Paul Berthelot: Malsamoj inter versioj

Li naskiĝis en [[Francio]] en [[1882]]. Li lernis [[Esperanto]]n en [[1900]], kiam li studis en la liceo de [[Reims]]. Li poste ekstudis medicinon en [[Parizo]], sed baldaŭ forlasis Francion por eskapi la militservon. Fervora propagandisto, li fondis la gazeton [[Esperanto (gazeto)|Esperanto]] (la 18an de junio [[1905]]), kiun li transdonis en [[1906]] al [[René de SAUSSURE|Saussure]] kaj [[Hector HODLER|HODLERHodler]]. Li enpresis en "Esperanto" la unuan provon de vortaro Esperanto-Esperanto (kun Esperante redaktitaj [[difino]]j de la [[radiko]]j). Li ankaŭ estis iniciatinto de [[Internacia Socia Revuo]]. Li forvojaĝis al [[Sudameriko]], kie li daŭrigis sian propagandon.

Post restado en [[Montevideo]], li alvenis en [[Rio de Ĵanejro]] en 1908. Tie li iĝis instruisto pri franca lingvo kaj Esperanto en la [[akademio Berlitz]], kaj poste estis direktoro de ĝia branĉo en [[Petropolis ]], somerferiejo kaj diplomatia urbo. Tiun ĉi postenon li perdis pro kontraŭmilita propagando.

Post mizera periodo, li intencis reiri al [[Eŭropo]], sed tiam ekinteresiĝis pri la moroj kaj kutimoj de la brazilaj indiĝenoj. Li unue iris en [[Leopoldina]], stato de [[Goyaz]], sur la rivero [[Araguaya]]. Tie li studis la indiĝenojn[[indiĝeno]]jn kaj ilian lingvon, kunlaboris al gazetoj de [[San-Paŭlo]] kaj verkis la franclingvan libron "La Evangelio de la Horo" ('' L'Évangile de l'Heure''), antaŭ ol daŭrigi sian vojaĝon al la Nordo, celante [[Belém-do-Para]].