotte]], apud [[Eynatten]] en orientala [[Belgio]].
== Eksteraj ligoj==
*[http://dmoz.org/Home/Cooking/Fruits_and_Vegetables/Carrots/ Receptoj kun karotoj] (angle)
*[http://www.carrotmuseum.com Tutmonda Karotmuzeo] (angle)
[[cy:Moronen]]
[[da:Gulerod]]
[[de:Karotte]]
[[es:Zanahoria]]
[[en:Carrot]]
[[fr:Carotte]]
[[it:Carota]]
[[nl:Wortel (groente)]]
[[ja:ニンジン]]
[[pl:Marchew]]
[[pt:Cenoura]]
[[sv:Morot]]
| 