|
La '''PŭinavaPŭinavaj lingvoj''' (ankaŭ '''_Makú_Makú''', '''_Puinávean_Puinávean''', '''_Puinave_Puinave-_Macú_Macú''', '''_Puinave_Puinave-Makua''', '''_Puinaveano_Puinaveano''') estas [[lingva familio]] de [[Brazilo]], [[Kolombio]], kaj [[Venezuelo]]. ''_Makú_Makú'' estas la Portugala nomo, ''_Puinaveano_Puinaveano'' estas la Hispana. La nomo ''_Makú_Makú'' estas _pejorative_pejorativa, estante derivisdevenante de la [[_Jeral_Jerala lingvo|Jerala]] ([[_Tupian_Tupia lingvo]]) vorta<!--Ĉu tio implias ke la Jurala esta unu el diversaj Tupiaj lingvoj?--> vorto signifosignifanta "sklavo, _underling_subulo".
La Pŭinava familio devus ne esti ne konfuzita kun la [[Makua lingvo]], kiu estas ankaŭ sciatanomata asper ''_Macu_Macu'' aŭ ''_Makú_Makú''. Estas filumaj edziĝproponojproponoj (ĉeneranta,ligi liganta,la bindanta)Makuan laizolaĵon Makuakun izolila kunPŭinavaj Pŭinavalingvoj.
==Familia divido==
La Pŭinava familio konsistas deel 9 lingvoj:
: A. _Kuri_Kuri-_Dou_Doua
:: 1. '''[[_Kuri_Kuri-_Dou_Doua lingvo|Kuri-Doua]]''' ''(†mortinta)''
: B. _Hupda_Hupda grupo
:: 2. '''[[_Hupda_Hupda lingvo|Hupda]]''' <small>(a.k.a.alinome _Hupdë_Hupdë, _Ubde_Ubde, _Jupda_Jupda, _Hupdá_Hupdá, _Ubdé_Ubdé)</small>
:: 3. '''[[_Yuhup_Juhupa lingvo|Juhupa]]''' <small>(a.k.a.alinome _Yuhupde_Yuhupde, _Yahup_Yahup)</small>
: C. _Kaburí_Kaburía grupo
:: 4. '''[[_Nadöb_Nadona lingvo|Nadöba]]''' <small>(a.k.a.alinome _Nadëb_Nadëb, _Nad_Nad{{IFA|ɨ}}b, _Hahöb_Hahöb, _Shuriwai_Shuriwai, _Guariba_Guariba, _Wariva_Wariva, _Kaborí_Kaborí)</small>
:: 5. '''[[_Kamán_Kamana lingvo|Kamána]]''' <small>(a.k.a.alinome _Kamã_Kamã, _Dâw_Dâw)</small>
: D. _Guariba_Guariba
:: 6. '''[[_Guariba_Gvariba linfvo|Gvariba]]''' <small>(a.k.a.alinome _Wariwa_Wariwa, _Wariva_Wariva)</small>
: E. _Kakwa_Kakwa grupo
:: 7. '''[[_Cacua_Kakua lingvo|Kakua]]''' <small>(a.k.a.alinome _Kakua_Cacua, _Bara_Bara-_Makú_Makú)</small>
:: 8. '''[[_Nukak_Nukaka lingvo|Nukaka]]''' <small>(a.k.a.alinome _Nukak_Nukak-_Macú_Macú, N{{IFA|ɨ}}_kâk_kâk, _Macú_Macú _del_del _Guaviare_Guaviare, _Guaviare_Guaviare _Macusa_Macusa, _Nukak_Nukak Makua)</small>
: F. _Puinave_Puinava
:: 9. '''[[_Puinave_Pŭinava lingvo|Pŭnava]]''' <small>(a.k.a.alinome _Guaipunavi_Guaipunavi, _Waipunavi_Waipunavi)</small>
_Kuri_La Kuri-_Dou_Doua estas nun [[estingintaestingiĝinta lingvo|estingintaestingiĝinta]]; ĝi havis 2 [[diversaj (lingvistiko)|diversaĵoj]]variantojn: _Kurikuriaí_la ''Kurikuriaí'' kaj _Dou_la Doua.
_Kaufman_Kaufman (1994) (listoj,listas listas)la _Hupda_Hupdan as sola lingvo kun 4 diversaĵoj: _Tikié_''Tikié, _Hupda_Hupda, _Yuhup_Yuhup,'' kaj _Papurí_''Papurí''. _Pozzobon_Pozzobon (1997) kaj _Gordon_Gordon (2005) listolistas _Hupda_la Hupdan kaj _Yuhup_la asYuhupan kiel apartigiapartaj lingvoj.
_Guariba_La Gvariba estas listita en _Kaufman_Kaufman (1994), sed ne aperiaperas en _Gordon_Gordon (2005). Ĝi estas listita askiel alterna nomo en _Pozzobon_Pozzobon (1997) (?) .
_Pozzobon_Pozzobon (1997) (grupoj, grupas) _Nukak_la Nukakan kun _Cacua_la Kakua en _Kakwa_la (grupanta,Kakva grupigo) dum _Kaufman_Kaufman (1994) (listoj, listas) ilin aparte.
_Gordon_Gordon (2005) (listoj, listas) _Puinave_la asPŭinavan kiel [[izolita lingvo|izolitan lingvon]] dum _Kaufman_Kaufman (1994) kaj _Pozzobon_Pozzobon (1997) inkluziviinkludas en ĉi tiu familio.
==Genetikaj rilatoj==
La Pŭinava estas iam asociita kun la hipoteza [[Makroo-Pŭinava]] familio konsistanta deel la Pŭinava kaj la [[_Katukinan_Katukina]] familioj kaj la [[_Ahuaqué_Ahuakéa]], la [[_Kaliana_Kaliana]], kaj la Makua izolasizolaĵoj (aldone _Ahuaqué_la Ahuakéa, _Kalianan_la Kaliana, kaj la Makua estas lokitalokitaj kune en proponisproponita ''_Kalianan_Kaliana'' sub-(grupanta, grupigo)).
Makroo-Pŭinava estas inkluzivitainkludita en [[Jozefo _Greenberg_]]'sla pli granda ''Makroo-_Tucanoan_Tukanoa'' stokofamiliaro de [[Joseph Greenberg]]. Alia pli granda (grupanta, grupigo) estas ''Makroo-Makú'' de [[Morris Swadesh|Morrita Swadesh]]'s ''Makroo-_Makú_''.
==Eksteraj ligiloj==
* Ethnologue:
** [http://www.ethnologue.com/show_family.asp?subid=90619 Maku ~Makua]
** [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=pui _Puinave_Puinave ~La Pŭnava]
* _Proel_Proel: [http://www.proel.org/mundo/puinavean.htm _Familia_Familia _Puinave_Puinave-MakuaMaku-a]
==Bibliografio==
* _Campbell_Campbell, _Lyle_Lyle. (1997). ''IndianajAmerican lingvojIndian languages: LaThe historiohistorical delinguistics lingvoof de AŭtoĥtonaNative AmerikoAmerica''. (Nov-Jorkio,New Novjorko)York: OksfordaOxford UniversitatoUniversity PremiPress. ISBN 0-19-509427-1. (~''Indianaj lingvoj: La historio de lingvoj de Aŭtoĥtona Ameriko'').
* _Gordon_Gordon, _Raymond_Raymond G., Jr. (Ed.). (2005). ''Ethnologue: LingvojLanguages deof lathe mondoworld'' (15-a edeld.). _Dallas_Dallas, TxTX: SIL internaciaInte rnational. ISBN 1-55671-159-X. (SurliniaPerreta versio: http://www.ethnologue.com). (~''Ethnologue: Lingvoj de la mondo'').
* _Greenberg_, Jozefo H. (1987). ''Lingvo en ameriko''. _Stanford_: Universitato Stanford Premi.
* _Kaufman_, _Terrence_. (1990). Lingva historio en Sudameriko: Kio ni scii kaj kiel al scii pli. En D. L. _Payne_ (Ed.), ''_Amazonian_ lingvistiko: Studoj en _lowland_ Sudamerikaj lingvoj'' (pp. 13-67). _Austin_: Universitato de Teksaso Premi. ISBN 0-292-70414-3.
* _Kaufman_, _Terrence_. (1992) _Guta_ [[www._albume_.(reto, neta)]]
* _Kaufman_, _Terrence_. (1994). La indiĝenaj lingvoj de Sudameriko. En C. _Mosley_ & R. E. _Asher_ (_Eds_.), ''Maparo de la mondaj lingvoj'' (pp. 46-76). Londono: _Routledge_.
* Greenberg, Joseph H. (1987). ''Language in the Americas''. Stanford: Stanford University Press. (~''Lingvo en Ameriko''). ▼* _Pozzobon_, _Jorge_ (1997). _Langue_, _société_ et _numération_ _chez_ _les_ _Indiens_ _Makú_ (_Haut_ _Rio_ Negra, _Brésil_). ''_Jounal_ de la _Société_ de _Américanistes_ de _París_'' 83: 159-172. _París_.
* Kaufman, Terrence. (1990). Language history in South America: What we know and how to know more. InEn D. L. Payne (Ed.), ''Amazonian linguistics: Studies in lowland South American languages'' (pp. 13-67). Austin: University of Texas Press. ISBN 0-292-70414-3. (~Lingva historio en Sudameriko: Kio ni scias kaj kiel scii pli). ▼* Kaufman, Terrence. (1992) Guta [[www.albume.net]] ▼* Kaufman, Terrence. (1994). The native languages of South America. In En C. Mosley & R. E. Asher (Eds.), ''Atlas of the world's languages'' (pp. 46-76). London: Routledge. (~La indiĝenaj lingvoj de Sudameriko). ▼* Pozzobon, Jorge (1997). Langue, société et numération chez les Indiens Makú (Haut Rio NegroNegra, Brésil). ''Jounal de la Société de Américanistes de París'' 83: 159-172. París. ▼
[[Kategorio:Lingvoj de Venezuelo]]
<!--[[Kategorio:Pŭinavaj lingvoj| ]]-->
[[en:Puinavean languages]]
[[Kategorio:Aŭtomate tradukitaj, kontrolindaj]]
<!--'''Puinavean''' (also '''Makú''', '''Puinávean''', '''Puinave-Macú''', '''Puinave-Maku''', '''Puinaveano''') is a [[language family]] of [[Brazil]], [[Colombia]], and [[Venezuela]]. ''Makú'' is the Portuguese name, ''Puinaveano'' is the Spanish. The name ''Makú'' is pejorative, being derived from the [[Jeral]] (a [[Tupian language]]) word meaning "slave, underling".
The Puinavean family should not be confused with the [[Maku language]], which is also known as ''Macu'' or ''Makú''. There are phylum proposals linking the Maku isolate with Puinavean.
==Family division==
Puinavean consists of 9 languages:
: A. Kuri-Dou
:: 1. '''[[Kuri-Dou]]''' ''(†)''
: B. Hupda group
:: 2. '''[[Hupda]]''' <small>(a.k.a. Hupdë, Ubde, Jupda, Hupdá, Ubdé)</small>
:: 3. '''[[Yuhup]]''' <small>(a.k.a. Yuhupde, Yahup)</small>
: C. Kaburí group
:: 4. '''[[Nadöb]]''' <small>(a.k.a. Nadëb, Nad{{IPA|ɨ}}b, Hahöb, Shuriwai, Guariba, Wariva, Kaborí)</small>
:: 5. '''[[Kamán]]''' <small>(a.k.a. Kamã, Dâw)</small>
: D. Guariba
:: 6. '''[[Guariba]]''' <small>(a.k.a. Wariwa, Wariva)</small>
: E. Kakwa group
:: 7. '''[[Cacua]]''' <small>(a.k.a. Kakua, Bara-Makú)</small>
:: 8. '''[[Nukak]]''' <small>(a.k.a. Nukak-Macú, N{{IPA|ɨ}}kâk, Macú del Guaviare, Guaviare Macusa, Nukak Maku)</small>
: F. Puinave
:: 9. '''[[Puinave]]''' <small>(a.k.a. Guaipunavi, Waipunavi)</small>
Kuri-Dou is now [[extinct language|extinct]]; it had 2 [[variety (linguistics)|varieties]]: Kurikuriaí and Dou.
Kaufman (1994) lists Hupda as a single language with 4 varieties: Tikié, Hupda, Yuhup, and Papurí. Pozzobon (1997) and Gordon (2005) list Hupda and Yuhup as separate languages.
Guariba is listed in Kaufman (1994), but does not appear in Gordon (2005). It is listed as an alternate name in Pozzobon (1997) (?) .
Pozzobon (1997) groups Nukak with Cacua in a Kakwa grouping while Kaufman (1994) lists them separately.
Gordon (2005) lists Puinave as a [[language isolate]] while Kaufman (1994) and Pozzobon (1997) include within this family.
==Genetic relations==
Puinavean is sometimes associated with a hypothetical [[Macro-Puinavean]] family consisting of the Puinavean and [[Katukinan]] families and the [[Ahuaqué]], [[Kaliana]], and Maku isolates (additionally Ahuaqué, Kalianan, and Maku are placed together in a proposed ''Kalianan'' sub-grouping).
Macro-Puinavean is included in [[Joseph Greenberg]]'s larger ''Macro-Tucanoan'' stock. Another larger grouping is [[Morris Swadesh]]'s ''Macro-Makú''.
==External links==
* Ethnologue:
** [http://www.ethnologue.com/show_family.asp?subid=90619 Maku]
** [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=pui Puinave]
* Proel: [http://www.proel.org/mundo/puinavean.htm Familia Puinave-Maku]
==Bibliography==
* Campbell, Lyle. (1997). ''American Indian languages: The historical linguistics of Native America''. New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-509427-1.
* Gordon, Raymond G., Jr. (Ed.). (2005). ''Ethnologue: Languages of the world'' (15th ed.). Dallas, TX: SIL International. ISBN 1-55671-159-X. (Online version: http://www.ethnologue.com).
▲* Greenberg, Joseph H. (1987). ''Language in the Americas''. Stanford: Stanford University Press.
▲* Kaufman, Terrence. (1990). Language history in South America: What we know and how to know more. In D. L. Payne (Ed.), ''Amazonian linguistics: Studies in lowland South American languages'' (pp. 13-67). Austin: University of Texas Press. ISBN 0-292-70414-3.
▲* Kaufman, Terrence. (1992) Guta [[www.albume.net]]
▲* Kaufman, Terrence. (1994). The native languages of South America. In C. Mosley & R. E. Asher (Eds.), ''Atlas of the world's languages'' (pp. 46-76). London: Routledge.
▲* Pozzobon, Jorge (1997). Langue, société et numération chez les Indiens Makú (Haut Rio Negro, Brésil). ''Jounal de la Société de Américanistes de París'' 83: 159-172. París.
[[Category:Puinavean languages| ]]
[[Category:Languages of Venezuela]]-->
| 