Kristanigo: Malsamoj inter versioj

'''Misiado''' kaj kristanigo estas parencaj vortoj, kvankam misiado celas la teologian dimension de la fenomeno, kaj kristanigo fokusigas la kulturan kaj historian dimension. KristianigoKristanigo estas sukcesa misiado de tutaj popoloj en historia kunteksto.

== KristianigoKristanigo kaj kulturo ==

Multaj el la unuaj kristanaj preĝejopreĝejoj kunstruiĝisestis konstruitaj en lokoj, kie oni antaŭe praktikis nekristanajn [[kulto|kultojn]], ĉar tiujoni lokojopiniis jamtiujn rigardiĝislokojn sanktaj, kaj la kristanigendaj homoj jam kutimis kolektiĝi tie. Aliaj "paganaj", tio ĉi tie signifas (ne-kristanaj,) sanktejoj, kiel la stxonegaroj en norda Germanio kaj en keltaj regionoj, de la kristanigistoj ricevis forpuŝajn nomojn ("diablaj stxonoj", "diabla forno"), kiujn ili parte ankoraŭ nuntempe havas. Aliflanke multaj homoj sukcesis plupraktiki iujn pra-kristanajn religiajn kutimojn post la kristanigo, kiujn ili simple difinis "lokaj kutimoj".

La kristanigo ofte estis sekvo de politika evoluo. Tial ekzemple la (ekzemple ĝermanaj, hungaraj, slavaj, baltiaj) triboj konkeritaj dum la frua mezepoko en Eŭropo kolektive baptiĝis aŭ estis perforte baptigitaj. Politika kaj dia povopotenco, kiel ĉe reĝo [[Karolo la Granda]], estis preskaŭ la samo.

La kristanigo, malgraŭ ĉiuj kritikeblaj flankoj, ĝenerale ankaŭ signifis la volon doni [[evoluhelpo]]n, do la alportadon de novaj scioj, komprenoj kaj kapabloj en la kristanigitan regionon. Konstruiĝis ne nur kristanaj preĝejoj kaj monaĥejoj, sed ankaŭ lernejoj, flegejoj kaj hospitaloj. Per tiu konstruado ekestis novaj regionaj centroj, kiuj ofte poste dum longa tempo influis grandajn regionojn. Precipe en centra kaj suda Ameriko oni ade instruispropagandis al la lokaj enloĝantoj, ke ilia antaŭa, pra-kristana religio estis fuŝa, la tradicia vivstilo primitiva. Oni igis ilin vaste alpreni eŭropajn normojn, kultivi la teron laŭ eŭropa stilo, preni eŭropajn nomojn, vesti sin signife pli ol antaŭe - tion jam dum la jaroj ekde 1800 tre kritike priskribis la scientistosciencisto ''Alexander von Humboldt''.

Kristanigo okazis per multaj vojojmultmaniere, kaj plej ofte kunludis diversaj faktoroj.

La unua nacio kolektive kristianigitakristanigita estis '''[[Armenio]]''': la unuaj misiistoj, la apostoloj Tadeo kaj Bartolomeo, jam predikis tie meze de la unua jarcento post Kristo, kaj ekestis "subtera" (tio signifas: kaŝe funkcianta) eklezio. Ĉirkaŭ la jaro 301 pro iuj dramaj okazaĵoj, en kiuj partoprenis kristanoj de la "subtera" eklezio, la reĝo Trdat la Tria kristaniĝis kaj proklamis la kristanismon ŝtata religio.

Elstaran rolon en la frua kristianigokristanigo de centra Eŭropo ĉirkaŭ la sesa jarcento post Kristo havis irlandaj kaj skotaj monaĥoj, subtenitaj de Romo. Inter tiuj misiistoj estis la sanktuloj ''Bonifatius, Columban, Gallus'' kaj ''Kilian'', kaj. iliaIlia laboro ne estis sendanĝera - pluraj el ili estis mortigitaj de la ankoraŭ-ne-kristanoj. Reĝo Karolo la Granda ĉirkaŭ la jaro 800 venkis la ĝermanajn saksajn tribojn en norda Germanio kaj proklamis ĉiujn venkitojn kristanoj. Li ordonis, ke praktikado de iuj pra-kristanaj kutimoj estu punata per devo pagi grandajn monsumojn, aŭ alternative puna laborado por la kristana eklezio.

El hodiaŭa vidpunkto aparte problema estas la kristanigo de la "Nova Mondo" en norda, sed precipe centra kaj suda Ameriko, ĉar ĝi perforte alpremiĝiokazis per aparte granda brutaleco. Ne mirigas, ke la hodiaŭa centra kaj suda Ameriko estas preskaŭ centprocente katolika.