Simbolo de Schläfli: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
MalafayaBot (diskuto | kontribuoj)
e roboto aldono de: es, fr, it, zh
Maksim-bot (diskuto | kontribuoj)
Kaheligo -> Kahelaro
Linio 1:
En [[geometrio]], la '''simbolo de Schläfli''' estas skribmaniero por priskribi [[regula hiperpluredro|regulajn]] kuj ne nur [[hiperpluredro]]jn kaj [[kaheligokahelaro]]jn.
 
La Simbolo de Schläfli estas nomita post la 19-a-jarcenta matematikisto [[Ludwig Schläfli]] kiu faris gravajn esplorojn en geometrio kaj aliaj areoj.
Linio 24:
Vidu la 5 konveksajn [[platona solido|platonajn solidojn]] kaj la 4 nekonveksajn [[pluredro de Keplero-Poinsot|pluredrojn de Keplero-Poinsot]].
 
Simboloj de Schläfli estas difinita ankaŭ por regulaj [[kaheligokahelaro]]j de [[eŭklida geometrio|eŭklida]] aŭ [[hiperbola geometrio|hiperbola]] enenoj en simila maniero.
 
Ekzemple, la [[seslatera kaheligokahelaro]] estas priskribata kiel {6,3}.
 
== Regulaj plurĉeloj (4-spaco) ==
Linio 36:
Ekzemple, la [[120-ĉelo]] estas prezentita per {5,3,3}. Ĝi estas farita el [[dekduedro|dekduedraj]] ĉeloj {5,3}, kaj havas 3 ĉelojn ĉirkaŭ ĉiu latero.
 
Estas ankaŭ unu regula kaheligokahelaro de eŭklida 3-spaco: la [[kuba kaheligokahelaro]], kun Simbolo de Schläfli de {4,3,4}, el kubaj ĉeloj, kun 4 kuboj ĉirkaŭ ĉiu latero.
 
Estas ankaŭ 4 regulaj hiperbolaj kaheligojkahelaroj. Ekzemple {5,3,4}, la [[hiperbola malgranda dekduedra kaheligokahelaro]] enspacas la spacon per [[dekduedro|dekduedraj]] ĉeloj, kun 4 dekduedroj ĉirkaŭ ĉiu latero.
 
== Pli altaj dimensioj ==
Linio 73:
 
La dua, pli ĝenerala skribmaniero aplikas al ĉiuj dimensioj, kaj estas skribata kiel "''t''" sekvata per listo de indeksoj respektivaj al speguloj de la [[konstruo de Wythoff]]. La spegulaj ankaŭ respektivas al ringitaj verticoj en [[figuro de Coxeter-Dynkin]].
Ciu indekso prezentas unuon el la hiperebenoj de la reflektaj speguloj en la fundamenta domajno. Kvanto de la hiperebenoj ''n'', kaj do maksimuma kvanto de indeksoj, egalas al la dimensio de hiperpluredro, aŭ al dimensio de la kaheligatakahelarata spaco plus 1. La eblas valoroj de la indeksoj estas 0 ... ''n-1''. Entuta kvanto de la variantoj, krom la regula, estas 2<sup>n</sup>-1.
[[Riproĉigo (geometrio)|Riproĉaj]] formoj ne estas priskribataj per ĉi tiu maniero.
 
Linio 80:
Estas donita ankaŭ alternativa nomo de operacio, vera nur por ĉi tiu dimensio. Ekzemple [[Entutotranĉo (geometrio)|Entutotranĉo]] estas [[rektigitotranĉo]] en 3 dimensioj sed edrolateroverticotranĉo en 4 dimensioj. Kaj rektigitotranĉo en 4 dimensioj estas io alia.
 
=== Uniformaj pluredroj kaj 2-kaheligojkahelaroj ===
 
Ĉiu regula pluredro aŭ kaheligokahelaro {p,q} havas 7 formojn, inkluzivante la regulan formon kaj ĝin dualan, respektive al pozicioj en la fundamenta orta triangulo. La 8-a speciala formo, la [[riproĉigo (geometrio)|riproĉa]], estas [[alternado (geometrio)|alternado]] de la [[entutotranĉo (geometrio)|entutotranĉita]] formo. La unua varianto de la etendita simbolo de Schläfli havas skribmanierojn por ili ĉiuj.
 
{| class="wikitable" valign=center
Linio 148:
|}
 
=== Uniformaj plurĉeloj kaj 3-kaheligojkahelaroj ===
Estas ĝis 15 malsamaj tranĉitaj formoj por plurĉeloj kaj kaheligojkahelaroj bazitaj sur ĉiu regula formo{p,q,r}.
 
Vidu ankaŭ en [[uniforma plurĉelo]] kaj [[konveksa uniforma kaheligokahelaro de eŭklida 3-spaco]].
 
{| class="wikitable"
Linio 259:
* ''The Beauty of Geometry: Twelve Essays'' - ''La Belo de Geometrio: Dek du eseoj'' (1999), Dover Publications ISBN 978-0-486-40919-1 (Ĉapitro 3: konstruado de Wythoff por uniformaj hiperpluredroj, p 41-53)
* Norman Johnson ''Uniformaj Hiperpluredroj'', Manuskripto (1991)
* Norman Johnson ''La Teorio de Uniformaj Hiperpluredroj kaj KaheligojKahelaroj'', Ph.D. Disertaĵo, Universitato de Toronto, 1966
* Coxeter, H.S.M.; ''Regulaj Hiperpluredroj'', (Methuen kaj Co., 1948). (pp. 14, 69, 149)
* Coxeter, Longuet-Higgins, Miller, ''Uniformaj pluredroj'', Phil. Trans. 1954, 246 A, 401-50. (etendita skribmaniero Schläfli difinita: tabelo 1, p 403)