Marbirdoj kaj homoj: Malsamoj inter versioj

===Marbirdoj kaj fiŝkaptejoj===

[[Marbirdo]]j havis deĉiame longan partneradon kaj kun [[fiŝkaptejo]]j kaj kun [[fiŝkaptisto]]j, kaj ambaŭ flankoj eltiris profitojn kaj malavantaĝojn el tiu rilato.

Negativajn rezultojn kaŭzis al fiŝkaptejoj pli limigite marbirdoj kiam temas pri [[akvokulturo]],<ref>Collis, K., Adamany, S. - Columbia River Inter-Tribal Fish Commission, Roby, D.D., Craig, D.P., Lyons, D.E., - Oregon Cooperative Fish and Wildlife Research Unit, (2000), "Avian Predation on Juvenile Salmonids in the Lower Columbia River", ''1998 Annual Report to Bonneville Power Administration'', Portland, OR,[http://www.govdocs.aquake.org/cgi/reprint/2004/915/9150520.pdf]</ref> kvankam ankaŭ fiŝkaptejoj per [[longlinia fiŝkaptado]] suferis pro ŝtelado de allogaĵo. Estis plendoj pro marbirdoj malpliigante fiŝokvanton, sed kiam tio okazas, tiu rezulto estas malpli ĉe marbirdoj ol ĉe maraj [[mamulo]]j aŭ predantaj fiŝoj (kiel [[tinuso]]).<ref name = "Burger"/>

 

Kelkaj specioj de marbirdoj profitas el fiŝkaptejoj, ĉefe pro la malakceptitaj fiŝoj kaj la internaĵoj. Tiu malakceptaĵoj komponas 30 % el la manĝo de la marbirdoj de la [[Norda Maro]], ekzemple, kaj komponas ĝis 70 % el la entuta manĝo de kelkaj loĝantaroj de marbirdoj.<ref>Oro, D., Ruiz, X., Pedrocchi, V. & Gonzalez-Solis, J. (1997) "Diet and adult time budgets of Audouin's Gull ''Larus audouinii'' in response to changes in commercial fisheries" ''Ibis'' '''139''': 631–637</ref> Tio povas rezultigi aliel; ekzemple, la disvastiĝo de la [[Norda fulmaro]] tra la [[Britaj Insuloj]] estas atribuita parte al la disponebleco de malakceptaĵoj.<ref>Thompson, P.M., (2004) "Identifying drivers of change; did fisheries play a role in the spread of North Atlantic fulmars?" in '' Management of marine ecosystems: monitoring change in upper trophic levels''. Cambridge: Cambridge University Press [http://www.abdn.ac.uk/zoology/lighthouse/documents/Thompson_fulmars.pdf] </ref> Malakceptaĵoj ĝenerale estas profitataj de surfacomanĝantoj, kiel [[sulo]]j kaj [[petrelo]]j, malfavore al persekutplonĝuloj kiel [[pingveno]]j.

 

Aliaj homaj faktoroj alportis loĝantarojn, koloniojn kaj speciojn de marbirdoj al malpliigo kaj eĉ al ekstingo. El tiuj, eble la plej danĝeraj estas la [[enmetitaj specioj]]. Marbirdoj, kiuj reproduktiĝas ĉefe en izolitaj insuletoj, jam estis perdintaj multan kutimaron rilate la defendon kontraŭ eventualajn predantojn.<ref name ="Moors"/> Sovaĝaj [[kato]]j kapablas kapti marbirdojn tiom grandajn kiom albatrosoj, kaj multaj enmetitaj ronĝuloj, kiel la [[Polinezia rat|Pacifika rato]], povas rabi ovojn kaŝitajn en nestotruoj. Enmetitaj [[kapro]]j, [[ŝafo]]j, [[kuniklo]]j kaj aliaj [[herbomanĝulo]]j povas kaŭzi problemojn, ĉefe kiam specioj bezonas plantaron por protekti sin aŭ kaŝi siajn idojn.<ref name ="car">Carlile, N., Proiddel, D., Zino, F., Natividad, C. & Wingate, D.B. (2003) "A review of four successful recovery programmes for threatened sub-tropical petrels" ''Marine Ornithology'' '''31''': 185–192</ref> Ankaŭ ĝenado de reprodukatj kolonioj farata de homoj estas ofte problemo —vizitantoj, eĉ bonvolaj [[turisto]]j, povas elpeli reproduktulojn for de la kolonio lasante la idojn aŭ ovojn je dispono de eventualaj predantoj.

 

Ankaŭ gravas la ĉeesto de [[toksino]]j kaj [[poluaĵo]]j en marbirdoj. Marbirdoj, kiel predantoj, suferas la rezultojn, kiujn kaŭzis la [[DDT]] ĝis kiam ĝi estis malpermesita; inter aliaj rezultoj, la DDT implikiĝis en problemoj de la disvolviĝo de la embrioj kaj en la malekvilibra seksoproporcio de la [[Okcidenta mevo]] en Suda Kalifornio.<ref>Fry, D. & Toone, C. (1981) "DDT-induced feminization of gull embryos" ''Science'' '''213'''(4510): 922–924 </ref> Ankaŭ [[Oleoverŝo]]j estas minaco por specioj de marbirdoj, kaj kiel toksaĵo kaj ĉar la plumaro de la birdoj restas plenplenigitaj je oleo, kaŭzante la perdon de la kontraŭakveco.<ref>Dunnet, G., Crisp, D., Conan, G., Bourne, W. (1982) "Oil Pollution and Seabird Populations [and Discussion]" ''Philosophical Transactions of the Royal Society of London. B'' '''297'''(1087): 413–427 </ref> Oleoverŝo minacas speciojn kun limigitaj teritorioj aŭ kun jam malpliigitaj loĝantaroj.

 

 

===Kulturo===

Multaj marbirdoj estis malmulte pristuditaj kaj konataj, pro la fakto vivi tiom malproksime enmare kaj reproduktiĝi en izolitaj kolonioj. Tamen, kelkaj marbirdoj, precize, albatrosoj kaj mevoj, eniris en la popolan sciaron. Albatrosoj estis priskribataj kiel "la plej legendaj el birdoj",<ref name ="delhoyo">Carboneras, C. (1992) "Family Diomedeidae (Albatrosses)" in ''Handbook of Birds of the World'' Vol 1. Barcelona:Lynx Edicions, ISBN 84-87334-10-5</ref> kaj ĝuas diversecon de [[mito]]j kaj [[legendo]]j asociaj kun ili, kaj nune ili estas amplekse konsideritaj kiel [[malbonsortigilo]] se oni damaĝas ilin, kvankam la ideo ke maristoj kredis estas nur [[urba legendo]],<ref name = "Brit">Cocker, M., & Mabey, R., (2005) ''Birds Britannica'' London:Chatto & Windus, ISBN 0-7011-6907-9</ref> kiu devenas el fama [[poemo]] de [[Samuel Taylor Coleridge]] "[[La Rimaĵo de la Maljuna Marulo]]", kie maristo estas punita pro esti damaĝinta albatroson per surmetado de la mortinta birdo ĉirkaŭ la kolo. Maristoj tamen konsideras malbonsortiga tuŝi [[ŝtormopetrelo]]n, ĉefe se ĝi surteriĝis sur la ŝipo.<ref name ="delhoyo">Carboneras, C. (1992) "Family Hydrobatidae (Storm-petrels)" in ''Handbook of Birds of the World'' Vol 1. Barcelona:Lynx Edicions, ISBN 84-87334-10-5</ref>