Labial-velaro: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Oryanw (diskuto | kontribuoj) pluraligis kategorion |
Oryanw (diskuto | kontribuoj) e -kat; +sekcioj; reordigo |
||
Linio 2:
'''Labial-velaroj''' ('''Labial-velaraj konsonantoj''', aŭ '''lipo-velaj konsonantoj''') estas [[konsonanto]]j duoble [[artikulacio|artikulaciataj]] ĉe la [[Mola palato|velo]] kaj la [[lipo]]j. La termino "[[labialvelara konsonanto]]", nomas ankaŭ la [[labialigo|labialigitaj]] [[velaro]]j, kiaj la (anglalingva) [[alproksimanto]] {{IPA|[w]}}.
== Transkribado kaj prononco==
Vere duoble artikulaciataj labial-velaroj troviĝas kiel [[halta konsonanto|plosivo]]j kaj [[nazala konsonanto|nazalaj haltoj]] en la plejmulto de la lingvoj de okcidenta kaj centra [[Afriko]], kaj estas relative komunaj en la orienta finaĵo de [[Nov-Gvineo]]. Ili inkluzivas la sonojn {{IPA|[k͡p, g͡b, ŋ͡m]}}. La [[Jelaa lingvo|jelaa]] ("Yélî Dnye") de la insulo [[Jelao]] ("Rossel Island"), [[Papuo-Nov-Gvineo]], havas kaj labial-velarajn kaj [[labial-alveolaro|labial-alveolarajn konsonantojn]]. Labial-velaraj senvoĉaj [[plosivo]]j kaj [[nazalo]]j troviĝas ankaŭ en la [[Vjetnama lingvo|vjetnama]], kvankam nur vortfine. ▼
Por transkribi tiujn sonojn, oni fojfoje uzas [[ligaturo]]jn anstataŭ [[digrafo]]jn kun [[ligstango]]:▼
[[Image:Labial velars.png]]▼
Notu ke kvankam tiaj simboloj facile kompreneblas, ilin ne sankciis la IFA, kaj por ili mankas kodaĵoj en [[Unikodo]]. Ili tamen tiel specifigeblas kiel tiparo de [[OpenType]] montras digrafojn ''gb'' kaj ''kp''. ▼
<br><center>
Linio 40 ⟶ 46:
Por ilin prononci, provu diri {{IPA|[k, g, ŋ]}}, sed fermu la lipojn kvazaŭ por {{IPA|[p, b, m]}}. Tiam ellasu ĝuste kiel por tiuj sonoj. Notu ke dum po 90% de la [[okludado]] (aerfluŝtopado) samtempas, la komenciĝo de la velaro okazas iomete antaŭ tiu de la [[labialo]], kaj la ellaso de la labialo okazas iomete post tiu de la velaro, tiel ke la antaŭe veninta vokalo sonas kvazaŭ ĝin sekvas velaro, dumke la poste venonta vokalo sonas kvazaŭ ĝi sekvas labialon. Do la ordon de la simboloj en {{IPA|k͡p}} kaj {{IPA|g͡b}} motivas la fonetikaj detaloj de tiuj sonoj.
== Pravigo ==
Tiuj sonoj klare estas apartaj ununuraj konsonantoj prefere al [[konsonanta grapolo|konsonantaj grapoloj]]. La [[Eggon-a lingvo]] (ego), ekzample, kontrastigas tiujn eblaĵojn, kun /bg/ kaj /gb/, ambaŭ el kiuj estas distingaj de {{IPA|/g͡b/}}. Ignorante tonon, ni havas:
Linio 45 ⟶ 53:
<br><center>
{| class=wikitable
!colspan=2|
|-
|{{IPA|pom}}||''pisti'' ||{{IPA|kba}}||''fosi''
Linio 61 ⟶ 69:
</center><br>
== Okazado ==
▲Por transkribi tiujn sonojn, oni fojfoje uzas [[ligaturo]]jn anstataŭ [[digrafo]]jn kun [[ligstango]]:
▲Vere duoble artikulaciataj labial-velaroj troviĝas kiel [[halta konsonanto|plosivo]]j kaj [[nazala konsonanto|nazalaj haltoj]] en la plejmulto de la lingvoj de okcidenta kaj centra [[Afriko]], kaj estas relative komunaj en la orienta finaĵo de [[Nov-Gvineo]]. Ili inkluzivas la sonojn {{IPA|[k͡p, g͡b, ŋ͡m]}}. La [[Jelaa lingvo|jelaa]] ("Yélî Dnye") de la insulo [[Jelao]] ("Rossel Island"), [[Papuo-Nov-Gvineo]], havas kaj labial-velarajn kaj [[labial-alveolaro|labial-alveolarajn konsonantojn]]. Labial-velaraj senvoĉaj [[plosivo]]j kaj [[nazalo]]j troviĝas ankaŭ en la [[Vjetnama lingvo|vjetnama]], kvankam nur vortfine.
▲[[Image:Labial velars.png]]
▲Notu ke kvankam tiaj simboloj facile kompreneblas, ilin ne sankciis la IFA, kaj por ili mankas kodaĵoj en [[Unikodo]]. Ili tamen tiel specifigeblas kiel tiparo de [[OpenType]] montras digrafojn ''gb'' kaj ''kp''.
Labial-velaraj plosivoj troviĝas ankaŭ kiel [[eljectiva konsonanto|eljectiva]] {{IPA|[k͡p’]}} kaj [[imploda konsonanto|imploda]] {{IPA|[ɠɓ]}} (la ligstango estas forigita ĉi tie por legebleco). Eble estas labial-velaraj [[alproximanto]]j en lingvoj kia la [[Japana lingvo|Japana]]; vidu la artikolon [[labiovelara konsonanto]].
Linio 81 ⟶ 88:
[[Kategorio:Duoble artikulaciataj konsonantoj]]
[[Kategorio:Konsonantoj]]
[[de:Kp und gb (Phonem)]]
| |||