Runaj alfabetoj: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Linio 4:
La runaj alfabetoj ekzistas en pluraj formoj; [[Ĝermanaj runoj|La ĝermanaj]] aŭ maljunaj, [[Anglosaksaj runoj|la anglosaksaj]] aŭ la frisaj, [[Danaj runoj|la danaj]] aŭ junaj, [[Svedaj runoj|la svedaj]] aŭ mallongbranĉetaj kaj la [[Mezepokaj runoj]]. La diversaj tipoj ne uziĝis samtempe; sed pli bone estus rigardata kiel pluraj malsamtempaj evoluiĝaj variantoj de la sama skribsistemo. Nur estas unu ekzemplo de enskribo kiu havas plurajn diversajn malsamtempajn variantojn, La Rök-ŝtono.
=== Ĝermanaj runoj ===
[[Dosiero:Vadstena-brakteaten, Nordisk familjebok.png|right|thumb|La ĝermana runalfabeto en medaliono]]La ĝermana runalfabeto ekuziĝis dum la 3-a jarcento en la tuta ĝermana mondo. La plej malnova surskribaĵo estas La Kylver Ŝtono elen la baltmara insulo [[Gotlando]] kun la tuta alfabeto. Oni supozas ke la surskribaĵo estas de sorĉa tipo ĉar ĝi estas skribita en interna flanko en tombo, eble por malebligi la mortulon je reaperi. Ne estas multaj surskribaĵoj kun la ĝermanaj runoj, eble ĉar oni skribigis rune sur branĉetpecoj kaj ostoj kiu polviĝis en la tero. La tekstoj de tio periodo estas ekskluzive magitipaj formuloj aŭ nomoj de mortaj homoj.
 
La ĝermana runalfabeto ne estis deĉifrita ĝis la 19-a jarcento, tiam oni komparis La Anglosaksan Runpoemon kiu rakontis pri la nomoj de la anglosaksa runalfabeto kun la ĝermana. Ĉar tiuj alfabetoj similas, la runsciencistoj de Skandinavio finfine deĉifrigis la sonojn kaj ektradukigis la ĝis tiam maltradukitajn tekstojn.