Grapolbombo: Malsamoj inter versioj

La '''grapolbombo''' aŭ '''ŝprucbombo''' estas tre mortiga kaj "efika" tipo de [[bombo]], kiu konsistas el ujo, kiu entenas de tri ĝis super 1000 ''bombetoj'', kiuj liberiĝas jeĉe aktivigo.

[[Image:B1-B Lancer and cluster bombs.jpg|300px|thumb|right|Usona bombista aviadilobombaviadilo [[B-1 Lancer]] bombardantebombardanta per grapolbomboj]]

Ekzistas diversaj tipoj de grapolbomboj kiel konvenciaj eksplodaj, flam-, ŝpruc-, min-, kaj aliaj bomboj. La grapolbomboj disĵetas siajn bombojn sur granda areo kaj tiel havas grandan murdan, detruan efikon. Tio ankaŭ kaŭzas ankaŭ damaĝon de civilaj instalaĵoj, murdon de senkulpuloj. Ĉar 5-10 % de la bomboj ne eksplodas tuj kaj tiel kaŭzas postajn vundigojnvundadojn, mortojn, multaj civilaj organizaĵoj kontraŭas ties uzon.

Grapolbomboj estis amase uzataj en la [[Hindoĉinio|hindoĉinajhindoĉiniaj]] militoj, precipe en [[Laoso]] kaj [[Sud-Vjetnamio]]. TiesIli uzo okazisuziĝas ankaŭ hodiaŭ kontraŭ la t.n. teroristoj ([[AfganistanoAfganio]], [[Irako]], [[Libano]]), sed ofte suferis la civiluloj.

La ŝprucbomba teknologio estis evoluigita dum la [[duaDua mondmilito]], fare de la germana [[Luftwaffe]] (aerarmeo). Dum la milito, [[Rusio]] kaj [[Usono]] pluevoluigis la inventaĵon kaj uzis ĝin.

En la lastaj jardekoj, la graveco de la grapolbombo malpliiĝis kun la graviĝo de la [[ŝprucbombo]]j.

Tiujn bombojn povas lanĉi kaj [[aviadilo]]j kaj [[kanono]]j. Ties origina celo estas detrui kolonojn dade militaj veturiloj aŭ municiujojn kaj armilujojn. Ili ovaspovas pezi ĉirkaŭ 500 kg kaj enhavas borontajn, incendiontajn kaj kontraŭpersonajn erojn.

La aviadilo elĵetas la bombon ekdeje alteco inter 800 kaj 1,300 m. Poste la bombo malfermas siajn aletojn kaj ekgiregas ĉirkaŭ sia akso. Tiele disigegas ties enhavo. La surfaco, kiu ricevas tiun pluvon samampleksas alkiel kvar futbalejoj; kvarono de la eroj ne eksplodas dum la falo kaj iĝas daŭrega danĝero porĉiameporĉiama.<ref>El País, 29a de majo 2008, A. Rizzi, "Más de cien países acuerdan prohibir las bombas de racimo", Fonto Jane's.</ref>

Ĉefe pro tiesilia damaĝo kontraŭ cicilacivila loĝantaro la grapolbomboj estas akre kritikataj de organizoj kaj individuoj el la etosojmedioj kaj de [[pacismo]] kaj de [[homaj rajtoj]]. En la ĝenerala mondo NROj kiel [[Human Rights Watch]] lanĉis kampaniojnkampanjojn kontraŭ la fabrikado, stokado kaj uzado de tiuj bomboj. Eĉ ene de Esperantio, eta grupo de membroj de [[SAT]] agadas favore senminigon kaj malpermeson de tiuj bomboj, kun rekta agado rilate la [[Kroatio|kroatakroatan]] situaciosituacion (senminigo), francajfrancajn parlamentanojparlamentanojn (grapolbomboj), aplikigoaplikigon de la konvencioKonvencio de Otavo, ktp.

Finfine fine de majo de [[2008]] okazis en [[Dublino]] konvenciokongreso de reprezentantoj de diversaj landoj por pritrakti la situacion. Unue oni diru, ke ne partoprenis [[Usono]], [[Rusio]], [[Ĉinio]], [[Israelo]] kaj [[Barato]]. Nehazarde, la tri unuaj menciitaj estas la tri grandaj potencoj de la komenco de la [[21-a jarcento]], krom la [[Eŭropa Unio]]; kaj eble hazarde okazis jusajĵusaj [[Universalaj Kongresoj de Esperanto]] en Ĉinio kaj Israelo kaj oni konsideras eblon okazigi ĝin en Rusio.

La unua malfacilaĵo estis definidifini, kio estas grapolbombo (ĉar diversegas la tipoj), kunĉe kio multaj landoj dezirantedeziras konsideri esceptojn (precize pri tiuj bomboj, kekiujn ili mem fabrikas), kiel [[Hispanio]]. La premo de kelkaj landoj, kiel [[Britio]], asertantekiuj asertas sian deziron malpermesi tiun tipon de bomboj, akcelis la komunan decidon malpermesi la fabrikadon de tiaj bomboj kaj nuligi la stokadon de ili en limdato de 8 jaroj. Oni konsideris kelkajn esceptojn, sed malmultajn. Tio estas pozitiva. Tamen estis negativeganegativege, ke oni ne atingis decidon pri malpermeso de milita kunlaboro kun landoj, kiuj ne subskribis la traktaton; tiele, ĉiuj povos kunlabori kun landoj, kujkiuj ankoraŭ fabrikas aŭ uzas tiujn bombojn.<ref>El País, 29a de majo 2008, A. Rizzi, "Más de cien países acuerdan prohibir las bombas de racimo".</ref>