Sarmatoj: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto |
Neniu resumo de redakto |
||
Linio 1:
[[Dosiero:Sarmatian clothes.png|thumb|300px|right|Sarmataj vestoj]]
'''Sarmatoj''' estis [[Irano|irandevena]] nomada [[popolo]], kiuj migris en la 6-4 jc. A.K. el [[Mez-Azio]]
==Historio==
Linio 15 ⟶ 16:
La plej riĉaj tombejaj akompanaĵoj aperis en suda Rusio, kiam jam okazis la socia dividiĝo. La sarmatoj havis longan glavon kun ligna prenilo, ornamita per oraj fibroj, ĉe la fino kun aĥata aŭ oniksa ŝtono. Ili ŝatis la geometrajn ornamaĵojn, krom tio la plantajn desegnaĵojn kaj riĉan kolorigon.
==Polaj Sarmatoj==
[[Dosiero:Stanisław Krasiński.PNG|thumb|left|250px|Portreto de [[Stanisław Krasiński]] penrtita de [[Daniel Schultz]] en 17-a jarcento]]
De la mezepoko en Pollando anoj de tiu lando ofte kunigis siajn avojn kun [[Vandaloj]] kaj Sarmatoj. Nur poste, dum la tempo de reĝado de [[Jagelonoj]] troviĝis la unuaj oficialaj opinioj pri la deveno de Poloj. Verkoj de [[Marcin Bielski]], [[Marcin Kromer]], [[Maciej Miechowita]] kaj en renesanca [[Andrzej Frycz Modrzewski]] ampleksas teoriojn, ke Poloj estas la idoj de Sarmatoj- la popolo kiu brave batalis kun [[Roma Imperio|antikvaj Romanoj]]. Pri la esploroj de tiuj scienculoj dubis poeto kaj verkisto [[Jan Kochanowski]], kredanta je sia ideco de Sarmatoj, tamen dubanta je pruvoj de scienculoj. La historio de Sarmatismo en Pollando daŭras sendube de [[Sigismondo la 2-a (Pollando)|Sigismondo la 2-a Aŭgusto]] Jagelono, kiu estis unua reĝo kiu vestiĝadis en tradiciaj "Sarmataj" vestoj (ekzemple kontusz kaj żupan). En 16-a jarcento komenciĝas de Andrzej Frycz Modrzewski la ideologio kunigata kun Sarmatoj. Ĝi estas:
* La kredo kaj admirado de la ''Sankta Libereco''- do libereco de vorto, libereco de religio kaj nacio en la ''Sarmacio''-Pollando (kiu en [[1569]] jaro estis esprimita en la dokumento de [[Konfederacio de Varsovio]]).
* La [[antaŭmuro de kristanismo]]- malgraŭ la toleremo en [[Respubliko de Ambaŭ Nacioj]] la pli alta nobelaro kaj reĝo devis esti kristana.
Reĝo Sigismondo la 2-a proponis ankaŭ ideon derompiĝi de la katolika eklezio kaj krei la Polan Eklezion similantan la Anglan, sed enfine li rezignis.
La Sarmata kulturo regulis pleje per la pioniereco en batalo, la virteco en ĉiuj sferoj de vivo, la kuraĝeco kaj saĝeco. Tiujn ideojn propagis [[Maciej Kazimierz Sarbiewski]] konata kiel ''[[Horaco|Horatius]] Sarmaticus'' kaj ĝi estas plej konforme priskribita en unua pola nacia eposo ''Wojna chocimska'' (Batalo de Chocim) de [[Wacław Potocki]]. Potocki kontraŭstaris la malnovajn virtajn nobelulojn al siaj nuntempuloj kiuj fariĝis la malbonaj, fuŝaj al ideoj de Sarmatismo. La fuŝa Sarmatismo konata per la drinkemo kaj sensenca batalemo estis la sola konata Sarmatismo en [[klasikismo]] kiam scienculoj kiel [[Ignacy Krasicki]] kaj [[Franciszek Bohomolec]] revis pri kreado de ''Sarmato Klerigita''. Sarmatismo estis ankaŭ la unua pola nacia konscio kiu laŭ historikistoj de ideo estis la unua konata nacia konscio tiel disvastigita en la socio. Ĝi vekiĝis kredeble dum la [[pola-sveda milito]] kiu fariĝis la milito pri la sendependeco de Pollando en 17-a jarcento. Plejmulto da partoprenantoj ne estis soldatoj sed popolandoj kontraŭantaj al detruo de la reĝlando. La ideo de Sarmatismo enfine ŝanĝiĝis en [[pola mesianismo]] kiun unue formigis [[Wojciech Dębołęcki]], kreante la megalomanion. La megalomanio pligrandigis post la venka [[batalo de Vieno]] venkita de reĝo [[Johano la 3-a Sobieski]]. La fiereco estis tiel populara ke eĉ [[Johano Hevelio]] aldonis al la mapo de la steloj la konstelacion [[Ŝildo (konstelacio)|Scutum Sobiescianum]].
Sarmatismo ampleksis la multajn modojn kaj ritualojn en la nobelaro per kiu nobeluloj strebis plej diferenciĝi de aliuj nacioj. Ili kreis sian propran literaturon, filozofion, muzikon, pentrarton, arkitekturon kaj eĉ manieron de entombigo. Preskaŭ ĉiuj malnovaj Poloj kuniĝis kun la sarmatismaj ideoj. Malgraŭ la historiaj problemoj de la pola ŝtato la Sarmatismo estas plu vivanta ideo inter inteligenculoj de Pollando.
==Vidu ankaŭ==
*[[Skitoj]]
*[[Vandaloj]]
*[[Poloj]]
*[[Pollando]]
[[Kategorio:Etnoj]]
| |||