Klasikisma muziko: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Znusgy (diskuto | kontribuoj)
Ligis al Triparta ario
Znusgy (diskuto | kontribuoj)
e Ŝanĝis terminojn
Linio 78:
tiel ke la vorto "obbligato" ĉesis havi ian sencon.
En 1800 la termino jam preskaŭ tute formortis,
kaj tiel same la praktiko kondukidirekti verkon ĉe la [[klaviceno]].
 
Tiu ĉi ŝanĝiĝo de la ekonomia situacio
Linio 112:
pli gravaj instrumentajn detalojn,
kaj ankaŭ faris la uzon de karakterizaj ritmoj
— ekz. atentigaj malfermaj fanfaronojfanfaroj,
la ritmo de funebra marŝo,
aŭ la menueto —
Linio 155:
Komponistoj el tiu ĉi periodo serĉis dramajn efikojn,
atentigajn melodiojn, kaj pli klarajn teksaĵojn.
Unu grava rompo kun la estintecopasinteco
estis la radikala renovigo de opero
fare de [[Christoph Willibald GLUCK]],
Linio 166:
li kreis la eblecon por potencaj dramaj moviĝoj
en la emocia koloro de la muziko.
Li utiligis instrumentelektadonaranĝadon,
melodion, kaj ŝanĝojn je modalo
por substreki tiujn ĉi momentojn.
Linio 190:
ankoraŭ prosperis,
se foje ili estis opiniataj
kiel pli estintecajpasintecaj ol nuntempaj
— Bach, Händel, kaj Telemann
ĉiuj komponadis longe post la punkto,
Linio 200:
ke li tre bone komprenis la pli malnovajn formojn,
kaj sciis ilin prezenti en novaj vestoj
kun variecodiverseco en formo,
kaj tiel li komprenis kiel renovigi
la pli malnovajn formojn el la baroko.
Linio 216:
kiel instrumentaj interludoj kaj enkondukoj,
por operoj, kaj eĉ diservoj.
La normoj de kordinstrumentaarĉinstrumenta korpo
kompletigita de blovinstrumentoj,
kaj de movimentoj de certa ritma karaktero,
Linio 255:
Kvankam lin superis Mozart kaj Betoveno,
estas malfacile trodiri la centrecon
de Haydn rilate la novan stilon,
kaj la estontecon de okcidenta koncerta muziko.
En tiu tempo, antaŭ Mozart kaj Betoveno,
Linio 275:
— kio meritis por li
la kromnomojn "patro de la [[simfonio]]"
kaj "patro de la [[kordinstrumentaarĉinstrumenta kvaropokvarteto]]".
Oni povus ja diri,
ke li estis la patro de la [[sonata formo]]
Linio 282:
streĉiĝo de melodio kontraŭ harmonio kaj ritmo,
kaj postulis tion,
ke la aŭdantaroaŭskultantaro sekvu draman kurbon
tra pli longa etendiĝo da tempo
ol estis antaŭe necese.
Linio 308:
La Simfonio "Adiaŭ", n-ro 45 en F# minora,
ekzempligas tion, ke Haydn plenumis
lsla diversajn bezonojn de la nova stilo,
per akraj surprizantaj turniĝoj,
kaj longa adaĝo finanta la verkon.
En 1772, Haydn kompletigis sian aron
de ses kordinstrumentajarĉinstrumentaj kvaropojkvartetoj Verko 20,
en kiu li uzis la polifoniajn teknikojn,
kiujn li kolektis el la antaŭa epoko,
por provizi sufiĉe da struktura kunteniĝemokohero
por kunligi siajn melodiajn ideojn.
Laŭ kelkaj, tio ĉi indikis la komencon
Linio 338:
de konstruado de ideoj en muziko.
Lia sekvanta grava transsalto okazis
en la kordinstrumentajarĉinstrumentaj kvaropojkvartetoj
de Verko 33 (1781),
en kiuj individuaj partoj transformiĝas
Linio 360:
[[Wolfgang Amadeus MOZART]],
kiu portis sian genion al la ideoj de Haydn,
kaj ilin aplikis al du ĉefaj genrojmuzikspecoj de la tempo:
opero, kaj la virtuoza konĉerto.
Dum Haydn pasigis multajn el siaj laborjaroj
Linio 372:
nek li celis krei operajn verkojn,
kiuj estos ludataj multajn noktojn
antaŭ granda aŭdantaroaŭskultantaro —
Mozart deziris por si ambaŭ.
Plie, Mozart havis guston por pli kromataj akordoj,
kaj por pli grandaj kontrastoj en la harmonia idiomolingvo,
li havis pli grandan amon
por kreado de melodiaj miksitaĵoj en siaj verkoj,
Linio 393:
kiuj laboras je pli alta nivelo ol iliaj samtempuloj.
De Mozart, Haydn lernis pli grandan amplekson
en aranĝado, drama efiko,
en instrumentelektado,
drama efiko,
kaj melodiaj rimedoj —
la lernaj rilatoj estis reciprokaj.
Linio 419 ⟶ 418:
Tiu ĉi farmaniero valorigis ĉambran muzikon
cele al pli da publika ludado,
ankoraŭ antaŭenpuŝante la kordinstrumentanarĉinstrumentan kvaroponkvarteton
kaj aliajn malgrandgrupajn kombinaĵojn.
 
Linio 439 ⟶ 438:
Mozart komponis siajn plej famajn operojn,
siajn ses malfruajn simfoniojn,
kiuj kontribuis al redifinado de la genrostilo,
kaj serionvicon de pianaj konĉertoj,
kiuj ankoraŭ troviĝas inter la kulminaj verkoj de la formo.
 
Linio 462 ⟶ 461:
La gravecon de Londono en la klasika periodo
oni ofte ne taksas —
sed ĝi servis kiel hejmo por la pianofarejo de Broadwood,
kaj kiel komencopunkto por komponistoj,
kiuj, kvankam ili estis malpli famaj ol la "viena skolo",
Linio 480 ⟶ 479:
kaj multaj el ili daŭris nur 10 aŭ 12 minutojn,
instrumentaj grupoj havis diversajn ludnivelojn,
kaj la konstanta baso okupis centran lokon en muzikfaradomuzikado.
En la sekvantaj jaroj,
muziko spertis imponan ŝanĝiĝon:
internacia eldonado kaj turneado kreskis eksplode,
koncertsocietojkoncertaj societoj ekfondiĝis,
notacio fariĝis pli specifa, pli priskriba,
skemoj por verkoj estis simpligitaj,
Linio 490 ⟶ 489:
En 1790, tuj antaŭ la morto de Mozart,
ties reputacio disvastiĝis rapide
kaj Haydn estis faronta serionvicon de sukcesoj,
inkluzive siajn malfruajn oratoriojn kaj "Londonajn" simfoniojn.
Komponistoj en Parizo, Romo, kaj tra tuta Germanio
Linio 507 ⟶ 506:
operon kiu lin pelis al fameco.
Ĝia stilo klare spegulas la maturajn Haydn kaj Mozart,
kaj ĝiajĝia instrumentelektojaranĝado donis al ĝi gravecon,
kiu ĝis tiam neniam spertiĝis en la granda opero.
Lia samtempulo [[Étienne MÉHUL]]
etendis instrumentajn efikilojn
per sia opero "Euphrosine et Coradin" el 1790,
kiun sekvis seriovico de sukcesoj.
Kompreneble la plej gravega estis
Betoveno (Ludwig van BEETHOVEN),
kiu komencis siajn numeritajn verkojn
en 1794 per tri pianaj triopojpianotercetoj,
kiujn oni ankoraŭ ludas nuntempe.
Iom pli juna ol ĉi tiuj,
Linio 530 ⟶ 529:
kaj dum lia tempo en Londono en 1791 kaj 1792
estis komponitaj, kaj eldonitaj en 1793
la tri pianaj sonatojpianosonatoj de Verko 2,
kiuj idiomece utiligis la teknikojn de Mozart
por eviti la atendatan kadencon,
Linio 556 ⟶ 555:
Malmultvorte — la malfrua klasika periodo
celis interne pli kompleksan muzikon.
La kreskado de koncertsocietojkoncertaj societoj kaj amatoraj orkestroj
kaj la graveco de muziko kiel parto de burĝa vivado
kontribuis al rapidkreska merkato por pianoj, pianomuziko,
Linio 579 ⟶ 578:
La influo de la baroko daŭre rekte forvelkis:
la figurita baso fariĝis malpli videbla
kiel rimedo por kunetenikoherigi muzikludadonprezentludon,
kaj la muzikludajprezentludaj kutimoj
de la meza 18-a jarcento daŭre formortis.
Tamen, samtempe, kompletaj eldonoj
Linio 590 ⟶ 589:
Alia trajto de la periodo
estas la kreskanta subkompreno,
ke la komponisto ne ĉeestos multajn ludadojnprezentludojn:
kaj tial pli kaj pli multe devos esti skribita.
Estis pli kaj pli malmultaj "laŭvolaj" partoj,
Linio 612 ⟶ 611:
 
Unu determina ŝanĝo estis
la moviĝo direkteproksimiĝe al harmonioj,
kiuj centriĝas ĉirkaŭ "bemoleniraj"
aŭ subdominantaj tonaloj.
Linio 624 ⟶ 623:
de la subdominanta regiono.
Ĉe Schubert tio fariĝis efektiva kuratako:
subdominantaj moviĝoj estis enmetatajenmetitaj en lokoj,
kie antaŭaj komponistoj uzadis
strikte dominantajn regionojn.
Linio 655 ⟶ 654:
La plej ofte citata estas,
kompreneble, harmonio.
Tamen, grava estas ankaŭ la pliiĝanta koncentriĝoatento
pri havoesto de konstanta ritme unuforma akompana figurado.
La sonato "Lunluma" de Betoveno fariĝis tipo
por centoj da pli malfruaj pecoj —
Linio 667 ⟶ 666:
pli granda instrumenta sperto,
pli ampleksaj instrumentaj registroj,
la kreskiĝo de koncertsocietojkoncertaj societoj,
la disvastiĝo de la piano —
kio kreis grandegan aŭdantaronaŭskultantaron por rafinita muziko
— ĉiuj kontribuis al la moviĝo al la "romantika stilo".
 
Linio 696 ⟶ 695:
sed ili poste antaŭeniris al aliaj terenoj.
Komponistoj kiel Czerny,
kvankam ili estis profunde influitaj de Betoveno,
ankaŭ serĉis novajn ideojn kaj novajn formojn
por enteni la pli vastan mondon
Linio 787 ⟶ 786:
Angle:
 
* [http://www.chopinmusic.net/forum/composer.php#classical Biblioteko kaj sonbendojregistraĵoj de la klasika epoko]
 
[[Kategorio:Muzikaj epokoj]]