Vikipedio:Prononchelpilo: Malsamoj inter versioj

Enhavo forigita Enhavo aldonita
RossB (diskuto | kontribuoj)
uzu deskstran kornon anstataŭ majuskloj (vidu diskuton)
RossB (diskuto | kontribuoj)
klarigante
Linio 1:
Por vortoj en aliaj lingvoj ol Esperanto, konvenas havi '''prononchelpilon''' je la unua apero de la koncernata nomo. Tiu kutime aperu inter [[akuta krampo|akutaj krampoj]] (''['', '']'') tuj post la nomo: '''Cherpillod'' [ŝerpijó].' (Enelparolu: profesiaj lingvistaj tekstoj oni kutime distingas inter [[fonetiko|fonetikaj]] (akutaj krampojŝerpijó) kaj [[fonologio|fonologiaj]] ([[oblikvo|oblikvaj stangoj]], ''/ /'') markiloj, t. e. oni markas ekzaktan prononcon per krampoj, kaj nur tiujn elementojn kiuj gravas por la [[signifo]] per stangoj. Tamen ĉi tian metodon oni nur uzu vikipedie je specifaj lingvo-artikoloj.)
 
Por la literoj de la prononchelpilo la vikipediistoj havas du eblojn:
* Esperantaj literoj.
* [[Internacia fonetikaFonetika alfabetoAlfabeto]] (IFA).
 
==Esperantaj Literoj==
Por ordinaraj artikoloj IFA ''malrekomendindas''. Esperantaj literoj facile skribeblas kaj legeblas de ĉiuj, eĉ se ili ne tute koincidas kun la fremdaj sonoj. '''En la malmultaj kazoj, kiam iu uzas IFA-n, tio devas esti menciita apude de la prononcindiko.'''
 
PorOni ordinarajĉiam artikolojindiku IFAla ''malrekomendindas''prononcon kun Esperantaj literoj. Esperantaj literoj facile skribeblas kaj legeblas de ĉiuj, eĉ se ili ne tute koincidas kun la fremdaj sonoj. '''En la malmultaj kazoj, kiam iu uzas IFA-n, tio devas esti menciita apude de la prononcindiko.'''
Kelkaj esperantistoj ([[William AULD]], [[André CHERPILLOD]] k.a.) inventis siajn proprajn transskribsistemojn, kiuj baziĝas sur la [[Esperanta alfabeto]] plus kelkaj signoj el la alfabetoj de grandaj eŭropaj lingvoj (''[[ã]]'', ''[[ñ]]'', ''[[ö]]'' k.s.). La Esperanta Vikipedio estu facila kaj internacia. Neniu postulas ke oni posedu aliajn lingvojn ol Esperanton por uzi ĝin. '''Tial ĉiuj literoj ne troviĝantaj en la Esperanta aboco evitendas en Esperantaj prononchelpiloj.''' Se niaj 28 literoj nepre ne sufiĉas, uzu IFA-n. Tamen ekzistas kelkaj plunuancigaj grafikaj rimedoj, kiuj entradiciiĝis en la Vikipedio:
*[[Akcento]] markeblas [[Prononco de Esperanto#Fremdaj vortoj|lau la Zamenhofa metodo]] per [[dekstra korno]]. Prefere ĉiam marku akcenton en plursilabaj vortoj, eĉ se ĝi falas antaŭlastsilabe kiel en Esperanto, alikaze fakte temas pri senakcenta vorto, kiel en la [[Japana lingvo|Japana]]. Ekzemple: [ŝerpijó], [fránko], [zámenhof]
*Oni povas marki speciale longan sonon per dupunkto (:). Ekzemple: ''[[Vårt land/Maamme|Maamme]]'' [má:m:e]
*Kombinaj sonoj, aŭ sonoj kiuj similas al la Esperantaj, sed ne tute identas, markeblas per kursivado; ekzemple oni povas skribi [''ng''] por montri velaran nazalon, [''u''] por montri fremdecan u-sonon (norvegan, anglan ktp.), [''aŭ''] por montri nazalan diftongon ktp. ''[[Sevilla]]'' [se''b''í''lj''a]
*[[Diftongo|Diftongan]] elementon oni povas montri per superskribo: ''Suomi'' [sú<sup>o</sup>mi]
*Por marki silablimon, paŭzeton k.s. uzeblas punktoj, strekoj: [ek.kuŝi] [na-ura]
 
Kelkaj esperantistoj ([[William AULD]], [[André CHERPILLOD]] k.a.) inventis siajn proprajn transskribsistemojn, kiuj baziĝas sur la [[Esperanta alfabeto]] plus kelkaj signoj el la alfabetoj de grandaj eŭropaj lingvoj (''[[ã]]'', ''[[ñ]]'', ''[[ö]]'' k.s.). La Esperanta Vikipedio estu facila kaj internacia. Neniu postulas ke oni posedu aliajn lingvojn ol Esperanton por uzi ĝin. '''Tial ĉiuj literoj ne troviĝantaj en la Esperanta aboco evitendas en Esperantaj prononchelpiloj.''' Se niaj 28 literoj nepre ne sufiĉas, uzu IFA-n. Tamen ekzistas kelkaj plunuancigaj grafikaj rimedoj, kiuj entradiciiĝis en la Vikipedio:
'''Memoru ke multaj internacie konataj nomoj fakte havas prononcon kontraŭantan al la Esperanta alfabeto! ''Ai'', ''ei'', ''oi'', ''ui'', ''au'', ''eu'', ''ou'' ĉiam estas [[hiato]]j en Esperanto, sed plej ofte diftongoj en internaciaj nomoj; simile ''C'' ofte havas la prononcon [k] antaŭ ''a'' kaj ''o'', ktp. Eĉ se ŝajnas superflue indiki ke ''Castro'' prononcatu [kastro], indas tion montri!'''
*[[Akcento]] markeblas [[Prononco de Esperanto#Fremdaj vortoj|lau la Zamenhofa metodo]] per [[dekstra korno]]. Prefere ĉiam marku akcenton en plursilabaj vortoj, eĉ se ĝi falas antaŭlastsilabe kiel en Esperanto, alikaze fakte temas pri senakcenta vorto, kiel en la [[Japana lingvo|Japana]]. Ekzemple: [ŝerpijó], [fránko], [zámenhof].
*Oni povas marki speciale longan sonon per dupunkto (:). Ekzemple: '''[[Vårt land/Maamme|Maamme]]''' [(elparolu: má:m:e]).
*Kombinaj sonoj, aŭ sonoj kiuj similas al la Esperantaj, sed ne tute identas, markeblas per kursivado; ekzemple oni povas skribi [''ng''] por montri velaran nazalon, [''u''] por montri fremdecan u-sonon (norvegan, anglan ktp.), [''aŭ''] por montri portugalan nazalan diftongon ktp. ''lj'' por hispana ll; exzemple: '''[[Sevilla]]''' [(elparolu: se''b''í''lj''a]).
*[[Diftongo|Diftongan]] elementon oni povas montri per superskribo:, ekzemple '''Suomi''' (elparolu: [sú<sup>o</sup>mi]).
*Por marki silablimon, paŭzeton k.s. uzeblas punktoj, strekoj:, exzemple [ek.kuŝi], [na-ura].
 
'''Memoru ke multaj internacie konataj nomoj fakte havas prononcon kontraŭantan al la Esperanta alfabeto! ''Ai'', ''ei'', ''oi'', ''ui'', ''au'', ''eu'', ''ou'' ĉiam estas [[hiato]]j en Esperanto, sed plej ofte diftongoj en internaciaj nomoj; simile ''C'' ofte havas la prononcon [k] antaŭ ''a'' kaj ''o'', ktp. Eĉ se ŝajnas superflue indiki ke ''Castro'' prononcatu [kastro]kástro, indas tion montri!'''
 
==IFA==
 
Kiam la prononchelpilo kun Esperantaj literoj ne sufiĉas por indiki la prononcon, oni povas aldoni IFA'n, sed tio devas esti menciita apude de la prononcindiko.
 
IFA kutime aperu inter [[akuta krampo|akutaj krampoj]] ([, ]). (En profesiaj lingvistaj tekstoj oni kutime distingas inter [[fonetiko|fonetikaj]] (akutaj krampoj) kaj [[fonologio|fonologiaj]] ([[oblikvo|oblikvaj stangoj]], / /) markiloj, t. e. oni markas ekzaktan prononcon per krampoj, kaj nur tiujn elementojn kiuj gravas por la [[signifo]] per stangoj. Tamen ĉi tian metodon oni nur uzu vikipedie je specifaj lingvo-artikoloj.)
 
Memoru ke en IFA la akcento markiĝas per ' ''antaŭ'' la koncerna silabo.
 
[[Kategorio:Helpo|Prononchelpilo]] [[Kategorio:Konsiloj al redaktantoj|Prononchelpilo]]