Dietrich Buxtehude: Malsamoj inter versioj

{{kdls}}

{{AliajSignifoj|Buxtehude|Buxtehude (urbo)}}

'''Diet(e)rich Buxtehude''' (* ĉ. [[1637]] supozeble en [[Helsingborg]]; † [[9-a de majo]] [[1707]] en [[Lübeck]]) estis germana [[orgenisto]] kaj [[komponisto]] de la [[Baroka muziko|baroko]].

 

== Vivo ==

Dietrich Buxtehude (Diderik Hansen Buxtehude) estis filo de la orgenisto Johann Buxtehude (Hans Jenssen Buxtehude) origine el [[Bad Oldesloe|Oldesloe]] en [[Holstein]] kaj Hella Jaspersdaatter. Sian infanecon li travivis en la dana [[Helsingborg]] kaj [[Helsingør]]. Tie li absolvis la [[Latinlernejon]].

Kiel [[orgenisto]] li aktivis ekde [[1657]] ĝis [[1658]] ĉe la preĝejo [Sankt Marien en Helsingborg, ekde [[1660]] ĝis [[1668]] en la germana eklezikomunumo de Helsingør kaj ekde [[1668]] kiel posteulo de sia bofrato [[Franz Tunder]] en [[Lübeck]] ĉe la preĝejo ''St. Marien''; tie li transprenis kiel „Werckmeister“ ankaŭ administrajn taskojn kaj la kontokalkuladon. En [[1673]] li fondis la t.n. „Abendmusiken“ [verspermuzikadoj], serio de adventaj sakralaj [[koncerto]]j, kiuj konatigis kaj famigis lin kiel komponisto kaj [[Virtuozo|virtuoza]] orgenisto.

 

Buxtehude estis entombigita en la preĝejo St.Marien en Lübeck proksime de la t.n. „Totentanzorgel“ [mortodanca orgeno]. Je lia 250-a mortotago en [[1957]] oni fiksis novan memorafiŝon al lia tombo.

 

Kiel komponisto Buxtehude kreis ampleksan verkaron. Inter liaj profanaj verkoj dominas [[triosonato]]j kaj [[klavarverkoj]].

 

 

Plejparte la ĥoralmuzikigoj de Buxtehude por orgeno estas kategoriebla laŭ une el tri tipoj: ĥoralpreludoj, ĥoralfantazioj kaj ĥoralvariacioj. La ĥoralpreludoj kutime estas kvarvoĉaj [[kanto firma|kantofirmaj]] komponaĵoj; la melodio aperas en ornamita versio, dum kiam la tri malsupraj voĉoj formas kontrapunkton, kiu (ne nepre necese) imitas la ĥoralliniojn. La plimulto de la ĥoralmuzikigoj de Buxtehude sekvas tiun formmodelon. Jen ekzemplo el la ĥoralo "Ein feste Burg ist unser Gott", BuxWV 184:

Pli ampleksa ol la verkoj por orgeno estas la voĉkanta verkaro de Buxtehude. [[oratorio|oratoriecaj]] „Abendmusiken“, kun kiuj komencas la historio de la sakralaj koncertoj en Germanio, kaj [[kantato]]j, kiuj laŭ kutimo de la tiama epoko pli bone taŭgas por diservoj, difinas tiun ĉi parton de lia kreado. Je liaj kantatoj okulfrapas, ke Buxtehude malofte utiligas bibliajn tekstojn, sed preferas poeziaĵojn.