Supratono: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Linio 49:
La parton de la supratonoj je la tuta spektro (resendaĵospektro) kaj la [[sonkoloro]] riskribas vortoj kiel ''brileco'' resp. ''obtuzeco'', ''heleco'', ''akreco'' k.a.. Ĝenerale tonoj sonas des pli brilaj, ju pli supratonoj ili havas, kaj des pli obtuza, ju malpli ili havas.
Purajn tonojn sen supratonoj - do [[sinustono]]j - oni povas generi per mekanikaj rimedoj nur kun tre malaltaj sonniveloj (diapazono aŭ kavoresonatoro, delikatege eksonigitaj). Nur elektrone tio ĉi eblas senpropbleme. Ili sonas je malalta frekvenco obtuza, larĝa kaj flua, kelkaj orgenregistroj ege proksimas al tio. Je pli altaj frekvencoj la diferenco al sonoj kun supratonoj malpliiĝas, ĉar ĉi tiuj tonoj eksteras la homan aŭdkapablon. Ekzemplo por la situacio je mezaj frekvencoj estas la 1000-Hertz-tono de televida testelsendo, je kio la laŭtparolilo tamen aldonas pro siaj distordoj denove sian propran supratonospektron. Ĉar la tuta energio efikas nur en mallarĝa frekvencbendo, fortaj sinustonoj povas esti ege malagrablaj (komparu flutmuzikon). Cetere sinustonoj estas kriterioj por ĉiuj laŭtparoliloj, ĉar la danĝero de elektrika kaj mekanika troŝargo unuflanke estas tre alta, aliflanke
En plurkanala-[[laŭtparolilo]] ([[elektroakustiko]]) ĉefe la
Pli altaj supratonoj je mekanikaj muzikiloj kutime estas pli mallaŭtaj ol pli malaltaj.
*
* Aliflanke aero pli forte dampas pli altajn frekvencojn. Pro tio la brileco de aŭdio
== Aŭdebleco de supratonoj ==
Ankaŭ je instrumentoj oni povas fari supratonojn klare aŭdeblaj. Tipaj [[muzikilo]]j por tio estas ekz. la [[diĝeriduo]] aŭ sonpladoj. Sur la [[piano]] oni povas fari la supratonojn aŭdeblaj, mute malsuprenpremante la [[klavo]]jn de [[akordo]], sen ke la marteletoj tuŝas la [[kordo]]jn, kaj poste batante forte kaj mallonge la [[Toniko (muziko)|baztonon]]. La supratonoj generas nun resonancon sur la maldampitaj [[kordo]]j de la malsupren premitaj [[klavo]], kiujn oni klare povas aŭdi. Tiun ĉi efekton ankaŭ komponistoj aplikas en siaj verkoj (ekz. [[Béla Bartók]]: ''Mikrokosmos'', volumo 4). Je arĉinstrumentoj oni povas generi la supratonojn per flaĝoleto. Je tio la kordoprena mano nur tuŝas la kordon anstataŭ premi ĝin sur la prentabulon.
Kutime oni ne percetas la unuopajn supratonojn, sed ili rezultigas la [[Sonkoloro|sonon]] de tono. Tamen ekzistas ankaŭ homoj, kiuj povas je certaj kondiĉoj klare percepti supratonojn ankaŭ sen ajna helpo. Tio ĉi validas precipe je stabilegaj tonoj, ekzemple longdaŭraj tonoj de [[orgenfajfilo]]j .
La kantotekniko de la supratonkantado klare aŭdigeblas la supratonojn. Ekzemploj estas la supratonkantado de mongolaj kaj tuvinaj popoloj. Ankaŭ en la okcidentuma muziko ekde la sesdekaj jaroj okazas revivigo de la supratonkulturo.
== Literaturo ==
| |||