Postalveolaro: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Oryanw (diskuto | kontribuoj)
tradukita el la angla Wikipedia, unuafaza konservo
 
Oryanw (diskuto | kontribuoj)
e prilaboris
Linio 1:
{{redaktata}}
{{Lokoj de artikulacio}}
'''Postalveolaroj''' (pli longe '''postalveolaraj konsonantoj''' aŭ '''postalveolaj konsonantoj''') estas [[konsonanto]]j [[artikulacio|artikulaciata]]j per la lango proksime al aŭ tuŝanta la "dorson" de la [[alveola kresto]], kio metas ilin iomete pli malantaŭe en la buŝo ol la [[alveolara konsonanto|alveolaraj konsonantoj]], kiuj estasfariĝas ĉe la kresto mem, sed ne tiel malantaŭe kiel la dura [[palato] (la loko de artikulacio por [[palatala konsonanto|palatalaj konsonantoj]]).
 
Inter la [[frikativo]]j kaj [[afrikato]]j, subtipo nomata ''palato-alveolaraj'' konsonantoj (vidu sube) estas montrataj kun ekzemploj en la tabelo. La [[alveolo-palata konsonanto|alveolo-palatalaj]] kaj la [[retrofleksa konsonanto|retrofleksaj]] konsonantoj ankaŭ estas postalveolaj en sia punkto de artikulacio, sed ili ricevas apartajn kolumojn***kolumnojn en tabelo de la IFA, kaj estas ilustrataj ĉi tie per ekzamploj en siaj propraj artikoloj.
 
La palato-alveolaraj [[sibilantosiblanto]]j kaj postalveolaraj klaketoj identigitaj de la [[Internacia Fonetika Alfabeto]] estas:
 
<br><center>
Linio 23 ⟶ 22:
| [[Angla lingvo|Angla]]
| <span style="color:#700000">'''sh'''</span>ip
| [{{IPA bold dark red|ʃ}}{{IPA|ɪp}}]
| [[wiktionary:ŝipo|ŝipo]]
|-
Linio 30 ⟶ 29:
| [[Angla lingvo|Angla]]
| vi<span style="color:#700000">'''s'''</span>ion
| [{{IPA|vɪ}}{{IPA bold dark red|ʒ}}{{IPA|ən}}]
| [[wiktionary:vizio|vizio]], [[vido]]
|-
Linio 37 ⟶ 36:
| [[Angla lingvo|Angla]]
| <span style="color:#700000">'''ch'''</span>ip
| [{{IPA bold dark red|tʃ}}{{IPA|ɪp}}]
| [[wiktionary:ĉipo|ĉipo]]
|-
Linio 44 ⟶ 43:
| [[Angla lingvo|Angla]]
| <span style="color:#700000">'''j'''</span>ug
| [{{IPA bold dark red|dʒ}}{{IPA|ʌg}}]
| [[wiktionary:vazo|vazo]]
|-
Linio 51 ⟶ 50:
| [[Nama lingvo|Nama]]
| <span style="color:#700000">'''!'''</span>oas
| [{{IPA|k͡}}{{IPA bold dark red|!}}{{IPA|oas}}]
| [[wiktionary:kava|kava]]
|-
Linio 58 ⟶ 57:
| [[!Kunga lingvo|!Kunga]]
| <span style="color:#700000">'''ǂ'''</span>ua
| [{{IPA|k͡}}{{IPA bold dark red|ǂ}}{{IPA|wa}}]
| [[wiktionary:imiti|imiti]]
|} </center><br>
 
NotuRimarku: En la tradicio de la IFA, la afrikatoj skribeblas ankaŭ per la simboloj por [[palatala consonanto|palatalaj]] plosivoj, {{IPA|<c, ɟ>}}.
 
=== Specoj de postalveolaraj frikativoj kaj afrikatoj ===
Linio 68 ⟶ 67:
La diferenco inter ''palato-alveolara'', ''alveolo-palatala'', ''retrofleksa'', kaj kelkaj aliaj artikulacioj estas en la formo de la lango anstataŭ en la loko de kontakto kun la plafono de la buŝo. Tiasence ili ĉiuj estas postalveolaraj.
 
* Iu variablo en langa formo estas ĉu la kontakto faratas per la tuja pinto de la lango ("[[apicalaapikala konsonanto|apicalaapikala]]" artikulacio {{IPA|[ʃ̺]);}} per la surfaco tuj supre de la pinto, nomata la "klingo", de la lango ("[[laminala konsonanto|laminala]]" artikulacio {{IPA|[ʃ̻]);}} aŭ per la subaĵo de la pinto ("[[sub-apicalaapikala konsonanto|sub-apicalaapikala]]" artikulacio). Laminalaj artikulacioj ofte estas [[palatala konsonanto|palatalaj]], sed povas havi postalveolarajn [[alofono]]jn.
 
[[Image:Palatoalveolar fricative.png|thumb|left|palato-alveolara frikativo {{IPA|[ʃ, ʒ]}}]]
[[Image:Alveolopalatal fricative.png|thumb|left|alveolo-palatala frikativo {{IPA|[ɕ, ʑ]}}]]
* Dua variablo estas la kvanto da levado de la lango malantaŭ tiu punkto de kontakto, kio signifas gradon da [[palataligo]]. De malpeljmalplej ĝis plej palataligita, la atestitaj eblaĵoj estas ''plata'' {{IPA|[s̠],}}, bula aŭ ''kupola'' palato-alveolara {{IPA|[ʃ],}} kaj alveolo-palatala {{IPA|[ɕ].}} Kompreneble, ĉi tiuj eblaĵoj ĉiuj povas aldone esti [[voĉa konsonanto|voĉaj]]: {{IPA|[z̠, ʒ, ʑ].}}
 
* Ekzistas aldona postalveolara artikulaciaĵo trovata en [[Nordokcidentaj Kaŭkazajkaŭkazaj lingvoj|Cirkasajcirkasaj lingvoj]] kiaj la [[Ubiĥa lingvo|Ubiĥaubiĥa]]: la pinto de la lango ripozas klontraŭkontraŭ la malsupraj dentoj tiel, ke ne estas sublanga kavaĵo. Ladefoged nomis tion "''fermita'' laminala postalveolara" artikulacio; Catford priskribas la frikativojn kiel ŝuŝajn (en:"hissing-hushing") sonojn, kaj transkribes ilin kiel {{IPA|[ŝ, ẑ]}} (''noturimarku: thotio ne estas notacio de la IFA''). Supozeble tiu "fermita" artikulacio kombineblas kun la aliaj du kiel tria variablo, sed tio ne estas atestita.
 
La atestitaj eblaĵoj, kun ekzemplaj lingvoj, estas la jenaj. Notu ke la diakritaĵo de la IFA estas simpligitaj ĉi tie; iuj artikulacioj bezonus du diakritojn por plena specifigo, sed nur unu estas uzata, ke la rezultoj restu legeblaj sen bezono de [[OpenType]]-formatajformata tiparojtiparo de la IFA. Aldone, [[Peter Ladefoged|Ladefoged]] revivigis arĥaikan simbolon de la IFA, la suba punkto, por indiki ''apikala postalveolara'' (normale inkludita en la kategorio de [[retrofleksa consonantokonsonanto|retrofleksaj consonantojkonsonantoj]]s), kaj tiu notacio estas uzata ĉi tie. (Notu, ke la notacio {{IPA|s̠, ṣ}} estas fojfoje renversita; iu ajn povas troviĝi nomitanomite 'retrofleksa' kaj skribitaskribite {{IPA|ʂ}}.)
 
<!-- NotuRimarku: Ladefoged estas nekonsekvenca en sia sub-punkta kaj sub-stanga notacio, aparte inter haltoj kaj frikativoj. La tabelo ĉi tie sekvas liajn pervortajn priskribojn kaj lian notacion por haltoj, kaj por la frikativoj de la Ubiĥaubiĥa, kiukiuj mismetiĝis en la sama vico kiel la Ĉinaĉina & la Polapola en tabelo 5.7 de SOWL, eble pro tiu ambiguo mem. {{citon}}-->
<br><cemtercenter>
{|
! IFA !! Loko de artikulacio !! Ekzempligaj lingvoj
|-
| <big> {{IPA|[s̠&nbsp;z̠]}} || laminala plata postalveolaro (laminala retroflekso) || [[MandarinMandarina (linguistics)lingvo|MandarinMandarina]] ''sh, zh, ch'',; [[PolishPola languagelingvo|PolishPola]] ''sz, rz, cz, ż''
|-
| <big> {{IPA|[ṣ&nbsp;ẓ]}} || apikala postalveolaro (apikala retroflekso) || [[UbykhUbiĥa languagelingvo|UbyxUbiĥa]],; [[Toda languagellingvo|Toda]]
|-
| <big> {{IPA|[ʃ&nbsp;ʒ]}} || kupola postalveolaro (palato-alveolaro) || [[EnglishAngla languagelingvo|EnglishAngla]] ''sh, zh'' (poovaspovas esti aŭ laminala aŭ apikala)
|-
| <big> {{IPA|[ʃ̻&nbsp;ʒ̻]}} || laminala kupola postalveolaro || Toda
|-
| <big> {{IPA|[ɕ&nbsp;ʑ]}} || laminala palataligita postalveolaro (alveolo-palatalo)|| MandarinMandarina ''q, j, x'',; PolishPola ''ć, ś, ź, dź'',; UbyxUbiĥa
|-
| <big> {{IPA|[ŝ&nbsp;ẑ]}} || laminala fermita postalveolaro || UbyxUbiĥa
|-
| <big> {{IPA|[ʂ&nbsp;ʐ]}} || sub-apikala postalveolaro aŭ palatalo (sub-apikala retroflekso) || Toda
Linio 101 ⟶ 100:
=== Aliaj postalveolaroj ===
 
Iuj lingvoj kiuj distingas "dentalajdentalajn" kontraŭ "alveolaraj" haltoj havas ion pli proksiman al prealveolaraj kaj postalveolaraj. Tia estas la kazo por parolantoj de la [[MalayalamaMalajalama lingvo|Malayalamamalajalama]] kiuj trilas amabaŭambaŭ el la [[rhoticrhotika konsonanto|ro-ecoj]] de tiu lingvo: {{IPA|[r̟]}} vs.kontraŭ {{IPA|[r̠]}}. Pro tio keĈar ili estas triloj kaj tialpor tio apikalaj, la lastaj kutime nomiĝas ''retrofleksaretrofleksaj''.
 
Tamen, en iuj ne-normaj formoj de la Malayalamamalajalama, estas laminala postalveolara nazalo kiu kontrastas kun apikala alveolara, palatala, kaj subapicalasubapikala retrofleksa nazaloj: {{IPA|m n̟ n͇ n̠ ɳ ɲ ŋ}}.
<!--
== Vidu ankaŭ==