Bestaj rajtoj: Malsamoj inter versioj

[[Image:Zigong People's Park Zoo.jpg|right|thumb|240px|[[Civet]] ke fotografis en la «Popolzoologia ĝardenogxardeno Zigong», [[SiĉuanoSicxuano]], [[2001]], per la Azia Animala Protektada Reto (AAPN). La AAPN-o skribas ke la animalo detenis malsate por ke vizitantoj povis manĝigimangxigi lin vivantaj angiloj de ĉerpilocxerpilo.<ref>[http://www.aapn.org/sichuan2001.html "Sichuan 2001"], Asian Animal Protection Network.</ref>]]

'''Animalaj rajtoj''' (alinome '''bestaj rajtoj''', '''animala liberigo''', aŭaux '''besta liberigo''') estas la ideo ke la bazaj interesoj de nehomaj animaloj (ekz. la intereso en la evitado de doloro) devas doni la saman konsideron kiel la bazaj interesoj de homoj.<ref name=EB3>"[http://www.britannica.com/eb/article-9007642/animal-rights Animal Rights]." ''Encyclopædia Britannica''. 2007.</ref> [[Advokato]]j de animalaj rajtoj kredi ke nehomaj animaloj devas ne konsideri kiel posedaĵojposedajxoj aŭaux uzi kiel provizoj por homaj celoj, sed devas alternative konsideri kiel leĝajlegxaj personoj<ref name=AAMC>[http://www.aamc.org/newsroom/reporter/oct03/animalrights.htm "'Personhood' Redefined: Animal Rights Strategy Gets at the Essence of Being Human"], Association of American Medical Colleges, retrieved July 12, 2006.</ref> kaj membroj de la morala kumunumo.<ref>Taylor, Angus. ''Animals and Ethics: An Overview of the Philosophical Debate'', Broadview Press, May 2003.</ref>

La ideo de bestoj (aŭaux "nehomaj animaloj") kiel subjektoj de rajtoj estas stranga al [[jura tradicio]] ĉefecxefe al landoj kies rajtosistemo estas bazita sur [[romia juro]], ĉarcxar al juro, nur homoj havas rajtojn. Eble tiu ideo havas fontojn en [[animismo|animisma]] aŭaux [[panteismo|panteisma]] penso, unuflanke, aŭaux en [[materialismo]] aliflanke. LaŭLaux animismo aŭaux, eĉecx bestoj havas [[animo]]jn, sekve estas similaj al homoj, kun sentoj similaj al homaj sentoj, ktp. Alie, laŭlaux materialismo, homoj ne havas [[spirito]]n aŭaux animo, sekve, ili estas simple bestoj aŭaux "homaj animaloj".

Moderna ideo de rajto de bestoj estas dekstreca kaj moralisma, ĉarcxar ĝigxi bazigas sur la limitigo de rajtojn al homoj kaj egaligo de homoj al bestoj. Ekzemplo estas batalo kontraŭkontraux [[zoofilio]] sur la samaj bazoj de [[pedofilio]], laŭlaux kelkaj homoj, oni devas malpermesi zoofilion, ĉarcxar bestoj ne havas, kiel infanoj, ebleco por decidi ĉucxu volas aŭaux ne fari sekson. Vere, oni simple volas malpermesi al homojn rajton seksumi kun bestoj, sed anstataŭanstataux tradicia jud-kristana nocio de [[peko]] oni metas la ideon de ke animaloj "rajtas" elekti siajn sekskunulojn. AnkaŭAnkaux oni ofte ne povas disigi la [[diskurso]]n de [[vegano]]j disde tio de nedrinkemuloj, se oni anstataŭasanstatauxas la vortojn "[[naturo]]", "[[besto]]", "animala rajto" per "[[Dio]]", "[[kristanismo]]", "[[moralo]]". Tiu estas klara en la klaŭzuloklauxzulo: la bestoj estas "membroj de la morala kumunumo". T. e. al ili, moralo, moraleco, ktp. estas nediskutinda realo, ne nur kultura [[aspekto]] socie kreita. Foje oni montras filmojn de bestoj agante "morale", kaj oni ne demandas se la bestoj estas vere moralemaj aŭaux simple la interpreto de agado de bestoj estas homcentra kaj eĉecx kulturcentra.

Tre ofte, veganoj kaj [[vegetarano]]j ne nur volas rajto ne manĝimangxi [[viando]]n, sed ŝajnesxajne, sia vera celo estas malpermesi aliajn homojn manĝimangxi ilin. Oni povas demandi ĉucxu ili deziras vere protekti bestojn aŭaux reguligi aliajn homojn. Tiu okazas ankaŭankaux al anoj de aliaj kulturoj, en [[EŭropoEuxropo]], ekzemple, en [[Britio]], "protektantoj" de bestoj rajtas aresti aŭaux eĉecx mortigi sanktajn bovinojn de [[hinduismo|hinduistaj]] temploj se ili (la protektantoj) kredas, ke tio malpliigos la suferon de bestoj, sed [[hispanoj]] certe rajtas mortigi virbovojn en batalejoj por "kulturaj" kialoj.

==Vidu ankaŭankaux==

[[da:Dyreret]] {{LigoLeginda|da}}

[[fr:Droits des animauxanimauxx]]