Vikipedio

GNU: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively
[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
← Iru al antaŭa ŝanĝoIru al sekvanta ŝanĝo →
Enhavo forigita Enhavo aldonita
VidaVikiteksto
Neniu resumo de redakto
Neniu resumo de redakto
Linio 18:
la GNUa sistemo estis konstruita por esti kongrua kun ĝi.
 
== Komenco de GNU ==
La Uniksa
arkitekturo permesis, ke la GNUa projekto povu esti skribata kiel apartaj
Linio 32:
|}
 
Por certiĝi, ke la GNUa programaro restos libera por ĉiuj uzantoj "lanĉi, kopii, modifi kaj disdoni", la projekto disdonas ĝin sub permesilo, kiu estis verkita por doni al ĉiuj tiujn rajtojn, dum ĝi malpermesas plue malpliigi la permesojn. Ĉi tiu ideo, tiel nomata angle "copyleft" (vortlude "kopio-maldekstra", aŭ "malkopirajto"), estis enkorpigita en la [[GPL|Publikan Permesilon de GNU]] (GPL).
Por certiĝi, ke la GNUa programaro restos libera por ĉiuj uzantoj "lanĉi,
kopii, modifi kaj disdoni", la projekto disdonas ĝin sub permesilo, kiu estis
verkita por doni al ĉiuj tiujn rajtojn, dum ĝi malpermesas plue malpliigi
la permesojn. Ĉi tiu ideo, tiel nomata angle "copyleft" (vortlude "kopio-maldekstra", aŭ "malkopirajto"),
estis enkorpigita en la [[GPL|Publikan Permesilon de GNU]] (GPL).
 
En 1985, Stallman kreis la [[FSF|Fondaĵon de Libera programaro]] [angle ''Free Software Foundation'' (FSF)], por provizi subtenon por la GNUa projekto. La FSF ankaŭ dungis programistojn por kontribui al GNU, sed granda parto de la laboro estis (kaj estas) farata de libervolaj programistoj. Kiam GNU iĝis pli vaste konata kaj estimata, interesataj firmaoj komencis kontribui al la laboro aŭ ekvendis GNUan softvaron kaj teknikan subtenon. La plej konataj kaj plej sukcesaj el ĉi tiuj estas ''Cygnus Solutions'', kiu nun estas parto de ''[[RedHat]]''.
En 1985, Stallman kreis la [[FSF|Fondaĵon de Libera programaro]] [angle ''Free Software Foundation'' (FSF)],
por provizi subtenon por la GNUa projekto. La FSF ankaŭ dungis programistojn por kontribui al GNU,
sed granda parto de la laboro estis (kaj estas) farata de libervolaj programistoj. Kiam GNU iĝis pli vaste
konata kaj estimata, interesataj firmaoj komencis kontribui al la laboro aŭ
ekvendis GNUan softvaron kaj teknikan subtenon. La plej konataj kaj plej sukcesaj el
ĉi tiuj estas ''Cygnus Solutions'', kiu nun estas parto de ''[[RedHat]]''.
 
Jam en 1990, la GNUa sistemo havis etendigeblan tekstoredaktilon, [[Emakso|Emakso]]; tre sukcesan optimumigitan tradukilon, [[GCC]]; kaj la plejmulton de la kernaj programadaj bibliotekoj kaj utilprogrametoj de norma Uniksa distribuo. La sola afero, kiu mankis al ĝi, estis la kerno.
[[Emakso|Emakso]]; tre sukcesan optimumigitan tradukilon, [[GCC]]; kaj la
plejmulton de la kernaj programadaj bibliotekoj kaj utilprogrametoj de norma
Uniksa distribuo. La sola afero, kiu mankis al ĝi, estis la kerno.
 
== La GNUa Manifesto ==
En la GNUa Manifesto, Stallman menciis, ke unua versio de kerno ekzistis sed ĝi postulis pli da funkcioj por imiti Unikson. Li aludis al TRIX, kerno verkita ĉe [[MIT]], kies verkistoj decidis disdoni ĝin senkoste. Ĝi estis kongrua kun Unikso versio 7. En decembro de 1986 laboro komenciis por
modifi tiun kernon. La verkistoj post iom da tempo decidis, ke ĝi estas neuzebla kiel komenca punkto, precipe ĉar ĝi funkciis nur ĉe malvaste▼
ĝi postulis pli da funkcioj por imiti Unikson. Li aludis al TRIX, kerno verkita ĉe [[MIT]], kies verkistoj decidis disdoni ĝin senkoste. Ĝi
konata kaj multekosta 68000-komputilo kaj pro tio ili bezonus porti ĝin al aliaj arkitekturoj antaŭ ol ĝi estus uzebla. En 1988, la MACH-a mesaĝopasa kerno de CMU estis konsiderata. Komence ĝi estis prokrastata dum ĝiaj verkistoj forstrekis kodon de AT&T. Komence la GNUa kerno estis nomata Alix, sed poste Michael Bushnell preferis la nomon [[Hurd]]. Tial la nomo Alix estis movita al subsistemo, kaj estis poste tute forstrekita. Dum la sekvaj jaroj, la verkado de Hurd estis malrapida pro teknikaj kaj personaj malkonsentoj.
estis kongrua kun Unikso versio 7. En decembro de 1986 laboro komenciis por
▲modifi tiun kernon. La verkistoj post iom da tempo decidis, ke ĝi estas
neuzebla kiel komenca punkto, precipe ĉar ĝi funkciis nur ĉe malvaste
konata kaj multekosta 68000-komputilo kaj pro tio ili bezonus porti ĝin al
aliaj arkitekturoj antaŭ ol ĝi estus uzebla. En 1988, la MACH-a mesaĝopasa
kerno de CMU estis konsiderata. Komence ĝi estis prokrastata dum ĝiaj
verkistoj forstrekis kodon de AT&T. Komence la GNUa kerno estis nomata
Alix, sed poste Michael Bushnell preferis la nomon [[Hurd]]. Tial la nomo
Alix estis movita al subsistemo, kaj estis poste tute forstrekita. Dum la
sekvaj jaroj, la verkado de Hurd estis malrapida pro teknikaj kaj personaj
malkonsentoj.
 
== La Linuksa kerno aperas ==
En 1991 [[Linus Torvalds]] verkis la Unikso-kongruan [[Linukso|Linuksan]] kernon kaj eldonis ĝin laŭ la GPL. Linukso estis plue verkata de diversaj
programistoj en la [[Interreto]]. En 1992, Linukso estis kunmetita kun la GNUa sistemo. Ili formis kune tute funkciantan liberan operaciumon. Oni vidas la GNUan sistemon plej ofte en ĉi tiu formo, kutime nomata la GNU/Linuksa sistemo aŭ Linuksa distribuo. (''Hurd'' ankoraŭ estas aktive verkata, kaj prova versio de la GNUa sistemo kiu uzas Hurd-on anstataŭ Linukson estas nun havebla.)
kernon kaj eldonis ĝin laŭ la GPL. Linukso estis plue verkata de diversaj
programistoj en la [[Interreto]]. En 1992, Linukso estis kunmetita kun la
GNUa sistemo. Ili formis kune tute funkciantan liberan operaciumon. Oni vidas la GNUan
sistemon plej ofte en ĉi tiu formo, kutime nomata la GNU/Linuksa sistemo aŭ
Linuksa distribuo. (''Hurd'' ankoraŭ estas aktive verkata, kaj prova versio
de la GNUa sistemo kiu uzas Hurd-on anstataŭ Linukson estas nun havebla.)
 
== GNUaj iloj - eroj inspirita de Unikso ==
Oni ofte trovas erojn de GNU instalatajn ankaŭ ĉe komercaj Uniksaj sistemoj, anstataŭ la Uniksajn programojn. Tiel estas ĉar multaj el la programoj verkitaj por la GNUa projekto estas pli bonaj ol la Uniksaj versioj.
Ofte tiuj eroj estas nomataj la GNUaj iloj. Multaj GNUaj programoj estis portitaj al [[Vindozo]] kaj [[Makintoŝo]].▼
sistemoj, anstataŭ la Uniksajn programojn. Tiel estas ĉar multaj el la
programoj verkitaj por la GNUa projekto estas pli bonaj ol la Uniksaj versioj.
▲Ofte tiuj eroj estas nomataj la GNUaj iloj. Multaj GNUaj programoj
estis portitaj al [[Vindozo]] kaj [[Makintoŝo]].
 
Iuj el la projektoj, kiujn la GNUa projekto komencis estas:
* [[Bash]], ŝelo.▼
* [[GNU Binutils]], enhavas asemblilon kaj programligilon.▼
* [[Emakso]], etendigebla, mem-priskriba tekstoredaktilo.▼
* [[GCC]], optimumigita tradukilo por multaj [[Komputillingvo|komputillingvoj]], inkluzive de [[C Komputillingvo|C]].▼
* [[GDB]], [[erarserĉilo]].▼
* [[GIMP]], bildredakta programo.▼
* [[GNOME]], grafika labortabla medio.▼
* [[Gzip]], biblioteko kaj programo por datumokompaktado.▼
* [[Hurd]], mikrokerno kaj aro de serviloj, kiuj havas la samajn kapablojn kiel Uniksa kerno.▼
* [[GNU Octave]], programo por nombraj kalkuladoj simila ol [[MATLAB]].▼
 
La GNUa projekto ankaŭ disdonas kaj helpas en la verkado de aliaj programoj kiuj devenas de aliaj lokoj, ekz-e:▼
▲*[[Bash]], ŝelo.
* [[CVS]]▼
▲*[[GNU Binutils]], enhavas asemblilon kaj programligilon.
▲*[[Emakso]], etendigebla, mem-priskriba tekstoredaktilo.
▲*[[GCC]], optimumigita tradukilo por multaj [[Komputillingvo|komputillingvoj]], inkluzive de [[C Komputillingvo|C]].
▲*[[GDB]], [[erarserĉilo]].
▲*[[GIMP]], bildredakta programo.
▲*[[GNOME]], grafika labortabla medio.
▲*[[Gzip]], biblioteko kaj programo por datumokompaktado.
▲*[[Hurd]], mikrokerno kaj aro de serviloj, kiuj havas la samajn kapablojn kiel Uniksa kerno.
▲*[[GNU Octave]], programo por nombraj kalkuladoj simila ol [[MATLAB]].
 
== Licensoj ==▼
▲La GNUa projekto ankaŭ disdonas kaj helpas en la verkado de aliaj programoj
kiuj devenas de aliaj lokoj, ekz-e:
▲*[[CVS]]
▲==Licensoj==
Pri GPL, LGPL.
 
== Vidu ankaŭ ==
{{Commons|GNU}}
{{Commons|Category:GNU}}
Linio 138 ⟶ 107:
[[hr:GNU]]
[[hu:GNU]]
[[ia:GnuProjecto GNU]]
[[id:GNU]]
[[is:GNU]]
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/wiki/GNU"